Ból podczas stosunku – co może oznaczać?

Najważniejsze informacje:

• Dyspareunia to nawracający dyskomfort narządów płciowych przed, w trakcie lub po zbliżeniu intymnym. Szacuje się, że nawet 17% Polek odczuwa ból podczas stosunku.
• Częstotliwość dolegliwości bólowych zwiększa się wraz z wiekiem. Nawet 39% Pań w okresie okołomenopauzalnym odczuwa ból i kłucie podczas stosunku.
• Ból przy współżyciu może być spowodowany różnymi czynnikami psychologicznymi i fizycznymi.
• Leczenie bolesnych stosunków wymaga skrupulatnej diagnostyki i wdrożenia odpowiedniej terapii.

Seks jest zwykle postrzegany jako źródło przyjemności, które sprzyja zacieśnianiu więzi partnerskich oraz pozwala na rozładowanie nagromadzonego napięcia seksualnego. W niektórych przypadkach doznania związane z aktywnością seksualną mogą być jednak bolesne, co jest sygnałem dysfunkcji seksualnej znanej jako dyspareunia. Problem dotyczy przede wszystkim kobiet, lecz nie jest obcy również mężczyznom. W sytuacjach, gdy ból jest intensywny, osoby doświadczające dyskomfortu mogą podjąć decyzję o unikaniu aktywności seksualnej. Dowiedz się, dlaczego stosunek boli, jakie są tego przyczyny i jak poradzić sobie z poradzić z tym problemem.

Dyspareunia – czym jest ból podczas stosunku?

Dyspareunia, określana również jako ból podczas stosunku, jest zaliczana do zaburzeń seksualnych i zarejestrowana w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób pod kodem F52.6. Objawia się nie tylko bólem, ale również innymi symptomami, takimi jak pieczenie czy kłucie podczas stosunku. Zjawisko to może dotknąć każdego, chociaż zdecydowanie częściej diagnozowane jest u kobiet. Badania wskazują, że około 17% kobiet doświadcza tego rodzaju problemów, lecz zaledwie 10% z nich poszukuje profesjonalnej pomocy.

Aby mówić o dyspareunii, ból musi być odczuwany regularnie przez okres dłuższy niż pół roku, niekoniecznie przy każdym akcie seksualnym. Może on występować sporadycznie, w zależności od okoliczności, takich jak konkretne pozycje seksualne czy interakcje z określonymi partnerami. Problem ten jest istotny, gdyż może prowadzić do unikania intymności, strachu przed stosunkiem, a także do poczucia zażenowania, co negatywnie wpływa na jakość życia. Ponadto ból podczas stosunku może sygnalizować poważniejsze schorzenia, w tym nowotwory narządów płciowych. Z tego względu nie należy lekceważyć tych objawów i koniecznie skonsultować się z lekarzem w celu zdiagnozowania przyczyn dyskomfortu podczas stosunku.

Dyspareunia – rodzaje

Ból przy seksie występuje pod wieloma postaciami. Wyróżnia się przede wszystkim:

• dyspareunię pierwotną, w przypadku której dolegliwości bólowe pojawiają się już na początku pożycia seksualnego;
• dyspareunię wtórną, która pojawia się z czasem, na pewnym etapie życia.

Biorąc pod uwagę miejsce odczuwania dolegliwości, wymienić można z kolei:

• dyspareunię powierzchniową – charakteryzuje się bólem podczas stosunku przy wejściu do pochwy i sromu;
• dyspareunię głęboką – objawia się bólem pochwy przy stosunku, bólem jajnika podczas stosunku oraz bólem macicy mniejszej podczas stosunku.

Ból podczas stosunku – przyczyny

Ból w trakcie stosunku ma zwykle charakter wieloczynnikowy i może być spowodowany zarówno czynnikami somatycznymi, jak i te psychogennymi. Te pierwsze to najczęściej:

• suchość pochwy – problem, który dotyka wiele kobiet w okresie rozrodczym. Przyczyną mogą być choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca czy miażdżyca, a także zaburzenia hormonalne. Niedobór nawilżenia prowadzi do dyskomfortu, bólu oraz mikrourazów w obrębie pochwy i sromu. Ból może występować zarówno na początku, jak i w trakcie stosunku seksualnego. W celu postawienia diagnozy lekarz może przeprowadzić ocenę stanu błony śluzowej pochwy oraz zlecić badania hormonalne. W leczeniu stosuje się zarówno metody farmakologiczne, jak i środki nawilżające;
• endometrioza – schorzenie, w którym tkanka podobna do błony śluzowej macicy rozwija się poza jej jamą. Powoduje to cykliczne krwawienia i reakcje zapalne, które mogą być źródłem bólu podczas stosunku, a także przewlekłego bólu w dolnej części brzucha lub pleców;
• mięśniaki macicy – łagodne nowotwory pochodzące z mięśniówki macicy, które mogą wywoływać uczucie ciężkości w miednicy, częste oddawanie moczu, obfite krwawienia miesięczne oraz silny ból w trakcie stosunku seksualnego;
• choroby dermatologiczne – w przypadku takich dolegliwości jak liszaj płaski czy łuszczyca, które objawiają się w okolicy sromu, kobiety mogą doświadczać bólu przy penetracji, a także innych objawów takich jak pieczenie czy swędzenie;
• dyspareunia poporodowa – dolegliwość, która dotyka znaczną część kobiet po pierwszym porodzie siłami natury. Przyczyną mogą być uszkodzenia tkanek, blizny oraz obniżony poziom estrogenów, szczególnie u matek karmiących. W takich przypadkach pomocne mogą być środki nawilżające oraz masaż blizn. W przypadku utrzymujących się objawów i zmian anatomicznych rozważa się interwencję chirurgiczną;
• atrofia pochwy – stan, który może dotknąć nawet połowę kobiet po menopauzie. Jest związany z obniżonym poziomem estrogenów i objawia się suchością, bólem przy oddawaniu moczu oraz dyskomfortem podczas stosunku. Najskuteczniejszą metodą leczenia jest terapia hormonalna, która może być stosowana w różnych formach;
• wulwodynia – schorzenie charakteryzujące się bólem w okolicy sromu, często opisywanym jako palący. Ból może być wywołany przez dotyk, np. podczas stosowania tamponów lub podczas stosunku. W leczeniu stosuje się maści przeciwbólowe oraz leki przeciwdepresyjne. W niektórych przypadkach skuteczne może być chirurgiczne usunięcie bolących miejsc;
• choroby przydatków, takie jak zapalenie jajników czy jajowodów, mogą być przyczyną bólu podczas stosunku (m.in. głęboko i po dłuższej przerwie). Diagnoza wymaga dokładnego badania ginekologicznego i odpowiedniego planu leczenia;
• pochwica – mimowolny skurcz mięśni dna miednicy, który może utrudniać penetrację. Często występuje u młodszych kobiet i może być traktowana jako część spektrum dyspareunii. Leczenie obejmuje fizjoterapię oraz terapię kognitywno-behawioralną;
• infekcje układu moczowo-płciowego – źródłem bólu podczas stosunku mogą być takie choroby jak zapalenie cewki moczowej czy bakteryjne zapalenie pochwy. Objawy, jak np. pieczenie przy oddawaniu moczu, świąd czy nieprzyjemny zapach wydzieliny z pochwy, mogą wskazywać na obecność infekcji. W przypadku stanów zapalnych wyższych części układu moczowo-płciowego mogą wystąpić gorączka i dreszcze.

Warto zaznaczyć, że czynniki psychiczne i psychoseksualne odpowiedzialne za rozwój dyspareunii mogą być trudniejsze do sklasyfikowania niż te o charakterze fizycznym. Ich identyfikacja nie sprawia zazwyczaj jednak większych problemów. Ból, będący symptomem fizycznym, często skłania nas do poszukiwania jego przyczyn w sferze somatycznej. Niemniej jednak przyczyny dyspareunii często mają charakter mieszany, łącząc elementy zarówno fizyczne, jak i psychiczne.

Podczas rozmowy z pacjentką lekarz może wykryć czynniki psychiczne, które mogą przyczyniać się do odczuwania bólu podczas stosunku. Do takich czynników należą między innymi: stres, zaburzenia lękowe, negatywne doświadczenia seksualne czy przeszłość związana z nadużyciami. W takich przypadkach wsparcie psychoterapeutyczne oraz konsultacje z seksuologiem mogą okazać się nieocenione w procesie leczenia.

Jak objawia się ból przy stosunku?

Dyspareunia to schorzenie, które charakteryzuje się nie tylko bólem, ale również uczuciem pieczenia w trakcie stosunku seksualnego. Ból może być zlokalizowany w obszarze narządów płciowych lub miednicy, a także jako ból podczas stosunku w podbrzuszu. Objawy bólowe mogą występować zarówno w momencie próby wprowadzenia członka, jak i utrzymywać się przez cały czas trwania aktu seksualnego, a nawet nasilać się podczas głębokiej penetracji. Co ważne, zaburzenie może być obecne przy każdej próbie współżycia, ale również może manifestować się jedynie w określonych pozycjach seksualnych. W niektórych przypadkach dyspareunia dotyczy tylko stosunków z konkretnymi partnerami.

Ból pochwy przy stosunku – diagnostyka

W procesie diagnozowania bólu podczas stosunku u kobiet kluczowe jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu medycznego oraz badania klinicznego. Specjalista, ginekolog bądź seksuolog, dokładnie analizuje historię zdrowotną pacjentki, w tym aspekty fizyczne, emocjonalne oraz seksualne. Następnie przystępuje do badania fizykalnego, skupiając się na ocenie stanu narządów płciowych. W zależności od wyników wstępnej oceny lekarz może zdecydować o potrzebie przeprowadzenia dodatkowych badań, takich jak analiza poziomu hormonów, lub skierować pacjentkę na konsultacje do innych ekspertów, w tym psychologa, co pozwoli na kompleksowe podejście do problemu.

Jak leczyć ból podczas seksu?

Leczenie bolesnych stosunków jest uzależnione od przyczyny tej dolegliwości. Jeżeli dyskomfort seksualny wynika z infekcji lub stanów zapalnych, niezbędne jest zastosowanie terapii farmakologicznej, która może obejmować leki przeciwgrzybiczne, przeciwwirusowe lub antybiotyki. W sytuacji, gdy przyczyną dyspareunii nie są stany zapalne, lekarz może zaproponować inne metody leczenia, jak np. stosowanie miejscowych środków znieczulających, żeli nawilżających, farmaceutyków rozluźniających mięśnie, leków przeciwlękowych, a także fizjoterapia dna miednicy lub nawet zabieg chirurgiczny.

Jeśli za ból przy stosunku odpowiedzialne są czynniki psychologiczne lub problemy w relacji z partnerem, skutecznym rozwiązaniem może okazać się psychoterapia. Sesje terapeutyczne mogą być prowadzone przez specjalistę w dziedzinie seksuologii lub terapię skoncentrowaną na relacji partnerskiej.

Niezależnie od przyczyny tego zjawiska ból podczas stosunku nigdy nie powinien być lekceważony, a opóźnienie wizyty u specjalisty może prowadzić do pogłębienia problemów zarówno w sferze psychicznej, jak i fizycznej, a także negatywnie wpływać na relacje z partnerem. Zachęca się do przełamania wstydu i otwartej rozmowy ze specjalistą o trudnościach w życiu seksualnym. Taki krok może być decydujący dla osiągnięcia satysfakcji i harmonii w intymnych aspektach życia.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące bólu podczas stosunku.