Dieta przed kolonoskopią – co jeść przed badaniem

Najważniejsze informacje:

• Kolonoskopia to badanie wykorzystywane w diagnostyce chorób jelita grubego, w tym raka, polipów, zapalenia błony śluzowej, nadżerek i innych zmian w obrębie przewodu pokarmowego.
• Odpowiednie przygotowanie do badania zwiększa szansę na prawidłowe wykonanie diagnostyki i tym samym uzyskanie wiarygodnego wyniku.
• Zalecenia dotyczące kolonoskopii zakładają dietę lekkostrawną wprowadzoną na kilka dni przed badaniem. W tym okresie należy pamiętać o tym, z jakich produktów lepiej jest zrezygnować i czym je zastąpić.
• Przykładowy jadłospis obejmuje m.in. chude mięso (najlepiej gotowane), makaron, jaja na twardo, ser i ryby. Ważnym elementem jest dieta płynna, w tym woda niegazowana oraz ziołowe herbaty.

Kolonoskopia jest powszechnym narzędziem diagnostycznym wykonywanym najczęściej u osób powyżej 40. roku życia. Przeprowadzane jest ono w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym przez specjalistę z zakresu gastroenterologii. Badanie kolonoskopowe wykonywane jest metodą endoskopową, polegającą na wsunięciu do ciała pacjenta endoskopu wyposażonego w źródło światła i kamerę. To pozwala na uwidocznienie wnętrza jelita grubego. Kolonoskopia przeciętnie trwa od 15 minut do nawet 40 minut, co jednak uzależnione jest od indywidualnego przypadku.

Kolonoskopia w diagnostyce chorób jelita grubego

Kolonoskopia pozwala wykryć zmiany chorobowe w obrębie jelita grubego będącego dolnym odcinkiem przewodu pokarmowego. Zmiany te mogą mieć charakter zapalny np. wrzodziejące zapalenie jelit lub nowotworowy np. rak jelita grubego. Wykrycie patologii na wczesnym etapie rozwoju, znacznie zwiększa szansę na wczesne wdrożenie skutecznego leczenia farmakologicznego lub operacyjnego. Badanie wykonywane jest często także w celu pobrania wycinka tkanki do dalszej analizy histopatologicznej.

Badania kolonoskopii są częścią programu wczesnej profilaktyki finansowanej przez NFZ. Wystarczy spełnić określone kryteria w tym m.in. ukończona 5 dekada życia (lub 4, jeżeli u krewnego pierwszego stopnia wykryto raka jelita grubego), brak objawów wskazujących na toczący się proces nowotworowy, a także niewykonanie badania w ostatnich 10 latach.

Ze względu na swoją inwazyjność, kolonoskopia wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym (o ile istnieją ku temu wskazania) lub miejscowym.

Dieta przed kolonoskopią – dlaczego się ją wykonuje?

Aby zwiększyć wiarygodność uzyskanych wyników, przed planowanym badaniem zaleca się stosowanie odpowiedniej diety. Dlaczego jest to aż tak istotne? Gastroenterolog przygląda się strukturze ścian budujących jelito grube od wewnątrz. Kluczowe jest to, aby obraz był jak najlepiej widoczny. Zalegające w jelicie resztki pokarmowe mogą zaburzać ten obraz i sprawić, że lekarz nie będzie w stanie wykryć guzów, polipów, nadżerek i innych zmian o patologicznym charakterze.

Szacuje się, że niewłaściwe przygotowanie jelit do badania dotyczy od 20 proc. do 30 proc. wszystkich pacjentów poddanych kolonoskopii. Warto zaznaczyć, że obejmuje ono nie tylko odpowiednią dietę, ale także np. odstawienie niektórych leków.

Dieta przed kolonoskopią – co jeść przed wykonaniem badania?

Większość placówek, które wykonują kolonoskopię, zalecają wprowadzenie diety na ok. 2–3 dni przed badaniem, a niektóre nawet tydzień przed. Kluczowe jest regularne nawadnianie organizmu. W tym celu idealnie sprawdzi się niegazowana woda oraz herbata. W niewielkiej ilości można pić także kawę (jednak bez mleka). Optymalna ilość płynów wynosi 2 litry na dobę.

Spożywanie posiłków powinno odbywać się w regularnych odstępach czasu i uwzględniać niewielkie porcje. Dbając o tzw. dietę bezresztkową i lekkostrawną jednocześnie, warto na kilka dni przed badaniem włączyć do jadłospisu gotowane chude mięso bez dodatku warzyw, chude ryby i nabiał, jaja gotowane, białe pieczywo i ryż, a także przecedzone zupy. Istotne jest także całkowite wykluczenie źródeł błonnika pokarmowego pochodzącego nie tylko z produktów pełnoziarnistych, ale także warzyw i owoców.

Odpowiednia dieta ma na celu nie tylko oczyszczenie jelit z zalegających resztek pokarmowych, ale również zapewnienie odpowiedniej podaży kalorycznej bez zbędnego obciążania układu pokarmowego.

Dieta przed kolonoskopią – czego nie jeść? 

Przed badaniem z diety należy wykluczyć:

• nasiona roślin strączkowych, w tym głównie fasolę, groch, soczewicę, ciecierzycę, cieciorkę;
• produkty pełnoziarniste – np. brązowy ryż, produkty z siemienia lnianego, ciemny makaron; płatki owsiane, jęczmienne, gryczane, kaszę mannę i musli z dodatkiem orzechów; warto także unikać wszelkiego rodzaju pestek;
• spożywanie tłustego mięsa i inne dania smażone;
• produkty przetworzone, w tym przede wszystkim żywność typu fast-food;
• owoce pestkowe – granaty, figi, kiwi, porzeczki, maliny i truskawki;
• suszone owoce, w tym morele, śliwki, daktyle i figi;
• grzyby.

W dniu badania powinna dominować dieta płynna, jednak na śniadanie można spożyć lekkostrawny posiłek z niską zawartością błonnika. Zazwyczaj lekarz przepisuje także środki o działaniu przeczyszczającym.

Inne zalecenia przed wykonaniem kolonoskopii

Na ok. 7 dni przed wykonaniem kolonoskopii zaleca się dodatkowo odstawienie niektórych leków. W pierwszej kolejności należy zrezygnować z przyjmowania preparatów z żelazem, w tym np. warfaryny, rywaroksabanu, dabigatranu i acenokumarolu. Należy skonsultować z lekarzem zasadność przyjmowania przed badaniem substancji czynnych o działaniu przeciwpłytkowym np. kwasu acetylosalicylowego.

Rekomenduje się, aby przed badaniem zaszczepić się na wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW typu B).

FAQ

Poniżej znajdują się odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące diety przed kolonoskopią.