Jak i kiedy mierzyć ciśnienie? Prawidłowy pomiar ciśnienia

Najważniejsze informacje:

• Monitorowanie ciśnienia tętniczego pozwala na wczesne wykrycie nadciśnienia, które może prowadzić do poważnych schorzeń sercowo-naczyniowych.
• Pomiar ciśnienia krwi warto wykonać rano, zaraz po przebudzeniu i przed ewentualnym zażyciem leków, a także wieczorem, by zobaczyć, jak zmienia się ono w ciągu dnia.
• Przed wykonaniem pomiaru ciśnienia należy usiąść wygodnie, odpocząć przez kilka minut i upewnić się, że mankiet ciśnieniomierza jest prawidłowo założony na poziomie serca.
• Wyniki pomiaru ciśnienia krwi można porównać z tabelą norm, aby ocenić, czy mieszczą się one w prawidłowym zakresie.
• Badanie ciśnienia krwi należy powtarzać regularnie – jego częstość powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb zdrowotnych i zaleceń lekarskich.

Regularne mierzenie ciśnienia krwi pozwala na wczesne wykrycie nadciśnienia, które jest jednym z głównych czynników ryzyka zawału serca i udaru mózgu. Aby uzyskać wiarygodne wyniki badania, należy przestrzegać określonych zasad dotyczących czasu, częstotliwości i techniki pomiaru ciśnienia tętniczego. Wyjaśniamy, jak wykonać prawidłowy pomiar ciśnienia krwi, kiedy przeprowadzać badanie i jakie normy ciśnienia krwi obowiązują w zależności od wieku.

Czym jest ciśnienie tętnicze (skurczowe i rozkurczowe)?

Ciśnienie tętnicze to siła, z jaką krew naciska na ściany tętnic podczas przepływu przez nie. Wyróżnia się dwie podstawowe wartości ciśnienia tętniczego, pozwalające ocenić pracę układu krążenia:

• ciśnienie skurczowe (górne): rejestrowane w momencie, gdy serce kurczy się i pompuje krew do tętnic,
• ciśnienie rozkurczowe (dolne): mierzone w fazie rozkurczu serca, gdy mięsień sercowy jest rozluźniony, a tętnice wypełniają się krwią.

Ciśnienie krwi to jeden z podstawowych parametrów życiowych człowieka. Prawidłowe wartości ciśnienia wskazują, że układ krążenia pracuje prawidłowo. 

Proste i bezbolesne badanie ciśnieniomierzem, które można wykonać samodzielnie w domu, pozwala na wykrycie nadciśnienia – stanu groźnego dla zdrowia i życia.

Pomiar ciśnienia – czemu służy? 

Pomiar ciśnienia tętniczego jest to podstawa w profilaktyce i leczeniu chorób układu krążenia – pełni istotną rolę w ocenie jego funkcjonowania.

Głównym celem regularnego badania jest monitorowanie stanu zdrowia serca i naczyń krwionośnych oraz szybkie wykrycie wszelkich nieprawidłowości. W szczególności nadciśnienia, które może prowadzić do poważnych schorzeń sercowo-naczyniowych oraz niedociśnienia, które z kolei może świadczyć o problemach z przepływem krwi.

Kontrolowanie ciśnienia tętniczego jest szczególnie ważne w przypadku osób z podwyższonym ryzykiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Do grupy tej należą osoby z otyłością, cukrzycą, nałogowi palacze oraz osoby z historią chorób serca w rodzinie. 

Dzięki systematycznym pomiarom ciśnienia możliwe jest nie tylko wczesne wykrycie potencjalnych zagrożeń, ale także śledzenie, jak na bieżąco zmieniają się wartości ciśnienia krwi w odpowiedzi na wprowadzone zmiany w stylu życia lub wdrożone leczenie.

Wyniki pomiarów ciśnienia dostarczają lekarzowi cennych informacji o skuteczności prowadzonej terapii farmakologicznej. Pozwalają ocenić, czy stosowane leki obniżające ciśnienie są odpowiednio dobrane czy może konieczne jest dostosowanie dawkowania lub wprowadzenie dodatkowych form terapii. 

Badanie ciśnienia tętniczego za pomocą ciśnieniomierza

Niebezpieczne dla zdrowia nadciśnienie tętnicze można wykryć i monitorować wykonując podstawowe badanie – pomiar ciśnienia krwi za pomocą ciśnieniomierza. Urządzenie to odczytuje wartość ciśnienia skurczowego i rozkurczowego krwi przepływającej przez tętnice.

Ciśnieniomierz wyposażony jest w mankiet zakładany na ramię – ok. 2-3 cm powyżej zgięcia łokcia. Po uruchomieniu urządzenia, mankiet ten należy nadmuchać (ręcznie za pomocą gruszki lub automatycznie), co powoduje ucisk na tętnicę. 

Gdy ciśnieniomierz osiągnie odpowiedni poziom nacisku, zaczyna stopniowo wypuszczać powietrze z mankietu. Ciśnienie krwi mierzone jest w milimetrach słupa rtęci (mmHg). W wyniku badania uzyskuje się dwie wartości. Pierwsza (np. 120 mmHg) – oznacza ciśnienie skurczowe (w momencie skurczu serca), zwane potocznie „górnym”. Druga (np. 80 mmHg) – to ciśnienie rozkurczowe (w momencie rozkurczu serca), zwane „dolnym”.

Wartości ciśnienia wyświetlane są na cyfrowym ekranie ciśnieniomierza (w przypadku ciśnieniomierzy automatycznych i półautomatycznych) lub na tarczy przypominającej zegar (przy ciśnieniomierzach manualnych).

Ciśnieniomierze naramienne uznawane są za dokładniejsze w porównaniu do nadgarstkowych i na palec – pomiar dokonywany jest na tętnicy ramiennej, gdzie przepływ krwi jest silniejszy. Jest to typ najczęściej zalecany przez lekarzy, szczególnie dla osób z nadciśnieniem tętniczym.

Większość ciśnieniomierzy mierzy również tętno, co pozwala na dodatkową ocenę stanu układu krążenia.

Kiedy najlepiej mierzyć ciśnienie? Pomiar poranny i wieczorny

Optymalny moment na pomiar ciśnienia krwi to poranek, tuż po przebudzeniu, przed zażyciem leków (zwłaszcza na nadciśnienie) oraz przed spożyciem posiłku. Poranny pomiar pozwala uzyskać wartości ciśnienia, na które nie mają jeszcze wpływu czynniki zewnętrzne, takie jak jedzenie czy stres związany z codziennymi obowiązkami.

Dobrze jest również wykonać pomiar wieczorem, aby móc porównać, jak ciśnienie krwi zmieniło się w ciągu dnia. Ta praktyka umożliwia dokładniejszą ocenę dobowych wahań ciśnienia, co jest istotne przy monitorowaniu nadciśnienia tętniczego.

Należy unikać pomiarów bezpośrednio po wysiłku fizycznym (w tym po aktywnościach domowych, jak sprzątanie), spożyciu kofeiny, alkoholu czy po paleniu papierosów oraz z pełnym pęcherzem moczowym. Te czynniki mogą tymczasowo podnieść ciśnienie krwi, prowadząc do nieprawidłowych odczytów. 

Aby wyniki były wiarygodne, najlepiej odczekać przynajmniej 30 minut po wspomnianych czynnościach przed przystąpieniem do pomiaru. Zachowanie odpowiednich odstępów czasowych pomoże uzyskać dokładniejszy obraz rzeczywistego stanu zdrowia.

Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie krwi? Zasady pomiaru ciśnienia tętniczego

Aby uzyskać dokładne i wiarygodne wyniki, należy przestrzegać kilku podstawowych zasad samodzielnego pomiaru ciśnienia tętniczego. Prawidłowa technika pomiaru wymaga odpowiedniego przygotowania i właściwego postępowania przed, w trakcie i po pomiarze. Wyjaśniamy, jak mierzyć ciśnienie. 

Przygotowanie do pomiaru ciśnienia tętniczego

Przed pomiarem ciśnienia krwi organizm powinien znajdować się w stanie spoczynku. Należy usiąść wygodnie na krześle z podparciem dla pleców, upewniając się, że stopy są ustawione płasko na podłodze. Nie można przy tym krzyżować nóg, aby uniknąć zmiany przepływu krwi, co mogłoby wpłynąć na wynik pomiaru. 

Ramię, na którym planujemy dokonać pomiaru, powinno być całkowicie rozluźnione i podparte na stole lub innej powierzchni. 

Miejsce, w którym przeprowadza się pomiar, powinno być ciche i zapewniać komfort termiczny. Należy unikać mierzenia ciśnienia tętniczego bezpośrednio po posiłku czy paleniu papierosów, a także w sytuacji, gdy jest się wyraźnie zdenerwowanym.

Technika pomiaru ciśnienia krwi

Poprawne założenie mankietu ciśnieniomierza jest konieczne dla uzyskania dokładnego wyniku. Mankiet należy założyć na ramię na wysokości serca, zgodnie z instrukcją obsługi urządzenia. Należy odsłonić ramię lub podwinąć rękawy – w tym drugim przypadku należy upewnić się, że nie powoduje to nadmiernego ucisku.

Następnie należy sprawdzić, czy mankiet jest prawidłowo dopasowany – powinien być na tyle ciasny, aby nie przesuwał się podczas pomiaru. Jednocześnie nie może być zbyt mocno zaciśnięty, co mogłoby wpłynąć na odczyt wartości ciśnienia. Niedokładne założenie mankietu może prowadzić do błędnych wyników, zaniżając lub zawyżając wartość ciśnienia krwi.

Kolejnym istotnym aspektem podczas mierzenia ciśnienia krwi jest odpowiedni rozmiar mankietu ciśnieniomierza względem obwodu ramienia pacjenta. U osób z większym obwodem ramienia konieczne jest użycie szerszego mankietu, aby uniknąć błędnie wysokich odczytów ciśnienia.

Podczas pierwszego badania zaleca się wykonanie pomiaru ciśnienia na obu ramionach, aby zidentyfikować, na którym z nich ciśnienie jest wyższe. W przypadku braku różnic, zaleca się wykonywanie pomiarów na ramieniu niedominującym, czyli dla osób praworęcznych na lewym ramieniu.

Zachowanie spokoju w trakcie pomiaru ciśnienia

Aby pomiar ciśnienia był miarodajny, konieczne jest zachowanie spokoju zarówno przed, jak i w trakcie badania. Przed pomiarem warto pozostać w bezruchu przez co najmniej 5 minut, aby uspokoić tętno i ustabilizować krążenie. Podczas badania należy unikać rozmów, poruszania się, a także gestów takich jak zaciskanie pięści, które mogą zakłócić wynik. 

Pomiary ciśnienia – co ile i jak często mierzyć ciśnienie krwi?

Osobom z nadciśnieniem tętniczym zaleca się codzienne monitorowanie ciśnienia, najlepiej 2 razy dziennie – rano i wieczorem. Takie regularne pomiary pomagają lepiej kontrolować stan zdrowia i szybko reagować na wszelkie nieprawidłowości. W przypadku osób, które stosują leki obniżające ciśnienie, codzienne monitorowanie jest szczególnie ważne. 

Aby uzyskać jak najbardziej wiarygodny obraz stanu zdrowia, zaleca się wykonywanie pomiarów ciśnienia zawsze na tym samym ramieniu i o możliwie stałych porach (np. 6:00 i 18:00 lub 7:00 i 19:00). Dla większej dokładności warto przeprowadzić co najmniej 2 pomiary w kilkuminutowych odstępach, np. co 1-2 minuty. Następnie można obliczyć średnią z tych pomiarów, co pozwoli na uzyskanie bardziej reprezentatywnego wyniku. Regularność pomiarów i ich zapisywanie pozwala na śledzenie trendów i ewentualnych zmian w ciśnieniu krwi na przestrzeni czasu.

W przypadku osób bez zdiagnozowanych problemów z ciśnieniem, wystarczy wykonywać pomiar raz na kilka miesięcy w ramach rutynowych badań profilaktycznych. 

Ciśnienie krwi – tabela wiekowa

Wartości ciśnienia krwi zmieniają się wraz z wiekiem, co jest naturalnym efektem starzenia się organizmu i wpływu różnych czynników zdrowotnych na układ krążenia. Zrozumienie tych zmian i dostosowanie do nich monitorowania ciśnienia tętniczego jest niezbędne dla skutecznej profilaktyki i leczenia chorób sercowo-naczyniowych.

Wiek a normy ciśnienia tętniczego

Wartości ciśnienia tętniczego mogą się różnić w zależności od wieku, stylu życia, stanu zdrowia i genetyki. Oto jak kształtują się orientacyjne wyniki ciśnienia w różnych grupach wiekowych:

– 18-29 lat: w tej grupie wiekowej ciśnienie krwi powinno oscylować wokół 120-129 mmHg (ciśnienie skurczowe) i 80-84 mmHg (ciśnienie rozkurczowe). Młode osoby zazwyczaj mają bardziej elastyczne naczynia krwionośne, co sprzyja utrzymaniu niższych wartości ciśnienia.

– 30-39 lat: wraz z wiekiem ciśnienie krwi stopniowo wzrasta. W tej grupie kształtuje się zwykle na poziomie 125-134 mmHg (skurczowe) i 80-85 mmHg (rozkurczowe). Zmiany wartości mogą wynikać z początkowych zmian w elastyczności naczyń i metabolizmie.

– 40-49 lat: w tym okresie życia ciśnienie krwi może osiągnąć wartości 130-139 mmHg (skurczowe) i 85-89 mmHg (rozkurczowe). Rosnąca liczba czynników ryzyka, takich jak stres, niezdrowa dieta czy brak aktywności fizycznej, często wpływa na wzrost ciśnienia.

– 50-59 lat: dla osób w tej grupie wiekowej wartości ciśnienia mogą wynosić 135-144 mmHg (skurczowe) i 85-89 mmHg (rozkurczowe). Proces starzenia się organizmu oraz nagromadzenie się czynników ryzyka, takich jak otyłość czy cukrzyca, mogą przyczynić się do dalszego wzrostu ciśnienia.

– 60+ lat: w tej grupie wiekowej ciśnienie skurczowe może sięgnąć nawet 140-149 mmHg, a rozkurczowe 85-90 mmHg. Wzrost ciśnienia jest często związany z postępującym usztywnieniem naczyń krwionośnych, a także innymi problemami zdrowotnymi typowymi dla osób starszych.

Tabela ciśnienia krwi w zależności od wieku

Podane wartości są jedynie orientacyjne. Optymalne ciśnienie krwi może się różnić w zależności od indywidualnych czynników, takich jak obecność chorób przewlekłych, poziom aktywności fizycznej czy predyspozycje genetyczne. 

Badanie ciśnienia krwi – o czym świadczy nieprawidłowy wynik?

O nieprawidłowym ciśnieniu krwi mówimy, gdy jego wartości utrzymują się poniżej lub powyżej normy. Niskie ciśnienie to sytuacja, kiedy ciśnienie tętnicze skurczowe wynosi poniżej 90 i/lub ciśnienie tętnicze rozkurczowe poniżej 60. Bardziej niebezpieczna jest sytuacja podwyższonego ciśnienia tętniczego. 

Nadciśnienie występuje, jeżeli średnie wartości ciśnienia tętniczego są równe lub wyższe niż 139 mmHg dla ciśnienia skurczowego i/lub 89 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego. Jedną z przyczyn nadciśnienia tętniczego jest niezdrowy styl życia – bogata w sól, cukier i tłuszcze nasycone dieta, brak ruchu oraz stosowanie używek.

Jeśli uzyskany wynik pomiaru ciśnienia jest dla nas niepokojący, należy skonsultować go z lekarzem.

Podwyższone ciśnienie tętnicze krwi – rozpoznanie nadciśnienia 

Na podstawie pomiarów ciśnienia tętniczego wyróżnić możemy:

• optymalne CT: < 120 i < 80 mmHg
• prawidłowe CT: 120-129 i/lub 80-84 mmHg
• wysokie prawidłowe CT: 130-139 i/lub 85-89 mmHg
• nadciśnienie tętnicze 1. stopnia (łagodne): 140-159 i/lub 90-99 mmHg
• nadciśnienie tętnicze 2. stopnia (umiarkowane): 160-179 i/lub 100-109 mmHg
• nadciśnienie tętnicze 3. stopnia (ciężkie): ≥180 i/lub ≥110 mmHg
• izolowane nadciśnienie tętnicze skurczowe: ≥140 i <90 mmHg

Do wizyty lekarskiej powinny skłonić nas takie częste symptomy nadciśnienia, jak:

• bóle i zawroty głowy,
• uczucie kołatania serca,
• zaczerwienienie twarzy,
• wzmożona potliwość,
• problemy z zasypianiem,
• obniżenie sprawności psychicznej i fizycznej.

Objawy nadciśnienia tętniczego często pojawiają się dopiero w chwili, gdy ciśnienie krwi osiąga bardzo wysokie wartości. Dlatego tak ważne jest regularne kontrolowanie ciśnienia tętniczego.

Przekroczone normy ciśnienia krwi – dlaczego nie należy ich ignorować?

Nadciśnienie tętnicze to jedna z poważniejszych chorób cywilizacyjnych. Nieleczona może prowadzić do groźnych dla zdrowia i życia pacjenta powikłań – udaru mózgu, zawału serca, upośledzenia nerek i zaburzeń widzenia. By utrzymać prawidłowe ciśnienie krwi, osoby chore muszą przyjmować leki i zmienić swoje codzienne nawyki.

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące prawidłowego pomiaru ciśnienia krwi (tętniczego).