Podwyższone i wysokie ciśnienie – przyczyny, objawy, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Optymalne wartości ciśnienia skurczowego (górnego) wynoszą poniżej 120 mmHg, a rozkurczowego (dolnego) poniżej 80 mmHg. 
• Podwyższone ciśnienie krwi (130-139 mmHg/85-89 mmHg) to stan przednadciśnieniowy, który może prowadzić do pełnoobjawowego nadciśnienia.
• Wysokie ciśnienie krwi (140/90 mmHg lub wyższe) oznacza nadciśnienie tętnicze, wymagające wdrożenia odpowiedniego leczenia farmakologicznego i zmiany stylu życia.

Zarówno podwyższone, jak i wysokie ciśnienie krwi mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.i. Jakie są wartości podwyższonego, a jakie wysokiego ciśnienia krwi? I czym się objawiają? Jak leczyć i kontrolować zbyt wysokie ciśnienie? 

Ciśnienie krwi – siła nacisku krwi na ściany tętnic

Ciśnienie krwi to jeden z najważniejszych wskaźników zdrowotnych, służący do oceny kondycji układu sercowo-naczyniowego. 

Jest to niezwykle ważny parametr, który obrazuje siłę, z jaką krew wywiera nacisk na ściany tętnic podczas swojego przepływu. 

Przepływ krwi pod odpowiednim ciśnieniem pozwala na dostarczanie tlenu i substancji odżywczych do wszystkich komórek i tkanek organizmu. 

Ciśnienie tętnicze krwi jest mierzone w dwóch wartościach. Skurcz serca to moment, gdy serce pompuje krew do naczyń krwionośnych, co powoduje wzrost ciśnienia krwi do wartości skurczowej. Rozkurcz serca to faza, gdy serce się rozluźnia i napełnia krwią, co obniża ciśnienie do wartości rozkurczowej.

Prawidłowe ciśnienie krwi jest definiowane jako wartości mieszczące się w zakresie 120-129/80-84 mmHg. Natomiast za optymalną uznaje się wartość 120/80 mmHg. 

Podwyższone ciśnienie krwi i nadciśnienie (ponad przyjęte normy) to stany zdrowotne, które mogą prowadzić do poważnych problemów sercowo-naczyniowych. 

Podwyższone ciśnienie krwi – kiedy występuje, jakie wartości

Czym jest podwyższone ciśnienie krwi?

Podwyższone ciśnienie krwi często określane jest jako stan przednadciśnieniowy. To sytuacja, w której wartości ciśnienia krwi przekraczają normę, ale nie są jeszcze na tyle wysokie, aby można było mówić o pełnoobjawowym nadciśnieniu. 

Wartości bliżej górnej granicy normy określa się jako wysokie prawidłowe ciśnienie tętnicze. W tej sytuacji ciśnienie krwi znajduje się na poziomie wyższym niż optymalne, co sygnalizuje ryzyko rozwinięcia nadciśnienia w przyszłości.

Za podwyższone wartości ciśnienia tętniczego krwi uznaje się:

• ciśnienie skurczowe (górne): 130-139 mmHg
• ciśnienie rozkurczowe (dolne): 85-89 mmHg

Ignorowanie podwyższonego ciśnienia i stanu przednadciśnieniowego może prowadzić do stopniowego rozwoju nadciśnienia, a tym samym do zwiększenia ryzyka poważnych chorób sercowo-naczyniowych. Regularne kontrolowanie ciśnienia krwi pozwala na wczesne wykrycie jego podwyższonych wartości.

Główne przyczyny podwyższonego ciśnienia krwi

Podwyższone ciśnienie krwi może wynikać z różnych czynników, zarówno związanych z trybem życia, jak i uwarunkowanych genetycznie. 

Do głównych przyczyn ciśnienia wykraczającego poza normę należą:

• stres i napięcie emocjonalne – codzienny stres, szczególnie chroniczny, jest jednym z kluczowych czynników podwyższających ciśnienie krwi. Długotrwałe napięcie powoduje wzrost aktywności układu współczulnego, co prowadzi do zwężenia naczyń krwionośnych i podniesienia ciśnienia;
• niezdrowa dieta – bogata w sól i tłuszcze nasycone sprzyja wzrostowi ciśnienia krwi. Sól zatrzymuje wodę w organizmie, zwiększając objętość krwi i tym samym ciśnienie tętnicze, natomiast tłuszcze nasycone mogą prowadzić do odkładania się złogów w naczyniach krwionośnych;
• brak aktywności fizycznej – regularna aktywność fizyczna pomaga utrzymać elastyczność naczyń krwionośnych i właściwe ciśnienie krwi. Brak ruchu prowadzi do zmniejszenia wydolności serca i wzrostu oporu w naczyniach. Opór naczyniowy to siła, jaką naczynia krwionośne stawiają przepływającej przez nie krwi, mająca wpływ  na ciśnienie krwi i pracę serca;
• czynniki genetyczne – predyspozycje genetyczne odgrywają ważną rolę w kształtowaniu wartości ciśnienia krwi. Osoby, które mają w rodzinie przypadki nadciśnienia, są bardziej narażone na wystąpienie podwyższonego ciśnienia, nawet jeśli stosują zdrową dietę i prowadzą aktywny tryb życia;
• nadmierne spożycie alkoholu i palenie tytoniu – spożywanie dużych ilości alkoholu oraz palenie tytoniu są silnie powiązane z rozwojem nadciśnienia. Alkohol może powodować wzrost ciśnienia krwi zarówno poprzez bezpośrednie działanie na układ nerwowy, jak i przyczynianie się do nadwagi. Palenie tytoniu prowadzi do zwężenia naczyń krwionośnych, co zwiększa opór naczyniowy i podnosi ciśnienie krwi ponad przyjęte normy. 

Podwyższone ciśnienie krwi jest alarmującym sygnałem, który wymaga podjęcia działań profilaktycznych, aby zapobiec jego dalszemu wzrostowi i rozwojowi nadciśnienia. 

Wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych, regularna aktywność fizyczna i redukcja stresu mogą znacząco wpłynąć na utrzymanie ciśnienia krwi na bezpiecznym, prawidłowym poziomie.

Wysokie ciśnienie krwi – definicja, co  wywołuje nadciśnienie

Czym jest wysokie ciśnienie krwi?

Wysokie ciśnienie krwi, znane również jako nadciśnienie tętnicze, to stan, w którym ciśnienie krwi przekracza poziomy uznawane za bezpieczne dla zdrowia. 

Nadciśnienie jest poważnym zagrożeniem, ponieważ zwiększa ryzyko wystąpienia wielu chorób sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca, udar mózgu czy niewydolność serca. Jak rozpoznać nadciśnienie tętnicze?

Wartości ciśnienia krwi, które wskazują na nadciśnienie, to:

• ciśnienie skurczowe (górne): 140 mmHg lub wyższe,
• ciśnienie rozkurczowe (dolne): 90 mmHg lub wyższe.

W zależności od nasilenia choroby wyróżnić możemy:

– nadciśnienie 1. stopnia – ciśnienie skurczowe wynosi od 140 do 159 mmHg, a rozkurczowe od 90 do 99 mmHg,

– nadciśnienie 2. stopnia – ciśnienie skurczowe osiąga 160-179 mmHg, a rozkurczowe 100-109 mmHg,

– nadciśnienie 3. stopnia – ciśnienie skurczowe 180 lub wyższe, a rozkurczowe 110 lub wyższe. 

Główne przyczyny wysokiego ciśnienia krwi

Wysokie ciśnienie krwi może być wynikiem tych samych czynników, które prowadzą do podwyższonego ciśnienia – chronicznego stresu, niezdrowej diety oraz braku aktywności fizycznej. Dodatkowo, czynniki genetyczne oraz nadmierne spożycie alkoholu oraz palenie tytoniu również mogą znacząco podnosić ciśnienie, prowadząc do długotrwałych problemów zdrowotnych.

Wysokie ciśnienie krwi (nadciśnienie tętnicze) może prowadzić do poważniejszych stanów niż w przypadku podwyższonego ciśnienia. Co dodatkowo może powodować wysokie ciśnienie? Oto niektóre z najczęstszych przyczyn nadciśnienia:

• choroby nerek – jednym z głównych organów regulujących ciśnienie krwi są nerki. Ich uszkodzenie lub nieprawidłowe funkcjonowanie może prowadzić do zatrzymania płynów w organizmie, co zwiększa objętość krwi i w konsekwencji podnosi ciśnienie krwi. Choroby, takie jak przewlekła choroba nerek, często prowadzą do rozwoju nadciśnienia.
• zaburzenia hormonalne – hormony odgrywają ważną rolę w regulacji ciśnienia krwi. Nadczynność tarczycy i zespół Cushinga mogą powodować wzrost ciśnienia krwi poprzez zwiększenie objętości krwi, retencję sodu lub nadmierne pobudzenie układu współczulnego.
• zaawansowany wiek – wraz z wiekiem elastyczność tętnic maleje, co sprzyja wzrostowi ciśnienia krwi. U osób starszych tętnice stają się sztywniejsze, a serce musi pracować intensywniej, aby pompować krew, co prowadzi do wyższego ciśnienia skurczowego.

Podwyższone a wysokie ciśnienie – objawy

Objawy podwyższonego ciśnienia

Stan przednadciśnieniowy zazwyczaj przebiega bez wyraźnych objawów klinicznych. Większość osób z podwyższonym ciśnieniem nie odczuwa żadnych dolegliwości, co sprawia, że stan ten może pozostać niezauważony przez długi czas.

Choć stan przednadciśnieniowy jest często lekceważony, to stanowi on zagrożenie dla zdrowia. Bez zmiany stylu życia  może prowadzić do rozwinięcia pełnoobjawowego nadciśnienia.

Objawy wysokiego ciśnienia

Wysokie ciśnienie krwi może prowadzić do różnych, zwykle uciążliwych objawów. Zwłaszcza jeśli utrzymuje się przez dłuższy czas bez odpowiedniego leczenia. 

Najczęstsze symptomy związane z wysokim ciśnieniem krwi to:

• ból głowy – najczęściej pojawiający się rano, zwykle jest zlokalizowany w okolicach potylicy, 
• zawroty głowy – które mogą występować zarówno przy gwałtownym wstawaniu, jak i podczas spoczynku, co wskazuje na zaburzenia w krążeniu,
• zaburzenia widzenia – zamglone widzenie, podwójne widzenie czy pojawienie się mroczków, mogą świadczyć o nadmiernym wzroście ciśnienia wewnątrzgałkowego lub uszkodzeniach naczyń siatkówki,
• duszność – zwłaszcza przy wysiłku, wskazuje na to, że serce ma trudności z przepompowywaniem krwi przez zwężone naczynia, co może prowadzić do zastoju krwi w płucach,
• bóle w klatce piersiowej – mogą sugerować, że serce pracuje z większym wysiłkiem, aby pompować krew, co zwiększa ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej lub zawału serca,
• kołatanie serca – odczuwane jako nieregularne bicie serca lub przyspieszone tętno, co może wskazywać na przeciążenie serca,
• problemy ze snem – trudności z zasypianiem lub budzenie się w nocy, 
• uczucie zmęczenia – ciągłe zmęczenie mimo braku intensywnego wysiłku fizycznego,
• zaczerwienienie szyi i klatki piersiowej – wynik zwiększonego przepływu krwi przez naczynia krwionośne blisko powierzchni skóry,
• nadmierna potliwość – intensywne pocenie się, nawet w spoczynku.

Regularne wykonywanie pomiaru ciśnienia krwi, zwłaszcza u osób z grup ryzyka, jest niezbędne, aby zapobiec poważnym komplikacjom zdrowotnym związanym z nadciśnieniem tętniczym.

Przełom nadciśnieniowy – gwałtowny wzrost ciśnienia 

W skrajnych przypadkach, gdy ciśnienie krwi osiąga bardzo wysokie wartości, może dojść do tzw. przełomu nadciśnieniowego. Jest to stan nagły, charakteryzujący się gwałtownym wzrostem ciśnienia, któremu towarzyszą:

• silny ból głowy, 
• zamroczenie, 
• bóle w klatce piersiowej,
• duszności,
• zaburzenia świadomości, 
• nudności,
• wymioty,
• drgawki. 

W tym przypadku wartości ciśnienia skurczowego przekraczają 180 mmHg, a ciśnienia rozkurczowego 120 mmHg.

Przełom nadciśnieniowy stanowi bezpośrednie zagrożenie życia i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.

Leczenie podwyższonego i wysokiego ciśnienia krwi

Leczenie podwyższonego ciśnienia krwi często koncentruje się na modyfikacji stylu życia, takich jak zmiana diety i zwiększenie aktywności fizycznej. Z kolei zdiagnozowane nadciśnienie może wymagać dodatkowo leczenia farmakologicznego. W zależności od stanu zdrowia pacjenta, zaawansowania i przyczyny problemu z ciśnieniem, zaleca się różne strategie terapeutyczne.

Podwyższone ciśnienie – leczenie

Leczenie podwyższonego ciśnienia krwi koncentruje się głównie na modyfikacji stylu życia. przejściu stanu przednadciśnieniowego w pełnoobjawowe nadciśnienie. 

Regularna aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna jest jednym z najbardziej efektywnych sposobów na kontrolowanie ciśnienia krwi. Zaleca się codzienną, co najmniej 30-minutową umiarkowaną aktywność, taką jak szybki marsz, pływanie czy jazda na rowerze. Regularny wysiłek fizyczny pomaga w utrzymaniu elastyczności naczyń krwionośnych, obniża poziom stresu i sprzyja redukcji nadmiernej masy ciała, która jest jednym z czynników ryzyka nadciśnienia.

Zdrowa dieta

Ważną rolę w zarządzaniu podwyższonym ciśnieniem odgrywa odpowiednio zbilansowana dieta. Rekomendowana jest dieta DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) – bogata w owoce, warzywa, produkty pełnoziarniste oraz niskotłuszczowe produkty mleczne. Ograniczenie spożycia nasyconych tłuszczów i cukrów prostych pomaga w kontroli masy ciała i poprawia profil lipidowy krwi, co korzystnie wpływa na ciśnienie.

Ograniczenie spożycia soli

Nadmiar soli w diecie jest jednym z głównych czynników podwyższającego się ciśnienia krwi. Zaleca się ograniczenie spożycia soli do mniej niż 5 gramów dziennie (około jednej łyżeczki). Warto zwracać uwagę na ukrytą sól w przetworzonych produktach spożywczych, takich jak wędliny, sery czy gotowe dania oraz zastępować ją ziołami oraz innymi przyprawami.

Redukcja stresu

Przewlekły stres jest częstą przyczyną podwyższonego ciśnienia krwi, dlatego ważne jest wprowadzenie technik relaksacyjnych do codziennego życia. Joga, medytacja, głębokie oddychanie czy spacery na świeżym powietrzu mogą znacząco obniżyć poziom stresu i w konsekwencji przyczynić się do utrzymania ciśnienia w normie.

Wysokie ciśnienie – leczenie

W przypadku zdiagnozowanego wysokiego ciśnienia krwi, zmiany w stylu życia mogą być niewystarczające. Wymagane jest również farmakologiczne leczenie nadciśnienia tętniczego, które ma na celu bezpośrednie obniżenie ciśnienia krwi i zapobieganie poważnym powikłaniom, takim jak zawał serca czy udar mózgu. Rodzaj i intensywność terapii zależą od stopnia zaawansowania nadciśnienia.

W leczeniu nadciśnienia stosowane są:

– diuretyki – pomagają organizmowi pozbyć się nadmiaru sodu i wody, co zmniejsza objętość krwi krążącej w naczyniach, a tym samym obniża ciśnienie krwi. Diuretyki są często stosowane jako pierwszy krok w terapii nadciśnienia, zwłaszcza u pacjentów z nadwagą lub obrzękami.

– beta-blokery – leki z tej grupy zmniejszają obciążenie serca poprzez spowolnienie tętna i obniżenie siły skurczu mięśnia sercowego. Beta-blokery są szczególnie skuteczne u pacjentów, którzy mają współistniejące schorzenia, takie jak choroba wieńcowa czy niewydolność serca.

– inhibitory ACE – inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE) działają poprzez rozszerzenie naczyń krwionośnych, co ułatwia przepływ krwi i obniża ciśnienie krwi. Są one często przepisywane jako część długoterminowej terapii nadciśnienia, szczególnie u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek lub cukrzycą.

– blokery kanału wapniowego – leki te działają poprzez rozluźnienie mięśni naczyń krwionośnych, co prowadzi do ich rozszerzenia i spadku ciśnienia krwi. Są skuteczne zwłaszcza u pacjentów, którzy mają trudności z kontrolą ciśnienia za pomocą innych leków.

Podczas leczenia nadciśnienia konieczne jest regularne monitorowanie ciśnienia krwi i dostosowywanie farmakoterapii do aktualnych potrzeb chorego. 

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące podwyższonego i wysokiego ciśnienia.