Witamina B3 (PP, niacyna) – co to, gdzie występuje, objawy niedoboru

Najważniejsze informacje:

• Witamina B3, określana też jako niacyna lub witamina PP, to jedna z głównych witamin, które biorą udział w przekształcaniu składników pokarmowych na energię.
• Niacyna wspiera pracę układu nerwowego i mózgu, poprawia ukrwienie skóry i przywraca błonom śluzowym zdrowy wygląd.
• Główne objawy niedoboru witaminy B3 to stany zapalne skóry, przebarwienia na skórze, stany zapalne jamy ustnej, zaburzenia psychiczne i zaburzenia pracy układu nerwowego.
• Suplementy diety z witaminą B3 wskazane są przede wszystkim dla osób niedożywionych, chorych na raka, kobiet ciężarnych i karmiących piersią.

Witamina B3, inaczej niacyna, to jeden ze składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Należy do grupy witamin rozpuszczalnych w wodzie, co oznacza, że nie jest magazynowana w ciele, a jej regularne dostarczanie wraz z pożywieniem jest konieczne. Niacyna wpływa korzystnie m.in. na układ nerwowy oraz stan skóry, wyraźnie poprawiając jej kondycję. Pełni istotną rolę w procesach metabolicznych, wspiera przekształcanie pożywienia w energię oraz wspomaga zdrowie układu nerwowego, skóry i układu pokarmowego. Jej właściwości prozdrowotne sprawiają, że witamina ta zyskuje na znaczeniu w kontekście profilaktyki wielu chorób oraz wsparcia ogólnego dobrostanu.

Witamina B3 (niacyna) – co to?

Witamina B3, niacyna, witamina PP – wszystkie te nazwy są powszechnie stosowane w przypadku dwóch związków o zbliżonej aktywności biologicznej, takich jak amid kwasu nikotynowego (niacynamid) lub kwas nikotynowy. Jest witaminą rozpuszczalną w wodzie, podobnie jak pozostałe witaminy z grupy B. Witaminę B3 odkryto w 1936 roku, a od 1955 roku jest wykorzystywana jako środek terapeutyczny.

Warto podkreślić, że, w przeciwieństwie do pozostałych witamin z grupy B, witamina B3 może być produkowana przez organizm z aminokwasu – tryptofanu. Sam proces nie jest jednak wystarczająco efektywny.

Jakie są źródła niacyny?

Podstawowymi źródłami witaminy B3 są:

• produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak mięso (wątróbka) i ryby;
• pełnoziarniste produkty zbożowe;
• rośliny strączkowe;
• otręby pszenne;
• orzechy ziemne;
• drożdże.

Niewielkie ilości witaminy B3 są obecne także w owocach, warzywach i produktach mlecznych. Co ważne, niacyna jest odporna na działanie wysokiej temperatury, światła i tlenu.

Witamina B3 – właściwości. Na co pomaga?

Witamina B3 pełni szereg ważnych funkcji w organizmie człowieka. Te najważniejsze to:

• udział w procesach metabolicznych organizmu – niacyna odgrywa kluczową rolę w procesach metabolicznych, wspierając przekształcanie białek, tłuszczów i węglowodanów w energię. Pomaga w produkcji adenozynotrójfosforanu (ATP), który jest podstawowym nośnikiem energii w komórkach;
• poprawa zdrowia układu sercowo-naczyniowego – witamina B3 pomaga obniżać poziom „złego” cholesterolu (LDL) oraz podnosić poziom „dobrego” cholesterolu (HDL). Wspiera także redukcję triglicerydów, co przyczynia się do zmniejszenia ryzyka chorób serca;
• lepsze funkcjonowanie układu nerwowego – niacyna wspomaga zdrowie układu nerwowego, pomagając w poprawie funkcji mózgu, koncentracji i pamięci. Może również wspierać ochronę przed niektórymi chorobami neurodegeneracyjnymi, jak choroba Alzheimera;
• udział w syntezie hormonów płciowych – składnik odgrywa istotną rolę w procesie syntezy hormonów płciowych, takich jak estrogen, progesteron i testosteron. Jej kluczowa funkcja w tym procesie wynika z faktu, że niacyna wspiera produkcję koenzymów NAD (dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy) i NADP (fosforan dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego), które są niezbędne do wielu reakcji biochemicznych, w tym tych związanych z syntezą hormonów steroidowych;
• zdrowie skóry – niacyna pomaga utrzymać prawidłowy stan skóry i wspiera leczenie schorzeń dermatologicznych, takich jak trądzik, egzema czy stany zapalne skóry;
• wsparcie dla układu pokarmowego – witamina B3 wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego, ułatwiając przyswajanie składników odżywczych i zapobiegając problemom trawiennym;
• redukcja ryzyka pelagry – niedobór witaminy B3 prowadzi do rozwoju pelagry, choroby charakteryzującej się biegunką, zapaleniem skóry i problemami neurologicznymi. Przyjmowanie tego składnika w suplementach diety skutecznie zapobiega rozwojowi choroby;
• poprawa nastroju – niacyna pomaga w redukcji objawów depresji i lęku, szczególnie u osób z niedoborami tej witaminy, wpływając korzystnie na nasz nastrój.

Niedobór witaminy B3 – objawy i skutki

Witamina B3 odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia skóry, a także w prawidłowym funkcjonowaniu układów nerwowego i pokarmowego. Jej niedostateczna ilość w organizmie może prowadzić do szeregu niepożądanych objawów, w tym dolegliwości skórnych. Skóra w przypadku niedoboru tej witaminy może stać się sucha i szorstka, a także mogą pojawić się na niej przebarwienia oraz różnego rodzaju stany zapalne, w tym zapalenie błon śluzowych jamy ustnej (pleśniawki).

Niedobór witamin B, w tym witaminy B3, wiąże się również z negatywnymi konsekwencjami dla układu nerwowego, manifestującymi się poprzez depresję, stany lękowe, a nawet zaburzenia orientacji. Długotrwały brak niacyny w diecie może prowadzić do rozwoju pelagry, choroby charakteryzującej się stanami zapalnymi skóry, biegunką, zaburzeniami metabolizmu (w tym przemiany cukrów) oraz problemami psychicznymi. Pelagra, jeśli nie zostanie odpowiednio i szybko leczona, może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia pacjenta.

Nadmiar niacyny w organizmie – czy można przedawkować witaminę PP?

W normalnych warunkach funkcjonowania organizmu witamina B3 pochodząca z diety jest przetwarzana przez wątrobę i wydalana z moczem. Zbyt intensywne uzupełnianie tej witaminy może skutkować jednak niepożądanymi efektami, takimi jak nagłe uczucie gorąca i zaczerwienienie skóry twarzy. Długotrwałe przyjmowanie zbyt wysokich dawek może nawet uszkodzić wątrobę. 

W przypadku terapii farmakologicznej, gdzie stosuje się dawki przekraczające 1 gram, mogą wystąpić takie dolegliwości jak np. problemy skórne, w tym wysypki, zaczerwienienia, suchość, swędzenie oraz wypryski. Możliwe są również komplikacje takie jak zaburzenia rytmu serca, problemy z przewodem pokarmowym, podwyższony poziom cukru we krwi oraz ostra niewydolność wątroby.

Zasady suplementacji witaminy B3 – zapotrzebowanie

Suplementacja witaminy B3 jest szczególnie ważna w przypadku takich grup osób jak:

• osoby, u których zdiagnozowano niedobór niacyny;
• osoby niedożywione i chore na raka;
• kobiety ciężarne i karmiące piersią;
• osoby spożywające alkohol w dużych ilościach;
• pacjenci zmagający się z gruźlicą lub schizofrenią.

We wszystkich tych przypadkach zalecane jest przyjmowanie suplementów diety z niacyną. Dawkowanie tej substancji wygląda następująco:

• dzieci w wieku 1-3 lata: 6 mg niacyny na dobę;
• dzieci w wieku 4-6 lat: 8 mg niacyny na dobę;
• dzieci w wieku 7-12 lat: 12 mg niacyny na dobę;
• dziewczęta w wieku od 13. roku życia i dorosłe kobiety: 14 mg niacyny na dobę;
• chłopcy w wieku od 13. roku życia i dorośli mężczyźni: 16 mg niacyny na dobę;
• kobiety ciężarne: 18 mg niacyny na dobę;
• kobiety karmiące piersią: 17 mg niacyny na dobę.

Witamina B3 (niacyna) – przeciwwskazania i skutki uboczne

Witamina B3 jest dobrze tolerowana przez organizm, szczególnie gdy dostarczana jest w naturalny sposób z pożywienia. Jednak przyjmowanie jej w postaci suplementów lub w dużych dawkach może wiązać się z pewnymi przeciwwskazaniami i skutkami ubocznymi. Najważniejsze z nich to: choroby wątroby, cukrzyca, dna moczanowa, alergia i problemy z nerkami. Co więcej, niacyna przyjmowana w dużych ilościach może powodować tzw. niacynowy rumień (efekt flush), problemy żołądkowo-jelitowe, podwyższony poziom cukru i zaburzenia widzenia.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące witaminy B3 (niacyny).