Tachykardia – co to jest, objawy, leczenie

Najważniejsze informacje

• Tachykardia to zaburzenie rytmu serca, w którym serce bije szybciej niż 100 uderzeń na minutę w spoczynku. Może być fizjologiczną odpowiedzią organizmu na wysiłek, stres czy gorączkę, ale w wielu przypadkach jest objawem poważniejszych chorób serca, takich jak choroba niedokrwienna serca czy nadczynność tarczycy.
• Tachykardia dzieli się na różne typy w zależności od miejsca, z którego pochodzi impuls elektryczny. Do najczęstszych należą tachykardia zatokowa, nadkomorowa oraz komorowa. Tachykardia komorowa jest najbardziej niebezpieczna, ponieważ może prowadzić do migotania komór i zatrzymania akcji serca.
• Tachykardia może mieć podłoże zarówno fizjologiczne, jak i patologiczne. Fizjologiczne czynniki to m.in. wysiłek fizyczny, stres czy gorączka. Patologiczne aspekty obejmują choroby serca, nadczynność tarczycy, anemię, zaburzenia elektrolitowe czy zapalenie mięśnia sercowego.
• Typowe objawy choroby to kołatanie serca, duszność, uczucie niepokoju oraz omdlenia. W przypadku tachykardii komorowej mogą wystąpić poważniejsze objawy, takie jak ból w klatce piersiowej czy utrata przytomności, co wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
• Leczenie tachykardii zależy od jej przyczyny i rodzaju. W przypadku tachykardii fizjologicznej wystarczy odpoczynek i unikanie czynników ją wywołujących. Tachykardię patologiczną leczy się lekami antyarytmicznymi, a w cięższych przypadkach stosuje się elektrokardiowersję lub wszczepienie rozrusznika serca. Wszystkie terapie powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Zaburzenia pracy serca stanowią poważny problem kliniczny, który wymaga kompleksowego podejścia zarówno w kwestii diagnostyki, jak i leczenia. Jedną z najczęściej występujących arytmii jest tachykardia, związana z przyspieszoną czynnością serca. Nie zawsze jest to jednak objaw chorobowy – niekiedy może być wynikiem fizjologicznej reakcji organizmu na stres, wysiłek fizyczny lub inne czynniki zewnętrzne. Dowiedz się, jak rozpoznać tachykardię i na czym polega leczenie tego schorzenia.

Tachykardia – co to jest?

Tachykardia (ICD-10: R00.0), znana również jako częstoskurcz, to zaburzenie rytmu serca, w którym dochodzi do przyspieszenia akcji serca powyżej 100 uderzeń na minutę u dorosłej osoby w spoczynku. Choć stan ten może być zjawiskiem fizjologicznym i reakcją organizmu na wysiłek, stres, gorączkę czy zmiany hormonalne, w wielu przypadkach tachykardia jest objawem zaburzeń sercowych i chorób współistniejących.

Tachykardia charakteryzuje się przyspieszonym rytmem serca, który może występować w różnych formach, w zależności od miejsca powstawania impulsów elektrycznych w układzie przewodzącym serca. Może być:

• fizjologiczna, czyli będąca naturalną odpowiedzią organizmu na bodziec fizjologiczny, takie jak wysiłek fizyczny, stres emocjonalny, gorączkę czy silne emocje. W takich przypadkach serce bije szybciej, aby dostarczyć więcej tlenu do tkanek, np. podczas aktywności fizycznej lub w odpowiedzi na sytuacje stresowe;
• patologiczna, gdy jest wynikiem poważniejszych chorób, takich jak choroba niedokrwienna serca, zapalenie mięśnia sercowego, niewydolność serca, nadczynność tarczycy czy zaburzenia elektrolitowe. Patologiczne przyspieszenie rytmu serca może prowadzić do różnych powikłań, w tym migotania komór, które stanowi bezpośrednie zagrożenie życia.

Rozpoznanie tachykardii polega na ocenie częstotliwości impulsów elektrycznych generowanych przez mięsień sercowy oraz na zidentyfikowaniu miejsca ich powstawania, co pozwala określić rodzaj tachykardii.

Tachykardia a inne zaburzenia rytmu serca

Tachykardia jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń rytmu serca, ale nie należy jej mylić z innymi, bardziej niebezpiecznymi problemami, takimi jak migotanie komór czy migotanie przedsionków.

Chociaż tachykardia również wiąże się z przyspieszeniem rytmu serca, w przypadkach, takich jak częstoskurcz komorowy (tachykardia komorowa) czy częstoskurcz nadkomorowy, pochodzenie impulsów elektrycznych może być z różnych części układu przewodzącego serca, co prowadzi do różnych mechanizmów zaburzeń i wymaga odmiennych metod leczenia.

• Migotanie przedsionków i trzepotanie przedsionków to inne formy zaburzeń rytmu serca, które mogą prowadzić do przyspieszonego rytmu serca, ale charakteryzują się chaotycznymi, nieregularnymi impulsami, które zaburzają prawidłową akcję serca.
• Migotanie czy trzepotanie komór jest z kolei najbardziej niebezpiecznym rodzajem zaburzenia rytmu, które może prowadzić do zatrzymania akcji serca i wymaga natychmiastowej interwencji, np. kardiowersji elektrycznej.

Rodzaje tachykardii

Tachykardia może występować w różnych formach, w zależności od miejsca powstawania impulsów elektrycznych oraz charakterystyki rytmu.

Tachykardia zatokowa

Najczęściej spotykany rodzaj tachykardii, który wynika z nadmiernej aktywności węzła zatokowo-przedsionkowego, czyli naturalnego rozrusznika serca. Zjawisko to występuje w odpowiedzi na zwiększone zapotrzebowanie tkanek na tlen , np. podczas wysiłku fizycznego, stresu emocjonalnego, gorączki czy w ciąży. W takich przypadkach jest to fizjologiczna tachykardia zatokowa, która nie stanowi zagrożenia zdrowia.

U niektórych pacjentów tachykardia zatokowa może być jednak wywołana przez zaburzenia, takie jak nadczynność tarczycy czy zaburzenia nerwicowe, stając się formą patologicznego przyspieszenia akcji serca.

Tachykardia nadkomorowa

Tachykardia nadkomorowa to rodzaj zaburzenia rytmu, które powstaje powyżej poziomu komór serca, czyli w przedsionkach lub węźle przedsionkowo-komorowym. Jest to forma szybkiego rytmu serca, który może przekroczyć 150 uderzeń na minutę i charakteryzuje się regularnym, szybkim biciem. Wyróżnia się tu:

• częstoskurcz nawrotny w węźle przedsionkowo-komorowym;
• częstokurcz nawrotny przedsionkowo-nawrotny;
• częstokurcz przedsionkowy.

Tachykardia nadkomorowa może prowadzić do takich objawów jak omdlenia, zawroty głowy oraz zaburzenia ukrwienia, w tym zakrzepowo-zatorowe powikłania, szczególnie w przypadku migotania przedsionków lub trzepotania przedsionków.

Tachykardia komorowa

Jest to najbardziej niebezpieczna forma tachykardii, w której szybkie impulsy elektryczne generowane są bezpośrednio w komorach serca. Ta postać tachykardii charakteryzuje się bardzo szybkim, a często również nieregularnym rytmem, który może prowadzić do migotania komór i zatrzymania akcji serca. Powikłania tej formy tachykardii to niewydolność serca, zawał serca, a w najgorszym przypadku nagła śmierć sercowa.

Przyczyny tachykardii

Tachykardia może mieć wiele przyczyn – zarówno fizjologicznych, jak i patologicznych.

Czynniki fizjologiczne

Tachykardia może być naturalną odpowiedzią organizmu na zwiększone zapotrzebowanie na tlen lub inne procesy biologiczne, które prowadzą do przyspieszenia pracy serca. W takich przypadkach, przyspieszenie rytmu serca nie jest chorobą, ale reakcją adaptacyjną. Do najczęstszych fizjologicznych przyczyn tachykardii należą:

• wysiłek fizyczny – podczas intensywnego treningu organizm wymaga większej ilości tlenu, a serce zaczyna bić szybciej, aby dostarczyć tlen do pracujących mięśni. Zwiększenie częstości akcji serca jest zatem naturalnym procesem, który pomaga utrzymać równowagę tlenową w organizmie;
• stres emocjonalny – w sytuacjach stresowych organizm reaguje poprzez uwolnienie hormonów, takich jak adrenalina, które mają na celu przygotowanie organizmu do szybkiej reakcji („walcz lub uciekaj”). Skutkiem tego jest przyspieszenie akcji serca, co może prowadzić do tachykardii. W długotrwałych stanach stresowych rytm serca może pozostawać podwyższony, co jest zjawiskiem niekorzystnym dla zdrowia serca;
• gorączka – w wyniku podwyższenia temperatury ciała przyspiesza metabolizm, a organizm stara się nadążyć z dostarczaniem tlenu do tkanek. Wzrost temperatury o zaledwie kilka stopni może znacznie zwiększyć częstotliwość rytmu serca, co jest jednym z mechanizmów obronnych organizmu;
• ciąża – w czasie ciąży organizm kobiety przechodzi wiele zmian, które zwiększają zapotrzebowanie na tlen. Zwiększenie objętości krwi oraz zmiany hormonalne powodują, że serce pracuje szybciej, aby dostarczyć wystarczającą ilość tlenu i składników odżywczych do rozwijającego się płodu. W niektórych przypadkach tachykardia może być naturalnym elementem tego procesu.

Choroby i zaburzenia

Wiele chorób i zaburzeń może prowadzić do tachykardii, która staje się objawem poważniejszych problemów zdrowotnych. Przyczyny tachykardii w tym przypadku są związane z niewłaściwą pracą układu sercowo-naczyniowego lub zaburzeniami hormonalnymi. Do najczęstszych patologicznych przyczyn tachykardii należą:

• nadczynność tarczycy – nadmiar hormonów tarczycy (zwłaszcza tyroksyny) prowadzi do przyspieszenia metabolizmu, co z kolei powoduje, że serce bije szybciej. Jest to jeden z najczęstszych powodów tachykardii u osób w wieku średnim, szczególnie u kobiet;
• anemia – niskie stężenie hemoglobiny we krwi, które występuje w wyniku anemii, powoduje, że organizm nie jest w stanie transportować wystarczającej ilości tlenu do tkanek. Serce reaguje na ten niedobór, przyspieszając pracę w celu zrekompensowania braku tlenu w organizmie;
• zaburzenia elektrolitowe – niedobory lub nadmiary elektrolitów, takich jak potas, magnez czy wapń, mogą zaburzać przewodnictwo elektryczne w sercu, co prowadzi do rozwoju tachykardii. Na przykład, zbyt niski poziom potasu (hipokaliemia) może powodować nieregularności rytmu serca, w tym tachykardię;
• choroba niedokrwienna serca – uszkodzenie serca lub naczyń krwionośnych, jak ma to miejsce w przypadku choroby niedokrwiennej serca, sprawia, że serce musi pracować ciężej, by dostarczyć wystarczającą ilość tlenu do organizmu. Jest to jeden z częstszych powodów wystąpienia tachykardii, szczególnie u osób starszych;
• zapalenie mięśnia sercowego – zapalenie serca, spowodowane najczęściej przez infekcje wirusowe, może prowadzić do upośledzenia funkcji mięśnia sercowego i w efekcie do przyspieszonego rytmu serca. Zapalenie mięśnia sercowego może mieć również inne przyczyny, takie jak choroby autoimmunologiczne.

Używki, leki i inne czynniki

Niektóre substancje oraz stosowanie leków mogą wywoływać tachykardię, zarówno w wyniku działania bezpośredniego na serce, jak i poprzez wpływ na układ nerwowy, hormonalny lub elektrolityczny. Do najważniejszych czynników, które mogą prowadzić do przyspieszenia rytmu serca, należą:

• używki, takie jak:
  • kofeina – zawarta w kawie, herbacie i napojach energetycznych. Jest substancją stymulującą, która może przyspieszyć akcję serca;
  • nikotyna zawarta w papierosach – może powodować wzrost ciśnienia krwi i przyspieszenie rytmu serca;
  • alkohol – może wywoływać tachykardię zarówno w wyniku bezpośredniego działania na serce, jak i poprzez zaburzenia elektrolitowe;
• leki, w tym:
  • beta2-mimetyki (stosowane w leczeniu astmy) – mogą prowadzić do przyspieszenia rytmu serca jako efekt uboczny działania na receptory beta-adrenergiczne;
  • leki przeciwdepresyjne – niektóre leki z tej grupy mogą prowadzić do tachykardii jako efekt uboczny działania na układ nerwowy;
  • leki antyarytmiczne – niektóre leki stosowane w leczeniu zaburzeń rytmu serca mogą również wywoływać tachykardię, zwłaszcza gdy są stosowane w niewłaściwy sposób lub w nieodpowiednich dawkach;
• napięcie nerwu błędnego – zwiększone napięcie nerwu błędnego, który jest częścią autonomicznego układu nerwowego, może prowadzić do nieregularności pracy serca, w tym przyspieszenia rytmu. Może to być wynikiem sytuacji stresowych, lęków czy intensywnego wysiłku fizycznego.

Tachykardia – objawy

Objawy tachykardii mogą się różnić w zależności od jej przyczyny, rodzaju oraz nasilenia. Zwykle pacjenci zgłaszają kilka charakterystycznych dolegliwości, które mogą wskazywać na problem z rytmem serca. Warto jednak pamiętać, że tachykardia może być także bezobjawowa, zwłaszcza w początkowych stadiach lub gdy jej przyczyna jest fizjologiczna (np. wysiłek fizyczny, stres).

Typowe objawy częstoskurczu to:

• kołatanie serca (palpitacje) – pacjenci często skarżą się na nieregularne, przyspieszone bicie serca, które mogą odczuwać w klatce piersiowej, szyi, a czasem także w głowie. Kołatanie serca, zwłaszcza w przypadku tachykardii komorowej lub częstoskurczu nadkomorowego, to częsty objaw chorobowy będący efektem przyspieszonej akcji serca, w której impuls elektryczny w sercu jest generowany w sposób nieregularny;
• uczucie niepokoju i lęku – może wynikać z nieprawidłowego rytmu serca. Wzrost akcji serca, który nie ma fizjologicznego uzasadnienia (np. w sytuacji stresu emocjonalnego), powoduje, że pacjent może czuć się zaniepokojony, a czasem nawet panikować. U niektórych osób tachykardia jest powiązana z nerwicą serca, gdzie objawy są wynikiem zaburzeń emocjonalnych;
• duszność – przyspieszenie rytmu serca zmniejsza efektywność jego pracy, co prowadzi do zmniejszenia pojemności wyrzutowej serca. W efekcie mniejsza ilość krwi trafia do płuc, co może prowadzić do uczucia duszności. Pacjenci mogą skarżyć się na trudności w oddychaniu, szczególnie w czasie wysiłku fizycznego lub w nocy.

Niekiedy u pacjentów można zaobserwować też objawy współtowarzyszące oraz dolegliwości stanowiące efekt powikłań tachykardii – są to m.in.:

• omdlenia – w wyniku przyspieszonego rytmu serca serce nie jest w stanie efektywnie pompować krwi do mózgu, co może prowadzić do niedostatecznego ukrwienia mózgu. Skutkiem tego mogą być nagłe omdlenia, które zdarzają się najczęściej w przypadku poważniejszych zaburzeń rytmu, takich jak tachykardia komorowa czy częstoskurcz nadkomorowy;
• ból w klatce piersiowej – jeśli tachykardia jest wynikiem choroby niedokrwiennej serca lub innych schorzeń mięśnia sercowego, szybkie bicie serca może prowadzić do niedokrwienia serca. Brak odpowiedniego ukrwienia serca skutkuje bólem w klatce piersiowej, który może być uczuciem ucisku, pieczenia lub tępego bólu. Ból ten może promieniować do ramion, pleców, a nawet szczęki. Jest to objaw wymagający natychmiastowej konsultacji z lekarzem, ponieważ może świadczyć o poważnym zagrożeniu zdrowotnym;
• udary mózgu – przewlekła tachykardia, szczególnie tachykardia nadkomorowa i częstoskurcz przedsionkowy, może prowadzić do tworzenia się skrzeplin w sercu. Skrzepy mogą następnie zostać przeniesione do układu krwionośnego, gdzie mogą zatkać naczynia mózgowe, prowadząc do udaru mózgu. To powikłanie jest szczególnie niebezpieczne, zwłaszcza w przypadkach migotania przedsionków, gdzie ryzyko zakrzepów jest wyższe;
• niewydolność krążenia – długotrwała tachykardia, zwłaszcza w przypadkach tachykardii komorowej lub tachykardii związanej z chorobą niedokrwienną serca, może prowadzić do niewydolności krążenia. Przyspieszenie rytmu serca powoduje, że serce nie jest w stanie efektywnie pompować krwi, co z czasem prowadzi do osłabienia jego funkcji. To zjawisko może skutkować obrzękami, dusznością i zmniejszoną tolerancją na wysiłek.

Tachykardia – kiedy zgłosić się do lekarza?

W przypadku wystąpienia objawów sugerujących zaburzenia rytmu serca należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Szczególnie niepokojące jest:

• nagłe kołatanie serca – kołatanie serca, szczególnie gdy towarzyszy mu ból w klatce piersiowej lub duszność, jest sygnałem, który wymaga pilnej konsultacji z lekarzem. Taki objaw może wskazywać na poważne zaburzenia rytmu serca, m.in. migotanie komór lub tachykardię komorową, które zagrażają życiu pacjenta;
• bóle w klatce piersiowej – może być to oznaką choroby niedokrwiennej serca lub innych problemów kardiologicznych. W przypadku silnego bólu, który trwa dłużej niż kilka minut lub promieniuje do ramienia, szyi lub żuchwy, należy natychmiast udać się do szpitala;
• omdlenia i zawroty głowy – objawy te mogą wskazywać na poważne zaburzenie w funkcjonowaniu układu sercowo-naczyniowego, takie jak częstoskurcz nadkomorowy czy komorowe zaburzenia rytmu. Często są wynikiem braku odpowiedniego dopływu krwi do mózgu, co może prowadzić do groźnych konsekwencji;
• duszność i uczucie zmęczenia – mogą sugerować problem z przyspieszeniem rytmu serca, który zakłóca prawidłowy przepływ krwi przez organizm. Duszność, która pojawia się nagle lub nasila się w czasie wysiłku, wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem, aby zapobiec powikłaniom sercowym.

Diagnostyka tachykardii

Diagnostyka tachykardii jest niezbędnym etapem w procesie identyfikacji przyczyny zaburzenia rytmu serca oraz doboru odpowiedniego leczenia.

Wywiad lekarski i badanie przedmiotowe

Pierwszym krokiem w diagnostyce tachykardii jest wywiad lekarski, który pozwala na zebranie szczegółowych informacji na temat objawów, historii zdrowotnej pacjenta oraz czynników ryzyka. W trakcie wywiadu lekarz będzie pytał o:

• objawy tachykardii, takie jak kołatanie serca, duszność, uczucie niepokoju czy ból w klatce piersiowej,;
• częstotliwość i czas trwania epizodów tachykardii;
• historię zdrowotną pacjenta – obecność innych schorzeń, takich jak nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, anemia czy zaburzenia hormonalne (np. nadczynność tarczycy);
• historię rodzinną – występowanie chorób serca lub zaburzeń rytmu w rodzinie;
• przyjmowanie leków, które mogą wpływać na rytm serca (np. beta2-mimetyki, leki antyarytmiczne).

Po przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego następuje badanie przedmiotowe, które pozwala na ocenę stanu pacjenta i fizycznych objawów związanych z tachykardią. Badanie to może obejmować:

• osłuchiwanie serca, aby ocenić częstotliwość, regularność rytmu serca oraz sprawdzić, czy obecne są jakiekolwiek szmery, które mogą sugerować choroby takie jak niewydolność serca lub wady zastawkowe;
• pomiar ciśnienia krwi – nadciśnienie tętnicze może być jednym z czynników ryzyka wystąpienia tachykardii;
• ocenę obecności obrzęków lub duszności, które mogą wskazywać na powikłania związane z niewydolnością serca, wynikające z długotrwałego przyspieszenia rytmu serca.

Jak rozpoznać tachykardię? Niezbędne badania

Po dokładnym wywiadzie i badaniu przedmiotowym lekarz może skierować pacjenta na dalsze badania diagnostyczne, które pomogą w potwierdzeniu rozpoznania i określeniu rodzaju tachykardii oraz jej przyczyn.

EKG (elektrokardiogram)

EKG jest podstawowym badaniem wykorzystywanym do oceny rytmu serca i identyfikacji przyspieszonego tempa akcji serca. Dzięki temu badaniu lekarz może określić, czy tachykardia ma charakter komorowy, nadkomorowy czy jest wynikiem zaburzeń w obrębie węzła zatokowego. EKG pozwala również na wykrycie ewentualnych zaburzeń przewodzenia impulsów elektrycznych (np. blok przedsionkowo-komorowy) i umożliwia ocenę częstotliwości rytmu serca.

Holter EKG

Holter EKG to urządzenie, które pozwala na monitorowanie rytmu serca przez 24-48 godzin. Jest szczególnie przydatne w przypadku napadowych tachykardii, które mogą występować sporadycznie i nie być obecne podczas jednorazowego badania EKG. Dzięki Holterowi EKG lekarz może ocenić, czy pacjent doświadcza epizodów częstoskurczu nadkomorowego lub migotania przedsionków, które mogą prowadzić do zaburzeń ukrwienia i zakrzepowo-zatorowych powikłań.

Echo serca

Echo serca to badanie ultrasonograficzne, które umożliwia ocenę zarówno struktury, jak i funkcji mięśnia sercowego. Jest to szczególnie istotne w diagnostyce pacjentów z tachykardią, ponieważ pozwala wykryć zmiany w obrębie komór serca, takie jak przerost czy niewydolność, które mogą przyczyniać się do zaburzeń rytmu serca. Echo serca może również pomóc w wykryciu choroby niedokrwiennej serca i innych problemów z układem krążenia, które mogą prowadzić do tachykardii.

Testy wysiłkowe (EKG wysiłkowe)

Test wysiłkowy, czyli monitorowanie EKG podczas ćwiczeń fizycznych, pozwala na ocenę odpowiedzi serca na wysiłek fizyczny. Dzięki temu badaniu możliwe jest wykrycie tachykardii zatokowej lub innych zaburzeń rytmu serca, które mogą występować w wyniku wysiłku. Test wysiłkowy jest szczególnie pomocny w diagnostyce tachykardii zatokowej, która jest fizjologiczną odpowiedzią organizmu na potrzeby większej podaży tlenu.

Badania laboratoryjne

Badania laboratoryjne są pomocne w ocenie ewentualnych przyczyn tachykardii. Analiza krwi pozwala na ocenę poziomu:

• elektrolitów (np. potasu, magnezu) w celu ustalenia ewentualnych zaburzeń elektrolitowych;
• hormonów tarczycy, co może wskazać na nadczynność tarczycy.

Badania laboratoryjne pomagają również wykluczyć inne choroby, takie jak anemia, które mogą wpływać na rytm serca.

Tachykardia – leczenie

Leczenie tachykardii zależy od jej rodzaju, przyczyny oraz nasilenia objawów. W przypadku szybkiej akcji serca ważne jest, by zdiagnozować, czy tachykardia ma charakter fizjologiczny, np. wywołany wysiłkiem fizycznym lub stresem, czy też jest wynikiem poważniejszych schorzeń, takich jak choroba niedokrwienna serca czy zaburzenia elektrolitowe. W zależności od sytuacji leczenie może obejmować postępowanie farmakologiczne, zmiany stylu życia lub interwencje specjalistyczne.

Leczenie farmakologiczne

Leczenie farmakologiczne tachykardii ma na celu przywrócenie prawidłowego rytmu serca oraz kontrolowanie objawów związanych z nadmiernym przyspieszeniem akcji serca. W zależności od rodzaju tachykardii oraz jej przyczyny stosuje się różne grupy leków, które wpływają na elektryczną aktywność serca, regulując częstotliwość rytmu oraz poprawiając jego wydolność.

• Beta-blokery (np. metoprolol, atenolol, bisoprolol) – grupa leków, które odgrywają kluczową rolę w leczeniu tachykardii. Działają poprzez blokowanie receptorów beta-adrenergicznych, co skutkuje zmniejszeniem częstotliwości rytmu serca oraz zmniejszeniem ciśnienia krwi. Beta-blokery pomagają w kontroli tachykardii zatokowej oraz w leczeniu migotania przedsionków i innych zaburzeń rytmu serca. Zmniejszają przyspieszenie akcji serca, poprawiając wydolność serca i zapobiegają jego dalszemu uszkodzeniu.
• Leki antyarytmiczne (np. amiodaron, flecainid, propafenon) – mają na celu przywrócenie prawidłowego rytmu serca, regulując elektryczną aktywność mięśnia sercowego. Leki zmieniają szybkość przewodzenia impulsów elektrycznych w sercu, co pomaga kontrolować tachykardię komorową oraz częstoskurcz nadkomorowy. Stosowanie leków antyarytmicznych wymaga regularnej kontroli stanu zdrowia pacjenta, ponieważ mogą one wpływać na inne funkcje organizmu i prowadzić do efektów ubocznych.
• Leki przeciwzakrzepowe – w przypadkach, gdzie tachykardia jest związana z migotaniem przedsionków lub innymi zaburzeniami rytmu serca, które mogą prowadzić do powstawania skrzepów, stosuje się leki przeciwzakrzepowe, takie jak warfaryna lub nowoczesne doustaniane leki przeciwzakrzepowe (np. dabigatran). Zapobiegają one tworzeniu się skrzepów, które mogłyby zatykać naczynia krwionośne i prowadzić do poważnych powikłań, takich jak udar mózgu. Dzięki tym lekom ryzyko zakrzepów w sercu, w szczególności w przypadku migotania przedsionków, zostaje znacznie zmniejszone.

Leczenie tachykardii – postępowanie pozafarmakologiczne

W leczeniu tachykardii ważna jest też terapia zachowawcza, która może wspomagać farmakoterapię oraz zmniejszać ryzyko nawrotów.

• Zmiana stylu życia – w wielu przypadkach tachykardia jest wynikiem nadmiernego stresu, niezdrowej diety lub braku aktywności fizycznej. Zmiany te mogą pomóc w kontrolowaniu rytmu serca i poprawie ogólnego zdrowia. Zmniejszenie spożycia kofeiny, nikotyny i alkoholu może pomóc w zmniejszeniu częstości tachykardii zatokowej oraz innych zaburzeń rytmu serca. Dieta bogata w magnez, potas i omega-3 wspomaga prawidłową pracę serca, a regularne ćwiczenia fizyczne pomagają poprawić kondycję układu sercowo-naczyniowego.
• Unikanie stresu – nerwica serca oraz emocjonalny stres mogą prowadzić do nasilenia objawów tachykardii, dlatego ważne jest stosowanie technik redukcji stresu, takich jak medytacja, joga czy głębokie oddychanie. Ćwiczenia oddechowe mogą pomóc w opanowaniu objawów częstoskurczu i poprawie wydolności serca.

Pozostałe metody leczenia tachykardii

Pomimo że leczenie farmakologiczne jest podstawową formą terapii tachykardii, w niektórych przypadkach, gdy leki nie przynoszą oczekiwanych rezultatów lub gdy tachykardia stanowi zagrożenie dla życia pacjenta, konieczne może być zastosowanie innych, bardziej zaawansowanych metod leczenia. Najczęściej jest to:

• ablacja serca – procedura polegająca na usunięciu ognisk arytmicznych w sercu, które generują nieprawidłowe impulsy elektryczne. Ablacja przeprowadzana jest za pomocą energii fal radiowych, która powoduje zniszczenie fragmentów mięśnia sercowego odpowiedzialnych za nieprawidłowy rytm. Ablacja jest szczególnie skuteczna w leczeniu częstoskurczu nadkomorowego oraz innych rodzajów tachykardii, które są odporne na leczenie farmakologiczne;
• kardiowersja elektryczna – gdy tachykardia zagraża życiu pacjenta (zwłaszcza w przypadku tachykardii komorowej lub migotania komór), konieczna może być kardiowersja elektryczna. Procedura ta polega na zastosowaniu krótkiego impulsu elektrycznego, który przywraca normalny rytm serca. Kardiowersja elektryczna może być również stosowana w przypadku pacjentów z migotaniem przedsionków, zwłaszcza gdy inne metody leczenia nie przynoszą efektów;
• zabieg chirurgiczny – w przypadkach bardzo zaawansowanych, np. w przypadku ciężkiej choroby niedokrwiennej serca, która prowadzi do częstych tachykardii komorowych lub niewydolności serca, może być konieczna interwencja chirurgiczna, w tym wszczepienie rozrusznika serca lub defibrylatora wewnątrzsercowego. Tego typu urządzenia pomagają w monitorowaniu rytmu serca i dostarczają impulsów elektrycznych w przypadku zagrażających życiu zaburzeń rytmu.

Tachykardia komorowa – postępowanie w stanach ostrych

W przypadku tachykardii komorowej, która zagraża życiu pacjenta, konieczne jest natychmiastowe podjęcie działań.

• Jednym z najskuteczniejszych sposobów przywrócenia prawidłowego rytmu serca w takich przypadkach jest kardiowersja elektryczna. Polega na zastosowaniu impulsu elektrycznego w celu przywrócenia rytmu serca i zakończenia epizodu tachykardii. Kardiowersja elektryczna stosowana jest w szczególności w tachykardii komorowej oraz w przypadku innych zaburzeń rytmu serca, które mogą prowadzić do zatrzymania akcji serca.
• W przypadku częstoskurczu nadkomorowego, gdy akcja serca jest przyspieszona, ale nie zagraża bezpośrednio życiu, lekarze mogą zastosować inne metody, takie jak manewry wagalne (np. kaszel lub zanurzenie twarzy w zimnej wodzie), które pomagają w normalizacji rytmu serca.
• W niektórych przypadkach, szczególnie przy objawach częstoskurczu lub tachykardii zatokowej, można zastosować również lek typu beta-bloker w celu spowolnienia pracy serca i kontrolowania objawów tachykardii.

Profilaktyka i zalecenia dla pacjentów

Odpowiednia profilaktyka, zmiany stylu życia i wczesne rozpoznanie przyczyn tachykardii są niezbędne w zapobieganiu poważnym problemom zdrowotnym. Szczególnie ważna pod tym względem jest:

• regularna aktywność fizyczna – ćwiczenia poprawiają pracę serca w warunkach wysiłku i pomagają w stabilizacji rytmu serca. Osoby z chorobą niedokrwienną serca powinny szczególnie dbać o regularną aktywność fizyczną, aby poprawić funkcjonowanie mięśnia sercowego i zmniejszyć ryzyko rozwoju zaburzeń rytmu serca;
• kontrola chorób przewlekłych – kontrola tachykardii jest szczególnie ważna w przypadku przewlekłych schorzeń serca, takich jak choroba niedokrwienna serca czy nadciśnienie tętnicze. Nadciśnienie tętnicze może prowadzić do uszkodzenia struktury mięśnia sercowego, co sprzyja wystąpieniu tachykardii zatokowej lub innych zaburzeń rytmu serca;
• unikanie używek – kofeina, nikotyna i alkohol mogą prowadzić do przyspieszenia częstotliwości rytmu serca, co jest jednym z czynników ryzyka rozwoju tachykardii. Kofeina i nikotyna działają jako stymulanty, co może powodować napady kołatania serca. Z kolei alkohol może prowadzić do zaburzeń elektrolitowych, które zwiększają ryzyko częstoskurczu nadkomorowego i tachykardii komorowej. Ograniczenie lub całkowite unikanie tych substancji zmniejsza ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu serca i poprawia zdrowie serca;
• zarządzanie stresem – stres i silne emocje są częstymi przyczynami tachykardii, zwłaszcza w postaci tachykardii zatokowej lub częstoskurczu przedsionkowego. Napięcie nerwu błędnego wywołane stresem może prowadzić do przyspieszenia rytmu serca. Regularne stosowanie technik relaksacyjnych, takich jak medytacja, joga czy głębokie oddychanie, może pomóc w kontrolowaniu przyspieszenia pracy serca wywołanego stresem i emocjami. Radzenie sobie ze stresem może zapobiec wystąpieniu tachykardii zatokowej i innych arytmii;
• zdrowa dieta – dieta bogata w potas, magnez oraz kwasy tłuszczowe omega-3 wspiera funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego i pomaga stabilizować rytmu serca. Osoby z nadczynnością tarczycy lub innymi zaburzeniami hormonalnymi, które mogą przyczyniać się do wystąpienia tachykardii, powinny szczególnie dbać o dietę, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu serca. Bardzo ważne jest też unikanie nadmiaru soli, tłuszczy nasyconych oraz cukrów, co może pomóc w utrzymaniu ciśnienia krwi w normie i zmniejszyć ryzyko tachykardii komorowej.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące tachykardii