Nietrzymanie moczu u mężczyzn – objawy, leczenie, ćwiczenia

Najważniejsze informacje:

• Nietrzymanie moczu (inkontynencja) to stan niekontrolowanego, mimowolnego wycieku moczu.
• Objawy nietrzymania moczu to m.in. częste wizyty w toalecie, nagłe parcie na mocz oraz popuszczanie podczas kaszlu i kichania.
• Do przyczyn nietrzymania moczu u mężczyzn należą m.in. problemy z prostatą, starzenie się i choroby neurologiczne.
• Leczenie polega na stosowaniu leków, ćwiczeniu mięśni dna miednicy, a w cięższych przypadkach konieczne jest leczenie operacyjne.

Nietrzymanie moczu u mężczyzn (inkontynencja moczu) to problem zdrowotny, który może znacząco wpływać na komfort życia i codzienne funkcjonowanie. W artykule poniżej przyjrzymy się przyczynom i objawom nietrzymania moczu u mężczyzn, dostępnym metodom leczenia tego schorzenia, a także ćwiczeniom, które poprawiają kontrolę nad pęcherzem moczowym. 

Nietrzymanie moczu u mężczyzn – co to za schorzenie? 

Nietrzymanie moczu u mężczyzn (inkontynencja moczu lub NTM) to niezależne od woli (niekontrolowane) wyciekanie moczu, które może pojawiać się w różnych sytuacjach i wynikać z wielu różnych przyczyn. 

Nietrzymanie moczu może wystąpić u osób w każdym wieku i niezależnie od płci. Chociaż jest bardziej powszechne wśród kobiet, głównie z uwagi na anatomię układu moczowego i przebyty poród naturalny, problem ten dotyka również mężczyzn.

Nietrzymanie moczu u mężczyzn staje się problemem szczególnie w starszym wieku. Może jednak dotyczyć również młodszych mężczyzn i wynikać z różnych schorzeń lub urazów.  

Inkontynencja może występować sporadycznie lub przewlekle. Schorzenie przybiera różne formy – od lekkiego popuszczania moczu podczas kaszlu, kichania czy śmiechu, po całkowitą utratę kontroli nad pęcherzem. Problem często nasila się w nocy, prowadząc do częstego wstawania w celu oddania moczu, co zakłóca sen i regenerację organizmu. 

Nietrzymanie moczu może być źródłem wstydu, wywoływać dyskomfort oraz prowadzić do ograniczenia codziennych aktywności (w pracy, ćwiczeniach fizycznych czy kontaktach społecznych).

Przyczyny nietrzymania moczu u mężczyzn

Nietrzymanie moczu u mężczyzn może być spowodowane różnorodnymi czynnikami, które wpływają na funkcjonowanie układu moczowego. 

Problemy z prostatą

Łagodny przerost gruczołu krokowego, zapalenie prostaty i rak prostaty mogą osłabić kontrolę pęcherza. Powiększona prostata może uciskać na cewkę moczową, utrudniając przepływ moczu i prowadząc do nietrzymania moczu.

Operacje prostaty

Zabiegi chirurgiczne, takie jak prostatektomia (usunięcie gruczołu krokowego), mogą uszkodzić mięśnie i nerwy odpowiedzialne za kontrolę pęcherza. Skutkiem tych zabiegów może być czasowe lub trwałe nietrzymanie moczu u mężczyzn.

Starzenie się

Wraz z wiekiem mięśnie miednicy i tkanki wspierające pęcherz mogą słabnąć, co zwiększa ryzyko nietrzymania moczu u mężczyzn. Naturalne procesy starzenia wpływają też na funkcjonowanie pęcherza i zdolność do jego pełnego opróżnienia.

Choroby neurologiczne

Schorzenia neurologiczne, takie jak stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, udar mózgu i urazy rdzenia kręgowego, mogą zakłócać sygnały nerwowe między mózgiem a pęcherzem. Prowadzi to do problemów z kontrolą pęcherza.

Nadmierne spożycie alkoholu

Nietrzymanie moczu po alkoholu u mężczyzn jest powszechnym problemem – alkohol działa jako diuretyk, zwiększając produkcję moczu. Oprócz tego, alkohol może osłabiać mięśnie kontrolujące pęcherz, co zwiększa ryzyko mimowolnego wycieku moczu.

Otyłość

Nadmierna masa ciała zwiększa nacisk na pęcherz i mięśnie miednicy, co może prowadzić do nietrzymania moczu u mężczyzn.

Leki

Diuretyki zwiększają objętość produkowanego moczu, co przeciąża pęcherz. Środki uspokajające mogą osłabiać kontrolę mięśni pęcherza. Z kolei leki przeciwnadciśnieniowe zaburzają równowagę napięcia mięśniowego i kontrolę nad oddawaniem moczu.

Zakażenia dróg moczowych

Przyczyną nietrzymania moczu mogą być też infekcje dróg moczowych. Powodują one podrażnienie błony śluzowej pęcherza i stany zapalne z obrzękiem, które osłabiają jego zdolność do utrzymywania moczu.

Rozpoznanie przyczyny nietrzymania moczu jest niezbędne, aby dopasować odpowiednią metodę leczenia. Warto skonsultować się z lekarzem – najlepiej urologiem, który przeprowadzi niezbędne badania i zaleci właściwe metody terapii dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Rodzaje nietrzymania moczu

Wyróżnić możemy kilka typów nietrzymania moczu:

• wysiłkowe nietrzymanie moczu – charakteryzuje się niezamierzonym uwalnianiem moczu w trakcie czynności, które zwiększają ciśnienie w obrębie jamy brzusznej. Do takich aktywności należą kaszel, kichanie, ale również intensywne ćwiczenia. Częstą przyczyną nietrzymania moczu o charakterze wysiłkowym jest osłabienie mięśni dna miednicy i zwieracza, które z niedostateczną siłą zaciskają cewkę moczową.
• naglące nietrzymanie moczu – znane również jako nadreaktywność pęcherza, objawia się niekontrolowanym oddawaniem moczu wskutek nagłego i silnego parcia na pęcherz. Może być wywołane przez zakażenie układu moczowego, chorobę neurologiczną, a nawet nowotwór.
• kropelkowe wyciekanie moczu – występuje, gdy mocz niekontrolowanie wycieka, nawet po niedawnym skorzystaniu z toalety.
• nietrzymanie moczu z przepełnienia – pojawia się, gdy dochodzi do zaburzeń w przepływie moczu i spowodowane jest upośledzoną kurczliwością wypieracza. Pojawia się stałe lub okresowe wyciekanie moczu z przepełnionego i rozciągniętego pęcherza. Najczęściej jest skutkiem przerostu prostaty.

Stopnie nasilenia nietrzymania moczu

W przypadku mężczyzn, nietrzymanie moczu może występować w różnym stopniu nasilenia. Problem klasyfikowany jest w pięciostopniowej skali, opartej na ilości moczu traconego niekontrolowanie w ciągu czterech godzin. Diagnozowane są:

• kropelkowe nietrzymanie moczu – utrata jedynie kilku kropli moczu,
• lekkie nietrzymanie moczu – utrata do 100 ml, często w sytuacjach wywołujących śmiech czy podczas kichania lub kaszlu,
• średnie nietrzymanie moczu – wiąże się z utratą od 100 do 200 ml moczu podczas codziennych czynności, takich jak wstawanie z krzesła,
• ciężkie nietrzymanie moczu – to sytuacja, w której traci się od 200 do 300 ml moczu, nawet bez związku z aktywnością fizyczną. 
• bardzo ciężkie nietrzymanie moczu – oznacza utratę kontroli nad pęcherzem i wypływ ponad 300 ml moczu.

Objawy nietrzymania moczu u mężczyzn

Objawy nietrzymania moczu u mężczyzn mogą różnić się w zależności od przyczyny i stopnia zaawansowania problemu. Najczęstsze symptomy tego schorzenia to:

• częste oddawanie moczu – odczuwanie nagłej i nieodpartej potrzeby oddania moczu, często z krótkimi przerwami między wizytami. Możliwe jest też wydłużenie się oddawania moczu i zmniejszenie jego strumienia.
• trudności w rozpoczęciu oddawania moczu – niektórzy mężczyźni mogą mieć problem z rozpoczęciem oddawania moczu, mimo że czują silną potrzebę. Może to wynikać z blokady w cewce moczowej lub osłabienia mięśni pęcherza.
• wyciekanie moczu podczas kaszlu i kichania lub śmiechu – mimowolne popuszczanie moczu u mężczyzn może występować podczas czynności zwiększających ciśnienie w jamie brzusznej. Jest to objaw wysiłkowego nietrzymania moczu.
• nagłe, silne parcie na pęcherz – mężczyźni mogą doświadczać nagłych, silnych parć na pęcherz (parć na mocz), które są trudne do kontrolowania i mogą prowadzić do mimowolnego wycieku moczu, zanim zdążą dotrzeć do toalety. Jest to symptomem nadreaktywnego pęcherza.
• nietrzymanie moczu u mężczyzn w nocy (nykturia) – część mężczyzn cierpi na nykturię, która oznacza konieczność częstego wstawania w nocy (minimum 2 razy w ciągu nocy) w celu oddania moczu. Jej skutkiem są zaburzenia snu i uczucie zmęczenia w ciągu dnia. 
• stałe uczucie pełności pęcherza – niektórzy mężczyźni mogą odczuwać chroniczne uczucie pełności pęcherza, mimo niedawnej wizyty w toalecie. Może to być wynikiem niepełnego opróżniania pęcherza.
• ból podczas oddawania moczu – w przypadku infekcji lub zapalenia układu moczowego, mężczyźni mogą doświadczać bólu lub pieczenia podczas oddawania moczu, co może również wpływać na kontrolę nad pęcherzem.

W sytuacji, gdy mężczyzna doświadcza bólu, pieczenia podczas oddawania moczu lub zauważa krew w moczu, powinien niezwłocznie skonsultować się z urologiem. Wizyta u specjalisty jest też niezbędna w przypadku wystąpienia gorączki, dreszczy, bólu w okolicy podbrzusza, ogólnego osłabienia lub drętwienia nóg. Takie objawy mogą wskazywać na rozwijającą się infekcję dróg moczowych lub, w bardziej poważnych przypadkach, na zmiany nowotworowe.

Diagnostyka nietrzymania moczu u mężczyzn

Diagnostyka nietrzymania moczu rozpoczyna się od badania fizykalnego, które obejmuje ocenę narządów płciowych i badanie prostaty przez odbyt. Pozwala to ocenić wielkość i symetrię gruczołu krokowego. 

Pacjenci są również kierowani na badania laboratoryjne moczu i krwi. W diagnostyce nietrzymania moczu wykonuje się badania laboratoryjne, takie jak analiza ogólna moczu, posiew moczu w celu wykrycia infekcji oraz ocena obecności krwi, białka lub glukozy. 

W badaniach krwi przeprowadza się badanie ogólne krwi, oznaczenie stężenia kreatyniny i elektrolitów, a także pomiar poziomu PSA, jeśli istnieje podejrzenie problemów z prostatą.

W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie dodatkowych badań układu moczowego, takich jak USG czy badanie urodynamiczne (mierzące funkcję pęcherza moczowego i cewki moczowej).

Leczenie farmakologiczne nietrzymania moczu 

Leczenie nietrzymania moczu u mężczyzn zależy od jego przyczyny i stopnia zaawansowania. 

Na rynku dostępne są leki na nietrzymanie moczu u mężczyzn, które pomagają kontrolować pęcherz. Mogą to być leki zmniejszające aktywność pęcherza lub wzmacniające mięśnie cewki moczowej. 

Tabletki na nietrzymanie moczu u mężczyzn obejmują różne grupy leków, które pomagają w kontrolowaniu objawów. Antycholinergiki (leki antycholinergiczne), takie jak oksybutynina, solifenacyna czy tolterodyna, działają poprzez blokowanie receptora cholinergicznego, co zmniejsza skurcze pęcherza i jego nadmierną aktywność.

Agoniści receptorów beta-3, w tym mirabegron, zwiększają pojemność pęcherza i poprawiają jego funkcjonowanie, co może zmniejszać częstotliwość nagłych parć na mocz. 

W celu łagodzenia objawów można stosować również leki na nietrzymanie moczu u mężczyzn bez recepty – przeciwbólowe i przeciwzapalne (ibuprofen, paracetamol).

Nietrzymanie moczu u mężczyzn – leczenie chirurgiczne

Kiedy mimowolne popuszczanie moczu u mężczyzn nie ustępuje mimo leczenia farmakologicznego i wykonywania ćwiczeń, konieczne może być leczenie operacyjne. Jednym z takich zabiegów jest wszczepienie sztucznego zwieracza cewki moczowej, który działa jako mechanizm zastępczy do regulacji przepływu moczu. 

Inna opcja to implantacja taśm podtrzymujących, które wzmacniają cewkę moczową i pomagają zapobiegać jej niekontrolowanemu przeciekaniu. Te procedury mogą być stosowane w cięższych przypadkach nietrzymania moczu, np. po operacjach prostaty. 

Czasami stosuje się również zastrzyki z toksyny botulinowej do pęcherza, które mogą złagodzić jego nadmierną aktywność. Alternatywą są zabiegi laserowe mogące poprawić funkcjonowanie pęcherza. 

Rehabilitacja nietrzymania moczu u mężczyzn często obejmuje fizjoterapię ukierunkowaną na wzmocnienie mięśni dna miednicy i poprawę ich funkcji. 

Ćwiczenia na nietrzymanie moczu u mężczyzn

Ćwiczenia mięśni dna miednicy, znane także jako ćwiczenia mięśni Kegla, są efektywną metodą na kontrolowanie nietrzymania moczu u mężczyzn. Polegają na napinaniu i rozluźnianiu mięśni wspierających pęcherz oraz cewkę moczową. Aby prawidłowo wykonywać ćwiczenia Kegla, należy najpierw zlokalizować odpowiednie mięśnie, co można zrobić, próbując zatrzymać strumień moczu podczas jego oddawania. 

Zaleca się napięcie mięśni na 5 sekund, po czym należy je rozluźnić na kolejne 5 sekund, powtarzając to ćwiczenie 10-15 razy, trzy razy dziennie. Regularne wykonywanie ćwiczeń wzmacnia mięśnie dna miednicy, co poprawia kontrolę nad pęcherzem i zmniejsza objawy nietrzymania moczu. 

Ćwiczenia Kegla są dyskretne i można je wykonywać w różnych miejscach, takich jak w domu, w pracy czy w trakcie podróży, co czyni je łatwo dostępną metodą leczenia dla wielu mężczyzn.

Trening pęcherza moczowego polega na nauce kontrolowania skurczów wypieracza, aby zapewnić co najmniej dwugodzinne przerwy między oddawaniem moczu. Z kolei trening kontroli mikcji wymaga opracowania schematu oddawania moczu na podstawie dzienniczka mikcji, który dokumentuje dobowy rytm problemów z nietrzymaniem moczu.

Domowe sposoby na nietrzymanie moczu

Oprócz ćwiczeń mięśni dna miednicy, istnieje kilka innych domowych sposobów na nietrzymanie moczu u mężczyzn. Mogą one pomóc w radzeniu sobie z jego problemem. Przede wszystkim:

• warto ograniczyć spożycie kofeiny i alkoholu, które mogą działać moczopędnie i nasilać objawy inkontynencji,
• ważne jest regularne opróżnianie pęcherza – zalecane jest ustalenie stałych pór wizyt w toalecie (co 2-3 godziny), nawet bez odczuwania potrzeby oddania moczu,
• należy zadbać o utrzymanie prawidłowej wagi ciała – nadmiar kilogramów może wywierać dodatkowy nacisk na pęcherz i mięśnie miednicy,
• warto wykonywać techniki relaksacyjne – mogą one pomóc w lepszej kontroli mięśni pęcherza,
• dieta bogata w błonnik zapobiega zaparciom – te mogą zwiększać nacisk na pęcherz i pogarszać objawy nietrzymania moczu,
• w razie potrzeby można używać specjalnych wkładek absorbujących lub pieluch dla dorosłych, które zapewniają komfort i pewność siebie w codziennych sytuacjach. 

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące nietrzymania moczu u mężczyzn.