Grzybica pachwin – jak wygląda, objawy, jak leczyć

Najważniejsze informacje

• Grzybica pachwin wywoływana jest głównie przez dermatofity, a ryzyko jej rozwoju wzrasta w przypadku nadmiernej potliwości, noszenia syntetycznej bielizny czy chorób przewlekłych (cukrzyca, otyłość).
• Grzybica pachwin charakteryzuje się dobrze odgraniczonymi, czerwonymi plamami na skórze. Obwodowo występują grudki lub pęcherzyki, które mogą rozszerzać się na większe obszary, z wyniosłym brzegiem i łuszczeniem w centrum. Zmiany mogą obejmować także okolice ud, podbrzusza, a w cięższych przypadkach pośladki.
• Grzybica pachwin diagnozowana jest głównie na podstawie wywiadu lekarskiego i wyglądu zmian skórnych. W razie wątpliwości mogą być wykonane badania mikroskopowe, posiew mykologiczny lub test PCR.
• Leczenie polega na stosowaniu miejscowych leków przeciwgrzybiczych (np. klotrimazol, mikonazol) oraz, w przypadku rozległych zmian, leków ogólnoustrojowych. Ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarza i kontynuowanie leczenia przez kilka dni po ustąpieniu objawów, by uniknąć nawrotu choroby.

Grzybica to wstydliwy problem, który dotyka wielu osób w różnym wieku. Choć zwykle kojarzymy ją z infekcjami stóp, grzybica może występować także w innych miejscach ciała, wywołując nieprzyjemne objawy. Szczególnie uciążliwa może być grzybica pachwin, która, choć początkowo niegroźna, może prowadzić do poważniejszych dolegliwości, jeśli nie zostanie odpowiednio leczona. Zmiany skórne w tej okolicy często powodują dyskomfort, swędzenie oraz wpływają niekorzystnie na jakość życia, zwłaszcza w codziennych czynnościach czy podczas aktywności fizycznej. Dowiedz się więcej na temat grzybicy pachwin – przyczyn, objawów i metod leczenia.

Czym jest grzybica pachwin?

Grzybica pachwin (tinea cruris) to powierzchowna infekcja grzybicza, która dotyczy skóry okolic pachwinowych, przylegających fałdów udowych oraz – w bardziej zaawansowanych przypadkach – także obszarów pośladków i podbrzusza. Schorzenie wywoływane jest głównie przez dermatofity, czyli grzyby z rodzaju Trichophyton rubrum (najczęstszy patogen), a także rzadziej przez inne gatunki, takie jak Epidermophyton floccosum czy Trichophyton mentagrophytes. Grzybica pachwin częściej dotyka mężczyzn, chociaż również kobiety mogą zachorować, zwłaszcza jeśli obecne są czynniki predysponujące do zakażenia.

W początkowej fazie infekcja atakuje wąski obszar skóry, a z czasem może się rozprzestrzeniać na większe powierzchnie. Istnieje także ryzyko nawracających epizodów, szczególnie u osób, które nie przestrzegają odpowiednich zaleceń profilaktycznych.

Grzybica pachwin – przyczyny i czynniki ryzyka

Za rozwój grzybicy pachwin odpowiadają dermatofity – grzyby, które kolonizują strukturę naskórka, włosów i paznokci. Zakażenie następuje zazwyczaj w wyniku bezpośredniego kontaktu skóra do skóry z osobą zakażoną lub pośrednio, np. przez przedmioty codziennego użytku, takie jak ręczniki, pościel czy bielizna.

Jakie są sprzyjające warunki rozwoju grzybicy pachwin?

Czynniki, które sprzyjają rozwojowi grzybicy pachwin, to: 

• nadmierna potliwość (hiperhydroza) – grzyby dermatofitowe rozwijają się najlepiej w wilgotnym środowisku. Stale wilgotne fałdy skórne, szczególnie w okolicy pachwinowej, sprzyjają namnażaniu patogenów;
• częste korzystanie z basenów, siłowni i saun – miejsca o wysokiej wilgotności i temperaturze, takie jak szatnie i publiczne prysznice, są idealnym środowiskiem do przenoszenia zakażeń grzybiczych;
• noszenie obcisłej, syntetycznej bielizny – bielizna wykonana z materiałów syntetycznych utrudnia naturalne odprowadzanie potu i ułatwia tworzenie się mikroklimatu, który sprzyja infekcjom;
• choroby przewlekłe – cukrzyca, otyłość oraz zaburzenia immunologiczne obniżają naturalną odporność organizmu, co zwiększa ryzyko wystąpienia grzybicy pachwin i innych zakażeń grzybiczych;
• grzybica stóp (tzw. stopa atlety) – zakażenie dermatofitami w innych częściach ciała, szczególnie na stopach, stanowi główne źródło zakażenia dla okolic pachwinowych;
• uszkodzenia skóry – mikrouszkodzenia naskórka (np. otarcia) zwiększają podatność skóry na infekcje;
• leki immunosupresyjne – stosowanie glikokortykosteroidów miejscowych lub ogólnych immunosupresantów skutkuje obniżoną odpornością organizmu, co może sprzyjać rozwojowi zakażeń grzybiczych.

Szczególnie narażeni są sportowcy, osoby aktywne fizycznie, osoby otyłe oraz pracownicy narażeni na przegrzewanie czy wilgoć.

Gdzie i jak można się zarazić grzybicą pachwin?

Zakażenie grzybicą pachwin może nastąpić zarówno drogą bezpośrednią, jak i pośrednią. Do głównych dróg zakażenia należą:

• bezpośredni kontakt z osobą zakażoną – przez kontakt skóra do skóry z osobą chorą;
• zakażenie pośrednie – przez wspólne korzystanie z ręczników, bielizny, pościeli, odzieży sportowej lub akcesoriów, których używają osoby chorujące na grzybicę skóry;
• autoinokulacja – przeniesienie infekcji z innych miejsc na skórze (np. z grzybicy stóp);
• kontakt z powierzchniami w miejscach publicznych – potencjalne miejsca przenoszenia infekcji to m.in. szatnie, baseny, maty w siłowniach i saunach.

Jak wygląda grzybica pachwin? Objawy

Pierwszym objawem grzybicy pachwin jest pojawienie się charakterystycznych zmian skórnych. Zwykle zmiany te mają postać dobrze odgraniczonych ognisk rumieniowych, które stopniowo rozszerzają się obwodowo, tworząc wyniosły zapalny brzeg i centralne przejaśnienie. Zmiany mogą obejmować nie tylko pachwiny, ale także wewnętrzną stronę ud, zewnętrzne narządy płciowe, podbrzusze, a w cięższych przypadkach pośladki.

Grzybica pachwin a opryszczka – jak odróżnić te choroby skóry?

Chociaż niektóre objawy grzybicy pachwin mogą przypominać opryszczkę narządów płciowych, są to dwie zupełnie różne infekcje.

• Opryszczka narządów płciowych wywołana jest przez wirus Herpes simplex. Objawia się pęcherzykami, które szybko pękają, tworząc nadżerki i strupy. Zmiany pojawiają się głównie na błonach śluzowych narządów płciowych, a także rzadziej w pachwinach. Zwykle towarzyszą im objawy ogólne, takie jak gorączka, bóle głowy, pieczenie i mrowienie.
• Grzybica pachwin charakteryzuje się zmianami skórnymi o czerwonym kolorze, które są dobrze odgraniczone, łuszczące się i nie tworzą bolesnych pęcherzyków. Objawy grzybicy pachwin mogą utrzymywać się przez tygodnie, a nawet miesiące, w przeciwieństwie do opryszczki, która ustępuje zazwyczaj w ciągu kilku dni.

Diagnostyka grzybicy pachwin – jakie badania?

Rozpoznanie grzybicy pachwin opiera się głównie na dokładnym wywiadzie lekarskim oraz charakterystycznym obrazie klinicznym. W przypadku wątpliwości diagnostycznych, nietypowych objawów, opornego przebiegu choroby lub ryzyka wystąpienia powikłań konieczne może być jednak wykonanie badań mikrobiologicznych, które pozwalają na jednoznaczne potwierdzenie zakażenia dermatofitami.

Kiedy udać się do lekarza? Kto leczy grzybicę pachwin?

Konsultacja z dermatologiem lub lekarzem rodzinnym jest konieczna w następujących sytuacjach:

• brak poprawy po 7-10 dniach leczenia miejscowego;
• zmiany obejmują duże powierzchnie skóry, a objawy nasilają się (np. swędzenie pachwin, sączenie, ropienie);
• podejrzenie nadkażenia bakteryjnego (zaczerwienienie, ropna wydzielina);
• osoby z obniżoną odpornością, cukrzycą, otyłością lub innymi chorobami przewlekłymi.

Właściwym specjalistą w terapii grzybicy pachwin jest lekarz dermatolog, w razie współistnienia chorób przewlekłych lub zaburzeń odporności – również lekarz chorób zakaźnych lub endokrynolog.

Badania na grzybicę pachwin

Do najczęściej stosowanych badań diagnostycznych grzybicy pachwin należą:

• mikroskopowe badanie bezpośrednie zeskrobin skóry – lekarz pobiera próbkę skóry z miejsca zmienionego chorobowo, a następnie nanosi ją na szkiełko mikroskopowe, na które nakłada hydroksyd potasu (KOH). Jest to substancja, która rozpuszcza keratynę w naskórku, umożliwiając wizualizację strzępek grzybów. Metoda ta jest szybka i skuteczna, a do tego pozwala na bezpośrednie wykrycie obecności dermatofitów, które odpowiadają za grzybicę pachwin. Badanie mikroskopowe jest najczęściej wystarczające w przypadku typowych zmian skórnych, zwłaszcza gdy podejrzewamy zakażenie dermatofitami;
• posiew mykologiczny – bardziej precyzyjna metoda identyfikacji patogenu, pozwalająca na hodowlę grzybów z próbki skóry. W wyniku hodowli możemy uzyskać dokładną identyfikację gatunku grzyba, co jest szczególnie przydatne, gdy zakażenie jest oporne na leczenie lub gdy objawy są nietypowe. Posiew mykologiczny jest również pomocny w przypadku podejrzenia grzybic z bardziej opornymi patogenami, jak np. Epidermophyton floccosum;
• test PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy) – w trudnych przypadkach diagnostycznie lub gdy inne metody nie dają jednoznacznych wyników, możliwe jest wykonanie testu PCR. Metoda ta polega na amplifikacji (powielaniu) materiału genetycznego patogenu w celu wykrycia jego DNA w próbce. Test PCR jest bardzo precyzyjny, jednak jego stosowanie w diagnostyce grzybicy pachwin nie jest powszechne, ponieważ wymaga specjalistycznego sprzętu i jest stosunkowo kosztowne. Zwykle wykorzystuje się go w przypadkach o trudnym do ustalenia podłożu mikrobiologicznym;
• badanie histopatologiczne (bardzo rzadko) – zalecane w wyjątkowych sytuacjach, kiedy inne metody diagnostyczne nie pozwalają na jednoznaczne rozpoznanie. Histopatologia pozwala na ocenę struktury tkanki pod mikroskopem oraz zidentyfikowanie obecności grzybów na poziomie komórkowym. Jest to metoda bardziej skomplikowana, stosowana głównie w przypadkach, gdzie podejrzewa się inne choroby skóry lub współistniejące zmiany zapalne.

Grzybica pachwin – leczenie

Leczenie grzybicy pachwin zazwyczaj rozpoczyna się od stosowania miejscowych leków przeciwgrzybiczych, które są dostępne w formie postaci maści, kremów, żeli lub aerozoli. Preparaty te należy stosować na zmienioną chorobowo skórę okolicy pachwin oraz 2-3 cm wokół niej. W przypadku niewielkich zmian miejscowe leczenie powierzchownych zakażeń grzybiczych może wystarczyć do całkowitego wyleczenia choroby. Kiedy zmiany są rozległe, przewlekłe lub w przypadku nadkażenia bakteryjnego lekarz może zalecić leki ogólnoustrojowe (leczenie doustne).

Ważne jest też, aby:

• nie przerywać leczenia zbyt wcześnie – choć objawy często ustępują po kilku dniach, grzyby mogą nadal być obecne w skórze, co grozi nawrotem zakażenia;
• korzystać z zaleceń lekarza dermatologa – dokładne przestrzeganie zaleceń zapewnia skuteczną walkę z infekcją;
• kontynuować leczenie miejscowe przez tydzień po ustąpieniu objawów – zmniejsza to ryzyko nawrotu choroby.

Leki na grzybicę pachwin

W leczeniu grzybicy pachwin stosuje się najczęściej leki miejscowe oraz ogólne, w zależności od nasilenia objawów i reakcji na dotychczasowe leczenie.

Do kategorii leków miejscowych zalicza się:

• klotrimazol – działa przeciwgrzybiczo, skuteczny w leczeniu grzybicy pachwin;
• mikonazol – ma działanie przeciwgrzybicze oraz przeciwzapalne;
• ekonazol – skuteczny w walce z infekcjami grzybiczymi skóry;
• terbinafina – jedna z najskuteczniejszych substancji przeciwgrzybiczych, dostępna w postaci maści, żelu czy kremu;
• naftifina – działa przeciwgrzybiczo, zmniejsza objawy grzybicy, takie jak swędzenie pachwin.

Leki ogólne to z kolei:

• terbinafina (przyjmowana doustnie) – czas terapii wynosi 7-14 dni. Lek jest zalecany przy bardziej rozległych zmianach skórnych;
• itrakonazol – stosowany przez 7 dni w przypadku opornych zakażeń;
• flukonazol – stosowany 1 raz w tygodniu przez 2-4 tygodnie, w zależności od nasilenia objawów.

Wspomagająco w leczeniu grzybicy pachwin stosuje się też:

• octenidynę – środek odkażający;
• środki łagodzące swędzenie, które pomagają w złagodzeniu objawów choroby.

Jak długo trwa leczenie grzybicy pachwin i kiedy będzie widoczna poprawa?

Pierwsze oznaki poprawy po zastosowaniu leków miejscowych są zwykle widoczne już po 1-2 tygodniach leczenia. Zmniejsza się zaczerwienienie, swędzenie i łuszczenie się skóry w okolicy pachwinowej. Pełne wyleczenie grzybicy pachwin trwa zazwyczaj 2-4 tygodnie. W przypadku rozległych zmian lub nieodpowiedniego stosowania leków czas leczenia może się wydłużyć.

W przypadku leczenia ogólnego terapię przeprowadza się przez 1-2 tygodnie, a efekty zaczynają być zauważalne po kilku dniach od rozpoczęcia leczenia.

Grzybica pachwin – domowe sposoby

Domowe metody mogą wspomagać leczenie grzybicy pachwin, jednak nigdy nie powinny zastępować farmakoterapii. Wśród pomocnych działań warto wdrożyć:

• utrzymywanie czystości i suchości – należy codziennie myć okolice pachwin delikatnymi, niepodrażniającymi środkami myjącymi, a po kąpieli dokładnie osuszać skórę;
• zmiana bielizny – regularna zmiana bielizny (najlepiej bawełnianej) pozwala na utrzymanie skóry w suchości i minimalizowanie ryzyka infekcji. Należy unikać także noszenia zbyt ciasnej bielizny;
• stosowanie zasypek – zasypki lub talk mogą pomóc w zapobieganiu nadmiernej wilgotności skóry, co jest istotne w leczeniu grzybicy;
• unikanie nadmiernej potliwości – jeśli to możliwe, warto ograniczyć aktywności powodujące nadmierne pocenie się, które sprzyja rozwojowi grzybów.

Jak zapobiegać grzybicy pachwin?

Profilaktyka grzybicy pachwin obejmuje przestrzeganie zasad higieny osobistej oraz stylu życia, które zmniejszają ryzyko zakażenia. Najważniejsze zasady to:

• noszenie klapek lub obuwia ochronnego w miejscach publicznych, takich jak baseny, sauny czy szatnie, aby uniknąć kontaktu z zakażoną powierzchnią;
• zachowanie ostrożności w przypadku grzybicy innych okolic ciała, szczególnie grzybicy stóp, ponieważ jej obecność zwiększa ryzyko wystąpienia grzybicy pachwin;
• edukacja domowników i partnerów seksualnych – równoczesne leczenie wszystkich zakażonych osób, aby uniknąć ponownego zakażenia.

Osoby z nawracającą grzybicą pachwin powinny szczególnie dbać o leczenie grzybicy stóp, unikanie długotrwałego noszenia wilgotnej odzieży oraz regularne dezynfekowanie obuwia i akcesoriów mających kontakt ze skórą.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące grzybicy pachwin