Jak oczyścić jelita przed kolonoskopią?

Najważniejsze informacje:

• Kolonoskopia to badanie endoskopowe stosowane standardowo w profilaktyce raka jelita grubego, a także polipów, nadżerek i stanów zapalnych przewodu pokarmowego.
• Aby zwiększyć widoczność zmian patologicznych w jelicie grubym i tym samym wiarygodność uzyskanych wyników, na kilka dni przed badaniem zaleca się wprowadzenie odpowiedniej diety.
• Poza zastosowaniem lekkostrawnej i półpłynnej diety, dodatkowymi zaleceniami lekarza jest odstawienie niektórych substancji aktywnych (np. preparaty żelaza i leki przeciwzakrzepowe).
• Przykładowa dieta obejmuje gotowane chude mięso, białe pieczywo i makaron, jaja na twardo i ryby, a także dużą ilość płynów.

Kolonoskopia to przesiewowe badanie wykonywane w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Polega ono na wprowadzeniu długiej, cienkiej i elastycznej rurki, tzw. endoskopu wyposażonego w kamerę do wnętrza jelita grubego. Dzięki temu lekarz jest w stanie ocenić wygląd wewnętrznych ścian jelita i tego, czy na jego śluzówce nie znajdują się niepokojące zmiany. Pozwala to na szybkie i pewne wykrycie patologii układu pokarmowego i jest zalecane osobom, u których podejrzewa się nowotwory jelita grubego lub borykającym się z chorobami zapalnymi jelit.

Przygotowanie do kolonoskopii – dlaczego jest ważne?

Badanie diagnostyczne, jakim jest kolonoskopia, wymaga odpowiedniego przygotowania. Zastosowanie odpowiedniej diety pozwala na oczyszczanie jelit, co nie tylko zwiększa komfort samego pacjenta, ale także ułatwia diagnostykę lekarzowi. W niektórych przypadkach stosuje się dodatkowo leki przeczyszczające, a następujące po nich liczne wypróżnienia pomagają pozbyć się z jelit zalegających resztek pokarmowych.

Wnętrze jelita grubego może nie być dobrze widoczne, co najczęściej związane jest z niestrawionym pokarmem. W takich sytuacjach lekarz nie jest w stanie odróżnić go od zmian patologicznych, co czyni diagnostykę nieskuteczną. Resztki pokarmowe mogą ponadto przykryć guzy, nadżerki i polipy. Jak widać zatem dokładne oczyszczenie jelita ułatwia przeprowadzenie badania dolnego odcinka przewodu pokarmowego.

Tydzień przed kolonoskopią – jak wygląda dieta?

Przygotowanie do kolonoskopii na ogół rozpoczyna się na tydzień przed planowanym badaniem. W pierwszej kolejności zaleca się wykonanie szczegółowej diagnostyki laboratoryjnej, polegającej na wykonaniu morfologii, ocenie poziomu jonów, a także oznaczeniu wskaźników APTT (czas kaolinowo-kefalinowy) i PT (czas protrombinowy). Te dwa ostatnie parametry służą ocenie stanu układu krzepnięcia.

Badanie kolonoskopowe wymaga od pacjenta odstawienia niektórych, przewlekle przyjmowanych leków, w tym głównie preparatów żelazowych, ponieważ mogą one wpływać na nasilenie zaparć. Ponadto należy czasowo zrezygnować z substancji o działaniu przeciwzakrzepowym (np. warfaryna) i przeciwpłytkowym (np. kwas acetylosalicylowy). Zmianę dawkowania lub czasowe odstawienie przyjmowanych leków należy omówić z lekarzem.

Oczyszczanie jelit – podstawowe zasady

Najczęściej rekomendowanym rodzajem diety, którą należy wdrożyć przed kolonoskopią, jest dieta płynna i ubogoresztkowa. W większości przypadków dokładne oczyszczenie jelita wymaga przyjmowania także preparatu o działaniu przeczyszczającym. Oprócz stosowania odpowiedniej diety przed kolonoskopią, lekarz przepisze odpowiedni lek przeczyszczający oraz wyjaśni schemat jego stosowania.

Dieta ubogoresztkowa zakłada podaż jak najmniejszej ilości błonnika w diecie. Ponadto kluczowe jest, aby nie przeciążać zbytnio przewodu pokarmowego przy jednoczesnym dostarczaniu organizmowi niezbędnych składników odżywczych. Diety tej nie należy mylić zatem z głodowaniem. Co więcej, w przypadku diety ubogoresztkowej rekomenduje się określoną obróbkę termiczną, jaką jest duszenie, gotowanie i pieczenie w rękawie. Ważne jest, aby ograniczyć spożywanie posiłków smażonych i pieczonych z dodatkiem tłuszczów.

Dieta ubogoresztkowa dopuszcza spożywanie:

• zup w postaci kremów i/lub lekkich bulionów,
• chudego, białego mięsa,
• białego pieczywa, ryżu i makaronu,
• gotowanych ziemniaków bez skórki,
• niskotłuszczowego nabiału bez dodatku cukru, w tym twarogów, kefirów, jogurtów, maślanek, serków homogenizowanych i sera żółtego,
• jaj na twardo,
• galaretki i kisieli,
• dużej ilości płynów, w tym głównie wody niegazowanej i herbat ziołowych.

Na ok. 7 dni przed kolonoskopią z diety należy wyeliminować:

• zbyt duże ilości siemienia lnianego,
• produkty pełnoziarniste zawierające błonnik pokarmowy, w tym m.in. muesli, płatki zbożowe i owsiane, ciemne pieczywo, ryż i makaron,
• owoce pestkowe, w tym truskawki, kiwi, porzeczki i maliny,
• rośliny strączkowe np. fasolę, bób, groch,
• produkty wzdymające, w tym kapustę,
• buraki,
• napoje gazowane, w tym słodzone,
• czerwone mięso i tłuste wędliny,
• wysokoprzetworzone produkty np. fast-food,
• słodycze,
• śmietanę.

Jak lekarz ocenia stan przygotowania jelita grubego? Służy do tego 10-punktowa skala Boston. Specjalista przygląda się trzem fragmentom jelita: odbytnicy, poprzecznicy i kątnicy. W każdym z tych trzech przypadków błona śluzowa powinna być bardzo dobrze widoczna, bez cech zmętnienia płynu i widoczności stolca.

Dzień przed kolonoskopią – jak wygląda dieta?

W dniu poprzedzającym badanie powinno się spożywać wyłącznie pokarm w postaci płynnej np. buliony lub zupy kremy. Dopuszcza się ponadto jedzenie kisielu jednak bez nasion siemienia lnianego i/lub owoców zawierających pestki. Można spożyć także inne lekkostrawne posiłki, jednak pod warunkiem ich dokładnego zmiksowania lub rozdrobienia. Warto pamiętać, że im lepsze przygotowanie do badania, tym bardziej wiarygodne wyniki.

Dzień kolonoskopii – zalecenia dietetyczne

Bezpośrednio przed badaniem pacjent powinien całkowicie powstrzymać się od spożywania posiłków. Do ok. 2 h przed zabiegiem można przyjmować jedynie płyny, najlepiej w postaci niegazowanej wody mineralnej.

FAQ

Poniżej znajdują się odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące oczyszczenia jelit przed kolonoskopią.