Prawidłowe ciśnienie i puls u osób starszych. Jak rozpoznać nadciśnienie?

Najważniejsze informacje:

• Ciśnienie krwi i puls to wskaźniki układu krążenia, które odgrywają istotną rolę w ocenie ogólnego stanu zdrowia, zwłaszcza u osób starszych. 
• Wraz z wiekiem zmienia się fizjologia organizmu, co może wpływać na oba parametry. 
• Prawidłowe ciśnienie krwi u osób starszych (powyżej 65. roku życia) wynosi: ciśnienie skurczowe (górne) – 120-139 mmHg i ciśnienie rozkurczowe (dolne) – 70-89 mmHg.
• Prawidłowy puls u osób starszych to około 60-80 uderzeń na minutę.
• Monitorowanie ciśnienia krwi i pulsu u seniorów jest niezwykle ważne w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych i innych schorzeń związanych z układem krążenia.

Normy ciśnienia i pulsu różnią się w zależności od wieku. Zrozumienie tych różnic i regularne monitorowanie obu parametrów stanowi podstawę zapobiegania i wczesnego wykrywania nadciśnienia oraz innych chorób układu krążenia. Ile wynosi prawidłowe ciśnienie u osób starszych? Jaki powinien być puls u seniorów? 

Problemy z ciśnieniem u seniorów – z czego mogą wynikać?

Ciśnienie tętnicze to siła, z jaką krew napiera na ściany naczyń krwionośnych (tętnic) podczas przepływu. Ruch krwi w tętnicach jest napędzany przez serce, które dzięki swoim skurczom umożliwia jej przepływ do tkanek. Wyróżnia się dwa rodzaje ciśnienia: 

• ciśnienie skurczowe – które mierzy siłę, z jaką krew jest pompowana w trakcie skurczu serca, 
• ciśnienie rozkurczowe – które odzwierciedla ciśnienie w tętnicach, gdy serce jest w fazie rozkurczu.

Jeśli wartości ciśnienia odbiegają od norm, mamy do czynienia z nadciśnieniem lub niedociśnieniem. 

Prawidłowe ciśnienie krwi u osób starszych różni się od norm obowiązujących w młodszym wieku ze względu na zmiany fizjologiczne związane ze starzeniem się organizmu. 

Proces starzenia się organizmu prowadzi do zmian w budowie aorty oraz innych dużych tętnic, co skutkuje zmniejszoną elastycznością tętnic. Ich ściany grubieją i zwiększa się ich sztywność. To z kolei prowadzi do zwężenia światła naczyń, efektem czego jest naturalny wzrost ciśnienia krwi. 

Dodatkowo, obserwuje się zmniejszenie funkcji nerek, co ma bezpośredni wpływ na regulację ciśnienia krwi. Dlatego normy ciśnienia krwi u starszych osób odbiegają od norm dla osób młodszych. 

Istotnym czynnikiem związanym z nadciśnieniem tętniczym wśród seniorów jest również zespół kruchości. Charakteryzuje się on stopniowym obniżeniem wydolności organizmu i pogorszeniem funkcjonowania różnych narządów. 

W populacji osób starszych – czyli takich, które przekroczyły 65. rok życia, nadciśnienie jest często diagnozowanym schorzeniem. Według szacunków, cierpi na nie  42% populacji między 35. a 64. rokiem życia. Po 60. roku życia odsetek ten wzrasta do 60%, a po przekroczeniu 80. wynosi aż 70% ogółu populacji osób w podeszłym wieku.

Normy diagnostyczne – prawidłowe ciśnienie krwi u starszych osób

Normy ciśnienia krwi zmieniają się wraz z wiekiem. Dla osób starszych obowiązują nieco inne normy diagnostyczne niż dla młodszych grup wiekowych. Dla dorosłych optymalne wartości to 120-129/80-89 mmHg, ale u seniorów dopuszczalne są wyższe wartości.

Dla osób powyżej 50. roku życia ciśnienie powinno wynosić około 129/85 mmHg, a u zbliżających się do 60 lat – 130/86 mmHg. Jakie ciśnienie u starszych osób uznawane jest za prawidłowe? Zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) i Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, prawidłowe ciśnienie krwi u osób starszych, w grupie wiekowej 60-64 lata, to około 134/87 mmHg. U osób powyżej 65 lat za prawidłowe uznaje się ciśnienie na poziomie 135/88 mmHg, a u tych powyżej 80. roku życia normą jest ciśnienie do 140/90 mmHg. 

Prawidłowe ciśnienie u osób starszych – normy w poszczególnych grupach wiekowych

Prawidłowe ciśnienie u 60-latka

Ile wynosi prawidłowe ciśnienie u 60-latka? Uznaje się, że właściwe parametry ciśnienia dla osób w wieku 60-64 lata wynoszą 134/87 mmHg. Minimalna dopuszczalna wartość wynosi 121/83 mmHg, a maksymalna dopuszczalna – 147/91 mmHg. Wysokie ciśnienie balansujące na dopuszczalnej granicy w wieku 60 lat może być zapowiedzią wystąpienia nadciśnienia tętniczego w późniejszych latach. Warto potraktować je jako sygnał ostrzegawczy.

Prawidłowe ciśnienie u 70-latka

Prawidłowe ciśnienie u starszej osoby w tej grupie wiekowej jest nieco inne niż u osoby po 60. roku życia. Uznaje się, że optymalne ciśnienie tętnicze u seniorów po 65. roku życia wynosi 135/88 mmHg. Minimalną dopuszczalną wartością np. dla 70-latka jest 123/85 mmHg, natomiast maksymalną – 148/94 mmHg.

Prawidłowe ciśnienie u 80-latka

Prawidłowe ciśnienie u 80-latka jest bardzo podobne do ciśnienia pożądanego u seniorów w wieku 70 lat. Generalnie można przyjąć, że właściwe ciśnienie u seniora po 80. roku życia wynosi 140/90 mmHg, ale rzadkością nie jest ciśnienie wyższe, sięgające nawet 150/90 mmHg. Warto jednak mieć na uwadze fakt, że na ciśnienie tętnicze wpływa ogólna kondycja i sprawność fizyczna – u osób z niepełnosprawnościami, unieruchomionych i z demencją może wystąpić nawet ciśnienie 160/90 mmHg.

Prawidłowe ciśnienie u 90-latka

Pod koniec życia optymalne wartości ciśnienia nie zmieniają się znacząco i może się zdarzyć, że u 90-latka będzie utrzymywać się ciśnienie, które jest przypisane siedemdziesięcio- lub osiemdziesięciolatkowi. Z tego względu uznaje się, że prawidłowe ciśnienie o osoby starszej powinno wynosić około 140/90-150/90 mmHg.

Wysokie lub niskie ciśnienie krwi u osób starszych – jak się objawia?

Nadciśnienie tętnicze to stan, w którym ciśnienie krwi w tętnicach jest podwyższone na stałe. W zależności od wieku i norm dla danej grupy wiekowej, diagnoza nadciśnienia stawiana jest, gdy ciśnienie skurczowe i rozkurczowe przekracza dopuszczalne wartości w co najmniej dwóch niezależnych pomiarach.

Nadciśnienie u seniorów często nie daje wyraźnych objawów przez długi czas, co utrudnia jego wczesne wykrycie bez regularnych pomiarów ciśnienia krwi. Z tego powodu nieprawidłowe ciśnienie krwi nazywane jest cichym zabójcą. 

Może ono prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zawał serca czy udar mózgu. W niektórych przypadkach, osoby starsze mogą jednak doświadczać:

• pulsujących bólów głowy i zawrotów – zwłaszcza rano, co jest związane z nagłymi zmianami pozycji ciała, 
• szybkiego męczenia się – uczucia ogólnego osłabienia, trudności w wykonywaniu codziennych czynności,
• kołatania serca,
• zaburzeń widzenia – mroczki, plamy przed oczami,
• szumów usznych,
• uderzeń gorąca,
• nadmiernej potliwości,
• problemów ze snem.

Nadciśnienie tętnicze jest jednym z głównych czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego: choroby niedokrwiennej serca, niewydolności serca i udaru mózgu.

Należy pamiętać, że brak objawów nie oznacza braku nadciśnienia. Regularne pomiary ciśnienia krwi są kluczowe w profilaktyce i wczesnym wykrywaniu tego powszechnego schorzenia.

Jak rozpoznać za niskie ciśnienie?

Z kolei niskie ciśnienie u osób starszych (niedociśnienie, inaczej hipotensja) również występuje u nich częściej niż u młodszych dorosłych. 

Niskie ciśnienie rozkurczowe, obniżone do poziomu 40-50 mm Hg określa się mianem hipotonii ortostatycznej. Charakteryzuje się ona gwałtownym spadkiem ciśnienia po zmianie pozycji na stojącą, co może prowadzić do objawów takich jak:

• nagłe osłabienie, 
• niewyraźne lub zaciemnione widzenie, 
• bladość skóry, 
• uczucie pustki w głowie, 
• zaburzenia równowagi i chwiejność,
• obniżenie koncentracji, 
• duszności, bóle w klatce piersiowej,
• omdlenia.

Do przyczyn niskiego ciśnienia u starszych osób zaliczane są przede wszystkim zmniejszenie ilości płynów w organizmie, przyjmowanie niektórych leków, zaburzenia hormonalne oraz problemy z układem sercowo-naczyniowym.

Izolowane nadciśnienie skurczowe

U osób starszych powszechnie występuje izolowane nadciśnienie skurczowe, charakteryzujące się wysokim ciśnieniem skurczowym przy jednocześnie prawidłowym ciśnieniu rozkurczowym. Jest to efekt zmian w strukturze tętnic związanych z wiekiem. 

Leczenie tego typu nadciśnienia jest wyzwaniem. Większość leków obniżających ciśnienie wpływa zarówno na ciśnienie skurczowe, jak i rozkurczowe, co może nie być korzystne dla pacjenta w kontekście utrzymania jego odpowiednich wartości.

Prawidłowy puls u osób starszych – ile wynosi?

Prawidłowy puls (inaczej tętno lub rytmiczny ruch tętnic) u osób starszych to około 60-80 uderzeń na minutę. Wartości te mogą różnić się w zależności od indywidualnych czynników, takich jak poziom aktywności fizycznej. 

Z wiekiem liczba uderzeń serca na minutę może się zmniejszać ze względu na naturalne starzenie się mięśnia sercowego. U seniorów obserwowane jest coraz większe włóknienie struktur serca, usztywnienie naczyń krwionośnych oraz zakłócenia w przewodnictwie nerwowym w obrębie serca, które są związane z procesem starzenia.

U osób młodszych prawidłowe tętno spoczynkowe wynosi zazwyczaj od 60 do 100 uderzeń na minutę. U osób starszych tętno to może być nieco wolniejsze, co jest normalne, jeśli nie towarzyszą temu inne niepokojące objawy. 

Tętno powyżej 80 uderzeń na minutę w stanie spoczynku może wskazywać na tachykardię. Gdy puls jest zbyt niski (poniżej 60 uderzeń na minutę) mamy do czynienia z bradykardią. 

Przyczyny nieprawidłowego ciśnienia i pulsu o seniorów

Nieprawidłowe ciśnienie i puls u seniora mogą być wynikiem wielu czynników, zarówno związanych z trybem życia, jak i stanem zdrowia. Kluczowymi przyczynami, oprócz starzenia się, są niewłaściwa dieta, prowadząca do nadwagi lub otyłości oraz brak regularnej aktywności fizycznej, co osłabia układ krążenia. 

Na problemy z prawidłowym ciśnieniem i tętnem wpływają również przyjmowane leki, które mogą oddziaływać na serce i naczynia krwionośne, a także współistniejące choroby, takie jak cukrzyca czy miażdżyca. 

Używki, takie jak papierosy i alkohol, a dodatkowo również predyspozycje genetyczne mogą znacząco zwiększać ryzyko zaburzeń ciśnienia i pulsu w starszym wieku.

Wysokie ciśnienie krwi i niski puls u osoby starszej

Wśród seniorów, zjawisko jednoczesnego występowania wysokiego ciśnienia krwi przy niskim pulsie stanowi naturalną odpowiedź organizmu na zmiany wiekowe. Wraz z upływem lat, organizm ludzki przechodzi przez szereg adaptacji, w tym modyfikacje w funkcjonowaniu układu krążenia. 

Zwiększone ciśnienie tętnicze w tej grupie wiekowej może być również efektem przyjmowania różnorodnych leków, które mają na celu leczenie innych dolegliwości, ale mogą wpływać na obniżenie częstotliwości bicia serca. Również odwodnienie organizmu może powodować wzrost ciśnienia przy jednoczesnym obniżeniu pulsu.

Znaczenie monitorowania ciśnienia krwi i pulsu

Regularne monitorowanie ciśnienia krwi i pulsu u osób starszych jest niezbędne w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych. Nieleczone nadciśnienie może prowadzić do poważnych schorzeń, takich jak zawał serca, udar mózgu, miażdżyca czy niewydolność serca i nerek. 

Z kolei niedociśnienie może skutkować niedokrwieniem i niedotlenieniem organów, na przykład mózgu. Oba te stany stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia.

Monitorowanie pulsu pozwala na wczesne wykrycie arytmii, które również mogą prowadzić do poważnych powikłań.

Leczenie nieprawidłowego ciśnienia i pulsu

Leczenie nieprawidłowego ciśnienia krwi i pulsu u seniorów opiera się przede wszystkim na zmianie stylu życia. Kluczowe znaczenie mają wprowadzenie zdrowej diety, bogatej w wartości odżywcze, a także regularna aktywność fizyczna, dostosowana do możliwości seniora. 

Ciśnienie krwi wzrasta z wiekiem, ale mimo to nie powinno przekraczać zalecanych wartości odpowiednich dla danej grupy wiekowej. Podczas leczenia nadciśnienia u osób starszych należy unikać zbyt dużego obniżania ciśnienia, aby zapobiec objawom niedociśnienia, takim jak zawroty głowy czy omdlenia. W przypadku niskiego ciśnienia krwi można zwiększyć ilość soli w diecie, co może pomóc w podniesieniu jego poziomu. 

Jeśli jednak zmiany w trybie życia nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, lekarz może zalecić stosowanie leków, które pomagają w regulacji ciśnienia. Leki te muszą być przyjmowane systematycznie, aby zapewnić stabilizację i utrzymanie prawidłowych wartości ciśnienia krwii i rytmu serca.

Zbyt niski puls (bradykardia) może powodować zawroty głowy, omdlenia, a nawet stanowić zagrożenie życia, co może wymagać leczenia farmakologicznego lub wszczepienia rozrusznika serca. Podobnie zbyt wysoki puls (tachykardia) może, zależnie od przyczyny, wymagać leczenia farmakologicznego, zmiany stylu życia lub zabiegów chirurgicznych.

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące prawidłowego ciśnienia i pulsu u osób starszych.