Kolonoskopia – przygotowanie i leki

Najważniejsze informacje:

• Kolonoskopia wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania, które polega na oczyszczeniu jelita grubego z zalegającej treści pokarmowej za pomocą leków przeczyszczających, a także stosowaniu diety dostosowanej do poszczególnego okresu przed badaniem. 
• Lekarz dobiera specjalny środek na przeczyszczenie i przedstawia pacjentowi schemat oraz zasady jego przyjmowania. 
• Prawidłowe przygotowanie do kolonoskopii zmniejsza ryzyko powikłań, wpływa na jakość badania oraz wiarygodność wyników. 

Kolonoskopia to jedno z najważniejszych badań diagnostycznych jelita grubego, które pozwala wykryć polipy, choroby zapalne oraz nowotwór we wczesnym stadium rozwoju. Aby badanie było komfortowe dla pacjenta, kluczowe jest odpowiednie przygotowanie, które polega na oczyszczeniu jelit. Proces ten rozpoczyna się na kilka dni przed zaplanowaną kolonoskopią i obejmuje modyfikację diety oraz przyjmowanie specjalnych środków przeczyszczających. Prawidłowe przygotowanie i ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarza wpływają na jakość badania, pozwalają uniknąć konieczności jego powtórzenia, a także zapewniają wiarygodność wyniku. Według jakich schematów stosować poszczególne leki na przeczyszczenie? Co można jeść i pić przed kolonoskopią oraz na ile dni przed badaniem zmienić dietę? 

Przygotowanie do kolonoskopii – dlaczego jest ważne? 

Kolonoskopia to skuteczna metoda wykrywania raka jelita grubego oraz innych chorób przewodu pokarmowego. Aby uzyskać wiarygodny wynik badania i zapobiec komplikacjom, pacjent musi być odpowiednio przygotowany do całej procedury. Kluczową kwestią jest tu oczyszczenie jelit, ponieważ resztki pokarmowe mogą utrudniać lekarzowi prawidłową ocenę ich wnętrza. 

Właściwe przygotowanie do badania obejmuje m.in.: przyjmowanie środków przeczyszczających, zmianę diety, a także przestrzeganie zaleceń dotyczących rodzaju spożywanych produktów oraz pór posiłków. 

Dieta przed kolonoskopią – co i kiedy można jeść oraz pić? 

Dieta przed kolonoskopią jest bardzo ważnym elementem przygotowania, pomaga w efektywnym oczyszczeniu przewodu pokarmowego, co pozwala lekarzowi na dokładne przeprowadzenie badania.

• Dieta ubogoresztkowa (5 dni przed terminem kolonoskopii) – jest związana z ograniczeniem podaży błonnika, który może powodować zaleganie resztek pokarmowych w jelitach. 
• Dieta lekkostrawna (1–2 dni przed badaniem) – polega na unikaniu produktów bogatych w błonnik, a także dań tłustych i obciążających układ pokarmowy. 
• Dieta płynna (dzień przed kolonoskopią) – pacjent może pić wyłącznie wodę, słabą herbatę bez dodatków, klarowny bulion lub soki bez miąższu. Należy to jednak potwierdzić z lekarzem, ponieważ w niektórych przypadkach przeciwwskazane jest nawet przyjmowanie płynów. Badany powinien unikać napojów mlecznych, gazowanych, alkoholowych, z barwnikami oraz zawartością kofeiny. 

Jakie są ogólne zasady diety przed badaniem kolonoskopowym? 

Pacjent powinien: 

• zrezygnować z produktów bogatych w błonnik – w tym z chleba pełnoziarnistego, surowych warzyw i owoców (szczególnie tych z pestkami oraz skórką), a także z roślin strączkowych;
• wybierać produkty lekkostrawne – jasne pieczywo, ryż, makaron, chude mięso, ryby oraz produkty mleczne o niskiej zawartości tłuszczu;
• wyłączyć z jadłospisu produkty ciężkostrawne i wzdymające – potrawy smażone, tłuste oraz pikantne;
• przyjmować dużo klarownych płynów, które nawadniają organizm – wodę, słabą herbatę bez cukru czy mleka, buliony; 
• zrezygnować z napojów gazowanych (powodują wzdęcia) oraz mleka (zawiera tłuszcze i białka, które spowalniają proces oczyszczania jelit) – obie grupy produktów mogą wpływać na wynik badania; 
• unikać napojów i produktów z barwnikami – np. czerwonych i fioletowych napojów, soków owocowych z miąższem, buraków, ponieważ mogą zafałszować obraz jelita.

Kiedy przestać jeść i pić przed kolonoskopią? 

Pacjent może zjeść ostatni posiłek przed kolonoskopią co najmniej 6 godzin przed badaniem. Przyjmowanie płynów (wody, herbaty, bulionu, soku bez miąższu) powinien z kolei zakończyć nawet do 4 godzin przed zabiegiem. Założenia te należy jednak zawsze potwierdzić z lekarzem. 

Jak przygotować się do kolonoskopii 5 dni przed badaniem?

Dietę ubogoresztkową należy rozpocząć 5 dni przed terminem kolonoskopii. Jej celem jest ograniczenie spożycia błonnika. Z jadłospisu trzeba wyeliminować:

• surowe warzywa i owoce pestkowe (np. kiwi, ogórki, maliny, winogrona, pomidory, truskawki czy porzeczki);
• ciemne pieczywo pełnoziarniste i produkty z dodatkiem nasion siemienia lnianego, sezamu czy maku;
• produkty o mocno czerwonym zabarwieniu, np. buraki, ponieważ mogą utrudniać ocenę stanu śluzówki jelita podczas badania.

Przygotowanie do kolonoskopii w dniu poprzedzającym badanie

Dzień przed badaniem zaleca się spożywanie lekkostrawnych posiłków, które nie obciążają układu trawiennego. Najlepiej stosować dietę płynną, przykładowo – na śniadanie przygotować kisiel, a na obiad klarowną zupę lub bulion.

Po 15.00 należy zrezygnować ze spożywania pokarmów stałych i ograniczyć się wyłącznie do klarownych płynów, takich jak: woda niegazowana, słaba herbata czy kompot bez dodatku owoców. 

W godzinach popołudniowych, w przeddzień badania, pacjent powinien rozpocząć przyjmowanie przeczyszczających środków doustnych, stosując się do instrukcji zawartych w ulotce dołączonej do preparatu. 

Kolonoskopia – jak się przygotować w dniu badania?

W dniu badania nie można spożywać żadnych pokarmów. Na 2 godziny przed planowanym zabiegiem pacjent nie powinien już przyjmować płynów. Jeśli procedura ma być przeprowadzona w znieczuleniu ogólnym, należy zrezygnować z nich nawet 4 godziny przed badaniem.

Leki przeczyszczające przed kolonoskopią – rodzaje

Przed przystąpieniem do kolonoskopii konieczne jest dokładne oczyszczenie przewodu pokarmowego, w tym jelita grubego. W przeddzień badania pacjent powinien rozpocząć przyjmowanie przeczyszczających środków doustnych dostępnych w formie roztworów do picia. Lekarz przepisuje odpowiedni preparat, a zadaniem pacjenta jest przyjmowanie leku zgodnie z zaleceniami oraz w określonych godzinach. 

Wybór konkretnego środka oraz wytyczne dotyczące jego stosowania zależą od terminu zaplanowanego badania. Należy pamiętać, że efektem działania leków będą liczne wypróżnienia, których konsystencja z czasem stanie się luźna i płynna. To normalna reakcja organizmu świadcząca o skutecznym oczyszczaniu jelit.

Środki na przeczyszczenie przed kolonoskopią – jak i kiedy je przyjmować? 

Decyzję o wyborze środka przeczyszczającego podejmuje lekarz, biorąc pod uwagę m.in. wiek pacjenta oraz ewentualne choroby towarzyszące. W trakcie przygotowań do kolonoskopii pacjent powinien przyjmować dużo płynów, aby uniknąć odwodnienia, jest to szczególnie ważne w przypadku diabetyków. 

Trzeba podkreślić, że stosowanie preparatu zgodnie z zaleceniami lekarskimi pozwala uniknąć konieczności powtarzania badania oraz zwiększa jego skuteczność diagnostyczną. 

Kolonoskopia – przygotowanie do badania z preparatem Fortrans

Badanie endoskopowe wykonywane w godzinach porannych

• W dniu poprzedzającym kolonoskopię pacjent powinien spożyć śniadanie.
• Następnie (około 14.00 tego samego dnia) rozpoczyna się proces przyjmowania preparatu.
• Od tego momentu, aż do czasu badania, pacjent powinien powstrzymać się od jedzenia, przyjmując wyłącznie wodę.
• Aby przygotować roztwór, należy rozpuścić 4 saszetki preparatu w 4 litrach wody niegazowanej.
• Tak przygotowaną mieszankę trzeba wypić w ciągu 5–6 godzin.

Badanie kolonoskopowe przeprowadzane w godzinach popołudniowych

• Ostatni posiłek w dniu poprzedzającym badanie pacjent powinien zjeść do 12.00.
• Tego samego dnia należy przygotować i wypić lek z pierwszych 2 saszetek (łącznie 2 litry roztworu).
• W dniu kolonoskopii pacjent przygotowuje i spożywa roztwór z kolejnych 2 saszetek.
• W zależności od tego, czy badanie przeprowadzane jest z zastosowaniem znieczulenia ogólnego, lekarstwo powinno zostać wypite odpowiednio do 2–6 godzin przed planowaną kolonoskopią.

Jak stosować Citrafleet przed kolonoskopią?

Kolonoskopia przed południem

• Spożywanie posiłków trzeba zakończyć na dzień przed badaniem, najpóźniej o 12.00.
• O 17.00 (tego samego dnia) należy przyjąć pierwszą dawkę preparatu, rozpuszczając saszetkę w 150 ml wody niegazowanej.
• Po zażyciu preparatu zaleca się wypicie dodatkowych 2 litrów płynów – wody niegazowanej lub słabej herbaty bez dodatków.
• Drugą dawkę (przygotowaną z kolejnej saszetki) pacjent powinien spożyć o 23.00 i ponownie wypić dodatkowe 2 litry płynów. 

Kolonoskopia po południu

• W dniu poprzedzającym kolonoskopię pacjent może spożyć 2 lekkie posiłki do 14.00. 
• Proces przyjmowania preparatu rozpoczyna się o 22.00. Po przyjęciu pierwszej dawki (rozpuszczonej w 150 ml wody niegazowanej) należy wypić dodatkowe 2 litry płynów.
• Drugą dawkę pacjent przyjmuje w dniu badania (wcześnie rano), a następnie wypija kolejne 2 litry płynów.
• Proces nawadniania należy zakończyć na 4 godziny przed planowaną kolonoskopią, aby zapewnić optymalne warunki do przeprowadzenia badania.

Leki na przeczyszczenie przed kolonoskopią – Moviprep

Postępowanie w przypadku badania przed południem

• W dniu poprzedzającym kolonoskopię pacjent powinien przestrzegać zasad diety płynnej.
• Jeszcze tego samego dnia (nie później niż o 16.00) trzeba przygotować oraz przyjąć pierwszą dawkę leku, mieszając zawartość torebek A i B z określoną ilością wody (zgodnie z załączoną instrukcją).
• Lek trzeba pić stopniowo (w ilości 250 ml co 15 minut).
• W ciągu kolejnych 30 minut (po przyjęciu całej porcji preparatu) należy wypić pół litra wody niegazowanej.
• Kolejną porcję leku pacjent powinien przygotować i zażyć zgodnie z wcześniejszymi wytycznymi o 20.00. 

Przygotowanie do kolonoskopii po południu

• W dniu poprzedzającym badanie pacjent może zjeść jedynie śniadanie.
• Około 18.00 (tego samego dnia) należy przygotować i spożyć pierwszą porcję środka, postępując według wcześniej opisanych kroków.
• Przyjęcie drugiej dawki leku powinno odbyć się w dniu badania, najpóźniej 4 godziny przed planowaną kolonoskopią.

Leki przeczyszczające na receptę – Eziclen przed kolonoskopią

Badanie wykonywane przed południem

• Konieczne jest przestrzeganie diety płynnej w dniu poprzedzającym badanie.
• W przeddzień kolonoskopii (w godzinach porannych) należy rozpocząć proces przyjmowania preparatu. Procedura obejmuje wymieszanie zawartości 1 butelki z odpowiednią ilością wody niegazowanej, zgodnie z oznaczeniami na miarce dołączonej do opakowania leku.
• Tak przygotowany roztwór pacjent powinien spożyć w przeciągu 30–60 minut, a następnie (w ciągu kolejnej godziny) wypić dodatkowo 2 kubki wody niegazowanej.
• Po upływie 6–8 godzin od przyjęcia pierwszej dawki pacjent powinien przygotować i wypić drugą porcję preparatu, postępując wg wcześniej wspomnianej procedury.

Badanie wykonywane po południu

• W dniu poprzedzającym badanie pacjent może zjeść lekkie śniadanie.
• Wieczorem (tego samego dnia) należy przygotować i spożyć pierwszą porcję preparatu, postępując zgodnie z wyżej opisaną procedurą, a następnie wypić 2 kubki wody niegazowanej w ciągu kolejnej godziny.
• W dniu badania (w godzinach porannych) pacjent powinien przygotować i wypić drugą porcję preparatu, przestrzegając wcześniej opisanych kroków.
• Ważne, aby ostatnia dawka została przyjęta na 4 godziny przed planowaną kolonoskopią. 

Kolonoskopia – jak się przygotować pod kątem higieny i ubioru?

Poniżej kilka wskazówek, które zapewnią komfort i pomogą uniknąć dodatkowego stresu związanego z kolonoskopią. 

• Wieczorem (przed badaniem) i rano (w dniu badania) zaleca się dokładne umycie całego ciała, zwłaszcza okolic intymnych. W tym celu najlepiej użyć łagodnego mydła lub żelu pod prysznic bez intensywnego zapachu i drażniących składników.
• W trakcie oczyszczania jelit może dojść do podrażnień okolic odbytu, dlatego po każdym wypróżnieniu warto używać nawilżanych chusteczek – dla dzieci lub do higieny intymnej. Warto również stosować maść ochronną (np. z pantenolem lub alantoiną). 
• Nie ma konieczności golenia okolic intymnych przed kolonoskopią – można przyciąć dłuższe owłosienie w okolicach odbytu jedynie dla własnego komfortu.
• Jeśli badanie odbywa się w znieczuleniu, warto usunąć lakier z paznokci, ponieważ lekarze mogą obserwować ich kolor i traktować jako wskaźnik dotlenienia organizmu.
• Nie należy używać balsamów, olejków ani perfum, ponieważ mogą one utrudniać przyklejenie elektrod. 
• Niewskazane jest stosowanie płynów do płukania jamy ustnej zawierających alkohol, jeśli kolonoskopia będzie przeprowadzane w znieczuleniu.
• W dniu badania najlepszym wyborem będzie założenie wygodnego dresu, legginsów, bluzy lub luźnej koszulki. Z kolei biżuterię i wszelkie dodatki najlepiej zostawić w domu. 

Przygotowanie do kolonoskopii – co zabrać na badanie?

Na badanie należy zabrać m.in.:

• dokumentację medyczną dotyczącą wcześniej przeprowadzonych badań;
• dowód tożsamości oraz skierowanie (jeśli jest wymagane);
• środki higieniczne (chusteczki nawilżane lub papier toaletowy).

Trzeba również pamiętać, że po znieczuleniu ogólnym nie można prowadzić pojazdów ani wracać samodzielnie do domu, dlatego warto mieć przy sobie numer kontaktowy do osoby, która odbierze nas z badania.

Kolonoskopia w znieczuleniu ogólnym – jak się przygotować?

Jeśli pacjent planuje kolonoskopię w znieczuleniu ogólnym, przed badaniem powinien skonsultować się z lekarzem anestezjologiem i poinformować go o wszystkich przyjmowanych preparatach, w szczególności o: środkach przeciwzakrzepowych, lekach na cukrzycę oraz suplementach diety, które mogą wpływać na przebieg procedury.

Lekarz oceni ogólny stan zdrowia pacjenta, a także zapozna się z historią jego chorób. Ponadto przeprowadzi także niezbędne badania (np. EKG, morfologia krwi, inne testy, jeśli to konieczne), aby upewnić się, że w danym przypadku nie istnieją przeciwwskazania do zastosowania znieczulenia ogólnego.

Przygotowanie do kolonoskopii w znieczuleniu ogólnym wymaga szczególnej uwagi, ponieważ obok standardowych wytycznych związanych z oczyszczaniem jelit należy pamiętać o kilku innych istotnych kwestiach. 

Jakie leki można przyjąć w dniu badania? 

W dniu kolonoskopii pewne leki pacjent może przyjmować bez zmian, jednak w niektórych przypadkach lekarz podejmuje decyzję o konieczności modyfikacji dawki lub czasowym odstawieniu środków. 

• Leki na nadciśnienie – zwykle zażywa się je rano w dniu zabiegu, ale w mniejszej dawce. Ważne jest, aby popić je minimalną ilością wody, aby uniknąć ryzyka aspiracji (wchłonięcia płynów do płuc podczas znieczulenia).
• Leki na choroby serca (np. beta-blokery) – zazwyczaj można je przyjąć w dniu zabiegu, jeśli nie ma ku temu przeciwwskazań. Lekarz zadecyduje, czy konieczna jest zmiana dawki.
• Doustne leki przeciwcukrzycowe i insulina – należy dobrać z lekarzem optymalne dawkowanie insuliny lub ustalić porę przyjęcia leku doustnego, aby w trakcie badania uniknąć hipoglikemii (spadku poziomu glukozy we krwi).
• Leki na astmę i choroby płuc – zwykle można przyjmować je zgodnie z zaleceniami, ale lekarz powinien ocenić każdy przypadek indywidualnie.

Jakie leki odstawić przed kolonoskopią w znieczuleniu ogólnym?

Decyzję o odstawieniu środków farmakologicznych lub modyfikacji dawki podejmuje lekarz prowadzący w porozumieniu z gastroenterologiem wykonującym badanie. 

• Leki przeciwbólowe (np. NLPZ, aspiryna) – mogą zwiększać ryzyko krwawienia i wchodzić w interakcje ze znieczuleniem, dlatego należy je odstawić na co najmniej 7 dni przed badaniem.
• Leki rozrzedzające krew (np. warfaryna, acenokumarol, leki przeciwzakrzepowe) – zwykle trzeba przerwać ich stosowanie na kilka dni przed zabiegiem (w zależności od zaleceń). Szczegóły należy omówić z lekarzem, aby uniknąć ryzyka krwawienia podczas zabiegu. 
• Preparaty zawierające żelazo – utrudniają ocenę śluzówki jelita.
• Niektóre leki na nadciśnienie (np. inhibitory ACE) – niekiedy anestezjolog decyduje o ich odstawieniu w dniu badania.
• Leki moczopędne (np. furosemid) – diuretyki zwiększają wydalanie moczu, co wiążę się z ryzykiem odwodnienia, zwłaszcza podczas przygotowań do kolonoskopii, dlatego w dniu badania należy je odstawić, aby uniknąć hipowolemii (stanu, w którym dochodzi do zmniejszenia objętości krwi krążącej w organizmie), a także komplikacji związanych z podaniem znieczulenia. 
• Leki nasenne, uspokajające – mogą wchodzić w interakcje ze znieczuleniem ogólnym, dlatego nie powinno się ich przyjmować przed zabiegiem, chyba że lekarz zaleci inaczej. 

Kolonoskopia – przygotowanie do badania w znieczuleniu miejscowym 

Podstawowe przygotowanie w przypadku kolonoskopii w znieczuleniu ogólnym i miejscowym jest takie samo – wiąże się z potrzebą oczyszczenia jelit na kilka dni przed zabiegiem, przestrzeganiem diety ubogoresztkowej i płynnej, a także koniecznością zgłoszenia się na badanie na czczo. Kolonoskopia w znieczuleniu ogólnym wymaga natomiast dodatkowych środków ostrożności związanych z bezpieczeństwem pacjenta i przebiegiem całej procedury.

Szczepienie przeciwko WZW B w ramach przygotowania do kolonoskopii 

Szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B) przed kolonoskopią nie jest obowiązkowe, jednak warto je rozważyć. Jeśli badanie zaplanowano w najbliższym czasie, należy skonsultować się z lekarzem w sprawie przyspieszonego schematu szczepień.

Dlaczego warto zaszczepić się przeciwko WZW B przed kolonoskopią?

• Choć ryzyko transmisji wirusa podczas badania jest minimalne (ze względu na procedury sterylizacji sprzętu), szczepienie zapewnia pełną ochronę oraz odporność na wiele lat, a często na całe życie.
• Szczepienie przeciwko WZW B to standard ochrony zdrowia, szczególnie wśród osób poddających się inwazyjnym procedurom.

Niedokładne przygotowanie do kolonoskopii – konsekwencje

Jeśli przygotowanie do kolonoskopii było przeprowadzone niewłaściwie, może dojść do opisanych niżej sytuacji. 

• Zalegające resztki treści pokarmowej zasłonią ściany jelita, utrudniając lekarzowi dokładne obejrzenie jego błony śluzowej. Istnieje wtedy większe ryzyko przeoczenia polipów oraz innych patologicznych zmian. 
• Specjalista będzie zmuszony do przepłukania jelita w trakcie kolonoskopii, co wydłuży procedurę i zwiększy dyskomfort pacjenta.
• Jeśli widoczność okaże się bardzo słaba, kolonoskopia może zostać przerwana, a pacjent będzie musiał przejść ponownie przez proces przygotowania i umówić nowy termin badania.