Infekcja intymna w ciąży – jak rozpoznać, jak leczyć

Najważniejsze informacje:

• Zmiany zachodzące w organizmie kobiety w trakcie ciąży zwiększają ryzyko wystąpienia infekcji bakteryjnych oraz grzybiczych pochwy.
• Infekcja pochwy w ciąży objawia się m.in. zaczerwienieniem warg sromowych, świądem i wydzieliną z pochwy o nieprzyjemnym zapachu.
• Każda infekcja intymna w ciąży powinna być konsultowana z ginekologiem i objęta odpowiednim leczeniem.
• Nieleczona infekcja pochwy w ciąży może nawracać i powodować powikłania niebezpieczne dla nienarodzonego dziecka.

Budowa anatomiczna ciała kobiety, a także zmiany hormonalne, które zachodzą podczas ciąży, stwarzają warunki sprzyjające rozwojowi infekcji w obrębie okolic intymnych. Dolegliwości, które często są wywołane przez grzyby lub bakterie, zawsze powinny być poddawane leczeniu. Istnieje ryzyko, że nieleczona infekcja może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia nienarodzonego dziecka. Ważne jest zatem, aby kobiety ciężarne były świadome tego, jak objawia się infekcja intymna w ciąży i jak sobie z nią radzić.

Czym jest infekcja intymna w ciąży?

Mówiąc o infekcjach intymnych, mamy na myśli różnego rodzaju zakażenia dolnego odcinka narządów płciowych – sromu, pochwy oraz szyjki macicy. Za rozwój tych dolegliwości odpowiadają zwykle bakterie, wirusy, a także pierwotniaki. W ciąży ryzyko wystąpienia takich infekcji wzrasta, co wynika przede wszystkim z przemian hormonalnych zachodzących w ciele kobiety. Zmiany te mogą wpływać na osłabienie systemu odpornościowego oraz zaburzenie równowagi flory bakteryjnej pochwy, co również prowadzi do zmian w jej kwasowości.

W zdrowej pochwie dominują bakterie z rodzaju Lactobacillus, które są odpowiedzialne za produkcję kwasu mlekowego. Dzięki temu utrzymywane jest kwaśne środowisko z pH nieprzekraczającym 4,5, co stanowi barierę dla rozwoju patogennych mikroorganizmów. Lactobacillus przekształca glikogen, który jest dostarczany przez komórki nabłonkowe pochwy, w kwas mlekowy. Dlatego też ważne jest, aby nabłonek pochwy był odpowiednio odżywiony.

Infekcja intymna w ciąży – rodzaje

Infekcje intymne u kobiet spodziewających się dziecka mogą być związane z różnymi patogenami. W zależności od etiologii wyróżnić można następujące schorzenia:

• zakażenie grzybicze pochwy (kandydoza pochwy), spowodowane przez drożdżaki Candida albicans;        
• infekcje bakteryjne w ciąży, czyli zaburzenie równowagi bakteryjnej w pochwie, charakteryzujące się wzrostem liczby niepożądanych bakterii, takich jak Gardnerella vaginalis, Escherichia coli czy też Chlamydia trachomatis;
• zakażenie wirusem opryszczki (HSV) – może występować u kobiet, które wcześniej miały kontakt z wirusem opryszczki;
• zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) – niektóre odmiany wirusa HPV mogą prowadzić do powstawania brodawek narządów płciowych lub zmian przedrakowych w szyjce macicy kobiety w ciąży;
• rzęsistkowica, która jest chorobą przenoszoną drogą płciową powodowaną przez pierwotniaka – rzęsistek pochwowy.

Co sprzyja stanom zapalnym pochwy w ciąży?

Przyczyn stanów zapalnych pochwy w ciąży może być wiele. Jednym z czynników są zaburzenia w równowadze bakteryjnej flory pochwy, w wyniku których dochodzi do zmiany proporcji poszczególnych gatunków bakterii. Innym źródłem problemu mogą być czynniki zewnętrzne, do których zalicza się patogeny przenoszone m.in. drogą płciową. Okazuje się, że stosunki płciowe oraz częsta zmiana partnerów seksualnych są uznawane za czynniki ryzyka, które mogą przyczyniać się do rozwoju infekcji pochwy w ciąży.

Duży wpływ na rozwój stanów zapalnych w obrębie pochwy ma również:

• nieprawidłowa higiena okolic intymnych;
• nieodpowiednia dieta;
• obniżona odporność organizmu (np. po przebytej antybiotykoterapii);
• choroby metaboliczne (np. cukrzyca, otyłość);
• zabiegi ginekologiczne;
• narażenie na dym papierosowy.

Infekcja intymna w ciąży – objawy i przebieg choroby

Objawy infekcji pochwy w ciąży mogą być różne i zależą od konkretnego typu stanu zapalnego. Charakterystycznymi oznakami, które mogą wskazywać na występowanie infekcji, są:

• swędzenie okolic intymnych w ciąży, które może nasilać się w określonych sytuacjach, np. podczas kąpieli. Świądowi często towarzyszy również pieczenie pochwy;
• zmiany w wyglądzie zewnętrznych narządów płciowych, takie jak zaczerwienienie i obrzmienie warg sromowych, a także zmiany w błonie śluzowej pochwy;
• upławy, które przybierać inną konsystencję barwę i zapach niż zwykle. W śluzie mogą pojawiać się również niepokojące grudki.

Bakteryjne zapalenie pochwy w ciąży – objawy

Waginoza bakteryjna w ciąży wiąże się przede wszystkim z nieprawidłową, szarą lub mleczną wydzieliną z pochwy o nieprzyjemnym, rybim zapachu. Ciężarne często obserwują u siebie również pieczenie w okolicy krocza oraz dyskomfort podczas współżycia. W niektórych przypadkach waginoza przebiega jednak bezobjawowo, przez co może powodować nawracające infekcje intymne w ciąży.

Specyficznym, a zarazem bardzo niebezpiecznym rodzajem bakterii w pochwie w ciąży, jest Streptococcus agalactiae (GBS), należący do paciorkowców grupy B. Warunki panujące w środowisku pochwy w okresie ciąży sprzyjają namnażaniu się GBS, w związku z czym ciężarne są szczególnie narażone na jego zakażenie. Zakażenie tym patogenem objawia się m.in. upławami, gorączką, dreszczami i tkliwością mięśnia macicy.

Grzybicza infekcja pochwy w połogu – jak rozpoznać?

Szacuje się, że grzybicze zakażenie pochwy występuje dwukrotnie częściej u kobiet spodziewających się dziecka niż u kobiet nieciężarnych. Infekcja wywołana przez zakażenie grzybem Candida, czyli drożdżyca, charakteryzuje się białą wydzieliną z pochwy o serowatej konsystencji, silnym świądem, pieczeniem i bólem przy oddawaniu moczy. Co ważne, upławy w przypadku infekcji grzybiczej mogą być bardzo obfite.

Infekcja intymna w ciąży – co stosować?

W leczeniu infekcji intymnych w ciąży kluczowe jest ustalenie przyczyny ich wystąpienia. Infekcja pochwy na początku ciąży może być leczona inaczej od tej, która rozwija się na dalszym etapie ciąży. Należy też pamiętać, że objawy zakażenia układu moczowego mogą być podobne do objawów infekcji intymnych, dlatego też w każdym przypadku istotne jest skonsultowanie się z lekarzem i przeprowadzenie dokładnej diagnostyki.

W leczeniu grzybiczej infekcji intymnej zaleca się stosowanie leków przeciwgrzybiczych w formie dopochwowej. Jeżeli u kobiety ciężarnej zdiagnozowano bakteryjną infekcję intymną, w pierwszym trymestrze ciąży zaleca się zastosowanie klindamycyny, którą można podawać miejscowo lub doustnie. W drugim oraz trzecim trymestrze preferowany jest metronidazol. W przypadku stwierdzenia rzęsistkowego zapalenia pochwy, konieczne jest leczenie metronidazolem, dostępnym w formie doustnej oraz jako lek dopochwowy, począwszy od drugiego trymestru. W tej sytuacji konieczne jest również leczenie seksualnego partnera pacjentki.

W sytuacji pierwotnego zakażenia wirusem opryszczki w trakcie ciąży niezbędne jest jak najszybsze rozpoczęcie terapii przeciwwirusowej, najczęściej przy użyciu acyklowiru. W przypadku nawracających infekcji zaleca się profilaktyczne przyjmowanie leku przeciwwirusowego, aby zminimalizować ryzyko zakażenia noworodka. Wymagane może być również leczenie partnera, stosowanie zabezpieczeń w postaci prezerwatyw lub całkowite powstrzymanie się od aktywności seksualnej.

Z uwagi na poważne konsekwencje zakażenia GBS u kobiet w ciąży zalecane są badania przesiewowe między 35. a 37. tygodniem ciąży. W przypadku wykrycia patogenu niezbędna jest profilaktyka okołoporodowa, obejmująca podanie antybiotyku. W sytuacji zakażenia chlamydiami również konieczna jest antybiotykoterapia.

Infekcja intymna w ciąży – domowe sposoby

Ważną rolę w leczeniu infekcji intymnych w ciąży odgrywają również metody domowe, które nie tylko łagodzą objawy choroby, ale też zapobiegają ponownemu ich wystąpieniu. Należy jednak pamiętać, że nie zastąpią one terapii medycznej. Jednym z bezpiecznych i skutecznych sposobów jest kąpiel z dodatkiem sody oczyszczonej, która posiada właściwości antyseptyczne i przeciwgrzybicze. Do przygotowania takiej kąpieli wystarczy rozpuścić 1 łyżkę sody w litrze wody.

Inną sprawdzoną metodą łagodzenia dolegliwości intymnych są nasiadówki ziołowe, które są tradycyjną formą domowego leczenia. Zioła takie jak rumianek, kora dębu, szałwia czy krwawnik, są znane ze swoich leczniczych właściwości. Aby przygotować nasiadówkę, należy zalać 4 łyżki wybranego zioła dwoma litrami wrzącej wody i pozwolić, aby para dotarła do miejsc intymnych.

Infekcja intymna w ciąży – jak zapobiegać?

Istotną rolę w profilaktyce infekcji pochwy w ciąży odgrywa odpowiednia higiena intymna. Kobiety spodziewające się dziecka powinny unikać korzystania z myjek i gąbek, a miejsca intymne zawsze wycierać z przodu do tyłu (od pochwy do odbytu). Warto również pamiętać o noszeniu bielizny z naturalnych, oddychających materiałów oraz stosowaniu preparatów do higieny intymnej o fizjologicznym odczynie pH, nie naruszając w ten sposób naturalnej bariery ochronnej pochwy.

W trosce o zdrowie intymne, istotne jest też to, aby zwracać uwagę na codzienne nawyki żywieniowe. Nieodpowiednia dieta, bogata w cukry i węglowodany, może sprzyjać rozwojowi infekcji, gdyż stanowi one doskonałe środowisko dla bakterii i grzybów. Zaleca się ograniczenie spożycia słodyczy, produktów typu fast food oraz słodkich wypieków. Zamiast tego, warto wzbogacić jadłospis o pokarmy bogate w błonnik, świeże warzywa oraz fermentowane produkty, które wspierają organizm w walce z procesami zapalnymi i zmniejszają ryzyko wystąpienia infekcji.

Infekcja w ciąży – konsekwencje nieleczonej choroby

W trakcie ciąży infekcje intymne zazwyczaj nie prowadzą do poważniejszych komplikacji i charakteryzują się łagodnym przebiegiem. Mimo wszystko wciąż istnieje ryzyko zakażenia płodu w łonie matki. Może mieć to miejsce poprzez przenikanie patogenów przez łożysko lub jako konsekwencja zabiegu amniopunkcji. 

U noworodków zarażonych w okresie ciąży wrodzona kandydoza może objawiać się zmianami skórnymi na głowie, dłoniach oraz stopach. W sytuacji, gdy zakażony materiał dostanie się do dróg oddechowych dziecka, istnieje ryzyko rozwoju zapalenia płuc. Z tego powodu po stwierdzeniu obecności infekcji intymnej, np. wywołanej przez grzyby, niezbędne jest, aby lekarz ginekolog zastosował odpowiednią terapię.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące infekcji intymnej u dziecka.