Nietrzymanie moczu – leczenie, badania, zabiegi

Najważniejsze informacje

• Z problemem nietrzymania moczu zmagają się kobiety i mężczyźni w różnym wieku. Najczęściej spotykane rodzaje nietrzymania moczu to wysiłkowe nietrzymanie moczu, naglące nietrzymanie moczu, nietrzymanie moczu z przepełnienia oraz mieszane nietrzymanie moczu.
• Diagnostyka nietrzymania moczu łączy w sobie kilka elementów, takich jak: wywiad medyczny i badanie fizykalne, dzienniczek mikcji, badanie urodynamiczne oraz badanie obrazowe (USG).
• Leczenie nietrzymania moczu obejmuje m.in. metody zachowawcze, takie jak trening pęcherza i ćwiczenia mięśni Kegla, leczenie farmakologiczne oraz leczenie chirurgiczne (np. zabieg TOT).
• Dobór metody leczenia zależy od przyczyny nietrzymania moczu, charakteru tego zjawiska oraz tego, jak bardzo są nasilone objawy nietrzymania moczu.

Nietrzymanie moczu to zjawisko powszechne wśród osób na całym świecie. Niestety, wciąż zbyt mało osób zgłasza się do lekarza, aby zdiagnozować problem i poddać się leczeniu nietrzymania moczu. Sprawdź, jak poznać, czy zmagasz się z tym problemem i jakie metody leczenia stosuje się dziś przy nietrzymaniu moczu.

Do jakiego lekarza z nietrzymaniem moczu? Diagnostyka nietrzymania moczu

Nietrzymanie moczu zawsze jest niepokojącym objawem, który powinien wzbudzić naszą czujność i skłonić do tego, by udać się do specjalisty – lekarza rodzinnego, urologa lub ginekologa. 

Rozpoznanie nietrzymania moczu rozpoczyna się od identyfikacji objawów, które mogą wskazywać na jego obecność. Objawy te umożliwiają wstępną klasyfikację problemu, przy czym w wielu przypadkach są one typowe przy wysiłkowym nietrzymaniu moczu oraz u osób, u których występują tzw. parcia naglące. 

W celu dokładniejszej diagnozy, oprócz standardowego badania fizykalnego, u kobiet zaleca się wykonanie badania ginekologicznego, natomiast u mężczyzn badanie prostaty za pomocą badania palpacyjnego przez odbyt.

Dalsze kroki diagnostyczne obejmują badanie ogólne moczu, które pozwala wykluczyć inne schorzenia mogące wpływać na funkcjonowanie układu moczowego. Zalecane są również podstawowe badania krwi, które mogą dostarczyć dodatkowych informacji o stanie zdrowia pacjenta. 

Badanie ultrasonograficzne (USG) układu moczowego, w tym pęcherza moczowego zarówno w stanie wypełnienia, jak i po jego opróżnieniu, jest kolejnym etapem diagnostyki, umożliwiającym ocenę struktury i funkcji pęcherza. 

Najbardziej szczegółowe informacje na temat funkcjonowania pęcherza moczowego i jego zaburzeń dostarcza badanie urodynamiczne. Jest to kluczowe badanie w procesie diagnostycznym nietrzymania moczu, pozwalające na dokładną ocenę tego, jak pracuje pęcherz moczowy oraz jak działają mechanizmy odpowiedzialne za utrzymanie moczu.

Metody leczenia nietrzymania moczu

Metody leczenia nietrzymania moczu są ściśle powiązane z jego rodzajem, przyczyną oraz stopniem nasilenia objawów. W pierwszej kolejności zaleca się eliminację czynnika wywołującego problem, o ile jest to możliwe. Przykładowo, w przypadku zapalenia pęcherza moczowego konieczne jest jego leczenie. Z kolei w sytuacji, gdy nietrzymanie moczu jest efektem przyjmowania określonych leków lub substancji o działaniu moczopędnym, zaleca się ich odstawienie.

Jak leczyć nietrzymanie moczu? Istnieje kilka rozwiązań, takich jak:

• leczenie zachowawcze;
• leczenie farmakologiczne;
• leczenie chirurgiczne.

Co pomaga na nietrzymanie moczu? Leczenie zachowawcze

Wśród najczęściej stosowanych metod leczenia zachowawczego wymienia się:

• trening mięśni dna miednicy, który jest szczególnie zalecany w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet, których problemem jest osłabienie mięśni dna miednicy;
• elektrostymulacja oraz terapia behawioralna, której celem jest modyfikacja nawyków związanych z mikcją, takich jak potrzeba natychmiastowego oddania moczu;
• biofeedback, terapia polem magnetycznym oraz technika ETS, która integruje kilka podejść terapeutycznych.

W zachowawczym leczeniu nietrzymania moczu istotną rolę odgrywa także zmiana stylu życia, w tym ograniczenie lub całkowite wyeliminowanie spożycia alkoholu i kofeiny oraz redukcja masy ciała. Dla poprawy komfortu życia pacjentów zaleca się stosowanie różnorodnych materiałów pomocniczych. Należą do nich środki chłonne, takie jak majtki chłonne, pieluchomajtki, podkłady, prześcieradła, pieluchy, wkłady anatomiczne, a także cewniki. Ponadto, ze względu na podrażniające działanie moczu na skórę niezbędne jest stosowanie maści ochronnych, które zapobiegają odparzeniom.

Nietrzymanie moczu – leczenie farmakologiczne

W leczeniu nietrzymania moczu, zwłaszcza jeśli jest to naglące nietrzymanie moczu, stosuje się farmakoterapię. Celem takiego leczenia jest nie tylko ograniczenie częstości niekontrolowanego wycieku moczu, ale również zwiększenie odstępu czasowego między poczuciem potrzeby a faktycznym oddaniem moczu. 

Wśród leków wykorzystywanych w tej terapii znajdują się fezoterodyna, oksybutynina, solifenacyna, tolterodyna oraz trospium. Ważne jest, aby pamiętać, że każdy z tych środków może wywołać określone skutki uboczne. Dlatego ich stosowanie powinno odbywać się wyłącznie po konsultacji z lekarzem, który będzie monitorował przebieg terapii.

Jak wygląda zabieg na nietrzymanie moczu? Chirurgiczne leczenie nietrzymania moczu

W przypadku, gdy metody leczenia zachowawczego i farmakologicznego stają się nieskuteczne, konieczne może okazać się leczenie operacyjne. Zabiegi są zazwyczaj zalecane w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu. Do najbardziej popularnych należą takie działania jak:

• operacja pętlowa (tzw. sling) – zabieg polega na wprowadzeniu taśmy do cewki moczowej, aby móc ją unieść i podeprzeć. Jest to zabieg małoinwazyjny, który może być wykonywany metodą laparoskopową przez brzuch lub przezpochwowo. W przebiegu zabiegu wykorzystuje się naturalne materiały biologiczne, np. własne powięzie;
• zabieg metodą TVT – odmiana operacji pętlowej, w której stosuje się materiał syntetyczny. W przeciwieństwie do tradycyjnej operacji pętlowej ten zabieg wyróżnia się stosunkowo niewielkim ryzykiem powikłań;
• wszczepienie minislingu (minitaśmy) – nowatorska metoda o niewielkiej inwazyjności, która pozwala na założenie taśmy z pierwszego nacięcia. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym;
• laserowy zabieg na nietrzymanie moczu – laserowe leczenie nietrzymania moczu umożliwia obkurczenie ścianek pochwy przy pomocy specjalnej wiązki światła. W rezultacie dochodzi do wzmocnienia mięśni dna miednicy;
• operacja metodą Burcha – zabieg rekonstrukcyjny z wykorzystaniem własnych tkanek, przeprowadzany laparoskopowo. Operacja polega na podwieszeniu ściany pochwy do więzadeł Cooper’a za pomocą szwów. W rezultacie zapewnione zostaje lepsze wsparcie na cewkę moczową i ochrona przed nadmiernym ruchem, co umożliwia kontrolowanie wycieku moczu podczas wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej;
• botoks – toksyna botulinowa odpowiada za blokowanie sygnałów nerwowych, co z kolei powoduje kontrolowany paraliż mięśni dna miednicy, odpowiedzialnych za skurcz pęcherza moczowego. Zabieg ten pozwala na wzmocnienie mięśni dna miednicy na kilka miesięcy;
• neuromodulacja krzyżowa – polega na implantacji (pod kontrolą RTG) specjalnych elektrod w okolicy nerwów krzyżowych. Zabieg jest bardzo skuteczny, jednak rzadko stosowany w Polsce;
• przezskórna stymulacja nerwu tylnego piszczelowego (PTNS) – zabieg ambulatoryjny, który przeprowadza się w celu poprawy kondycji pęcherza nadreaktywnego. Leczenie obejmuje stymulację nerwu, który ma ten sam korzeń, co nerw w pęcherzu moczowym.

W większości przypadków zabiegi pozwalające na leczenie nietrzymania moczu nie wymagają specjalnego przygotowania, oprócz kwalifikacji lekarskiej, podczas której lekarz przeprowadza badanie fizykalne i USG uroginekologiczne.

Profilaktyka nietrzymania moczu

Dbanie o utrzymanie odpowiedniej wagi ciała, stosowanie diety, która pomaga unikać zaparć, ograniczanie spożycia alkoholu oraz kofeiny, a także regularne wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie dna miednicy, stanowią kluczowe elementy w profilaktyce nietrzymania moczu u kobiet. Warto podkreślić, że szczególnie po porodzie, kiedy to organizm kobiety wymaga szczególnej troski, praca nad osłabieniem mięśni dna miednicy może odgrywać istotną rolę w zapobieganiu problemom z nietrzymaniem moczu w przyszłości.