Testosteron (w tabletkach, w zastrzykach) – jak działają leki z testosteronem?

Najważniejsze informacje

• Leczenie hormonalne testosteronem jest wskazane przy hipogonadyzmie (pierwotnym lub wtórnym), opóźnionym dojrzewaniu, zespole pokastracyjnym, zaburzeniach spermatogenezy czy utrudnionej pracy nadnerczy. U kobiet stosuje się je tylko w wyjątkowych przypadkach, np. w terapii raka sutka.
• Testosteron jest dostępny w różnych formach, głównie jako tabletki, zastrzyki, żele i plastry.
• Prawidłowo prowadzona terapia testosteronem poprawia libido, erekcję i poziom energii, ale wymaga regularnych badań kontrolnych (testosteron, morfologia, prostata, profil lipidowy, wątroba).
• Terapia testosteronem nie jest odpowiednia dla wszystkich. Przeciwwskazaniami są m.in. rak prostaty, rak sutka oraz ciężka niewydolność serca, nerek lub wątroby. Do możliwych działań niepożądanych należą m.in. trądzik, łysienie, zwiększona gęstość krwi i obniżona płodność.

Testosteron jest hormonem uważanym za symbol męskiej siły i witalności, który odpowiada nie tylko za libido i rozwój cech płciowych, ale także za energię, kondycję i ogólne samopoczucie. Jego niedobór może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, dlatego w niektórych przypadkach konieczne jest leczenie hormonalne, prowadzone pod ścisłą kontrolą lekarza. Kiedy należy wprowadzić terapię testosteronem i jakie produkty lecznicze są wykorzystywane podczas terapii?

Leki z testosteronem – kiedy są potrzebne?

Testosteron jest silnym androgenem, którego odpowiednie stężenie warunkuje nie tylko męskie libido, ale także:

• prawidłową gospodarkę hormonalną;
• rozwój cech płciowych;
• utrzymanie masy mięśniowej;
• redukcję tkanki tłuszczowej.

Problem pojawia się w momencie, gdy dochodzi do obniżenia poziomu testosteronu – czyli sytuacji, w której gruczoły płciowe produkują niewielkie ilości hormonu, niewystarczające do utrzymania optymalnego poziomu.

Najczęściej diagnozowaną jednostką chorobową wymagającą farmakoterapii jest hipogonadyzm, który występuje w dwóch odmianach:

• pierwotny, wynikający z niewydolności jąder;
• wtórny, który obejmuje zaburzenia osi podwzgórze–przysadka–jądra.

W takich przypadkach lekarz może przepisać tabletki, zastrzyki, żele lub plastry zawierające testosteron. Leczenie hormonalne wdraża się również:

• przy opóźnionym dojrzewaniu płciowym u chłopców;
• w zespole pokastracyjnym, czyli po usunięciu jąder;
• przy poważnych zaburzeniach spermatogenezy;
• w zaburzeniach pracy nadnerczy, które mogą wtórnie obniżać produkcję testosteronu;
• u kobiet, jedynie w ściśle określonych przypadkach, np. w terapii raka sutka czy w hiperestrogenizmie.

Terapia testosteronem działa poprzez pobudzanie receptorów androgenowych, co przyczynia się do syntezy testosteronu endogennego i aktywacji procesów anabolicznych w organizmie. Dzięki temu możliwe jest przywrócenie równowagi hormonalnej, poprawa rozwoju mięśni, odbudowa kości oraz wsparcie dla funkcji seksualnych.

Stosowana dawka jest ustalana zwykle indywidualnie, w zależności od wieku pacjenta, stopnia niedoboru oraz ogólnego stanu zdrowia. Warto podkreślić, że terapii hormonalnej testosteronem nie należy traktować jak najlepsze boostery testosteronu czy suplementy diety na siłownię. Jest to specjalistyczne leczenie farmakologiczne, wymagające ścisłego nadzoru lekarskiego, regularnych badań krwi i oceny działań niepożądanych.

Poziom testosteronu a zaburzenia erekcji

Mechanizm erekcji jest znacznie bardziej złożony, niż mogłoby się wydawać. Mężczyznom nie wystarcza bowiem jedynie sprawny układ naczyniowy. Niezwykle ważną rolę odgrywa tu testosteron, który:

• nasila syntezę tlenku azotu w śródbłonku naczyń krwionośnych, co warunkuje rozkurcz tętnic i napływ krwi do prącia;
• reguluje centralne neuroprzekaźniki (dopaminę i oksytocynę), wpływając na popęd seksualny i jakość orgazmu;
• zapewnia prawidłowe przewodnictwo nerwowe w rdzeniu kręgowym i rozwój mięśni gładkich ciał jamistych.

Gdy występuje niski testosteron, pacjenci często skarżą się na:

• obniżenie libido;
• trudności z osiągnięciem lub utrzymaniem erekcji; 
• naturalny spadek energii;
• zanik porannych wzwodów (jest to bardzo czuły biomarker niedoboru androgenów).

Nie bez znaczenia jest też wpływ testosteronu na masę mięśniową, siłę mięśniową i ogólną kondycję, ponieważ to od nich zależy sprawność seksualna i pewność siebie. Choć wielu mężczyzn sięga wówczas po boostery i suplementy, to tylko terapia hormonalna z testosteronem przywraca fizjologiczne stężenie hormonu w organizmie.

Jak działa i kiedy stosuje się testosteron w tabletkach?

Na rynku dostępne są tabletki zawierające undekanian testosteronu – jest to najczęściej stosowana forma terapii doustnej. Mechanizm działania polega na wiązaniu się cząsteczki z receptorami androgenowymi, co uruchamia:

• syntezę białek i przyrost masy mięśniowej;
• mineralizację kości;
• stabilizację gospodarki hormonalnej;
• wpływ na produkcję testosteronu endogennego (przywrócenie sprzężeń zwrotnych).

Choć testosteron w tabletkach jest wygodny, jego wadą jest metabolizm wątrobowy, dlatego zwykle stosuje się mniejszą dawkę niż w przypadku zastrzyków, a skuteczność tego typu leczenia może być ograniczona. Terapia doustna jest zalecana najczęściej w:

• łagodnych postaciach hipogonadyzmu;
• początkowej fazie leczenia, gdy zależy nam na szybkim podniesienie poziomu testosteronu;
• sytuacjach, gdy pacjent nie toleruje innych form.

Warto pamiętać, że tabletki z testosteronem to nie naturalny booster testosteronu ze sklepu z odżywkami. Mamy tu do czynienia z lekiem, wymagającym regularnych badań krwi i oceny możliwych skutków ubocznych.

Testosteron w zastrzykach – rodzaje, jak działa, kiedy stosować?

Zastrzyki z testosteronem są najczęściej wybieraną formą leczenia. Wynika to z ich skuteczności, przewidywalności i braku obciążenia wątroby. Dostępne są różne preparaty, np.:

• enantan testosteronu – działa do 2-3 tygodni;
• propionian testosteronu – szybko działający, stosowany co kilka dni;
• mieszaniny estrów – łączą szybki efekt z dłuższym utrzymaniem.

Podanie domięśniowe zapewnia wysokie stężenia hormonu we krwi, stabilizuje produkcję testosteronu i pozwala na skuteczną odbudowę masy mięśniowej oraz poprawę męskiego libido, przyczyniając się tym samym do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Taka forma leczenia ma jednak swoje skutki uboczne, np. możliwość wahań nastroju czy bólu w miejscu iniekcji, ale przy prawidłowym dawkowaniu ryzyko jest minimalne.

Żele i plastry z testosteronem – w jakich przypadkach są zalecane?

Dla pacjentów wymagających utrzymania stabilnego stężenia testosteronu, a jednocześnie stawiających na wygodę i elastyczność, optymalną opcją mogą być żele i plastry transdermalne. Codzienna aplikacja na skórę sprawia, że hormon uwalnia się w sposób ciągły, bez gwałtownych wahań.

Zalety tej metody to przede wszystkim:

• brak niekorzystnego wpływu na wątrobę;
• możliwość szybkiego przerwania terapii w razie działań niepożądanych;
• mniejsze ryzyko poważnych skutków ubocznych.

Minusem jest możliwość podrażnień skóry oraz ryzyko przeniesienia leku na inne osoby (dlatego trzeba chronić miejsce aplikacji). Żele i plastry są idealne dla starszych mężczyzn i tych, którzy cenią stabilizację gospodarki hormonalnej bez konieczności zastrzyków.

Terapia testosteronem – skuteczność i bezpieczeństwo

Dobrze prowadzona terapia testosteronem (TRT) to skuteczna metoda przywracania równowagi hormonalnej. Badania wykazują, że wprowadzenie jej może się przyczynić do:

• poprawy libido (u 60–70% pacjentów);
• poprawy erekcji (u 30–40% pacjentów);
• wzrostu energii, lepszej mineralizacji kości, rozwoju mięśni i redukcji tkanki tłuszczowej u większości mężczyzn;
• stabilizacji psychiki i dobrego samopoczucia.

Terapia testosteronem wymaga jednak kontroli, w tym monitorowania stężenia testosteronu, parametrów morfologicznych, prostaty, profilu lipidowego i funkcji wątroby.

Przeciwwskazania związane z terapią testosteronem obejmują m.in.:

• raka prostaty;
• raka sutka;
• niewydolność serca;
• zaawansowane choroby nerek i wątroby.

Działania niepożądane, jakie mogą z kolei pojawić się podczas terapii, to np.:

• zatrzymywanie wody w organizmie;
• skutki uboczne skórne (trądzik, łysienie);
• podniesiony hematokryt i zagęszczenie krwi;
• zaburzenia płodności (zahamowanie spermatogenezy). 

Terapii testosteronem nie można traktować jak „lepszego suplementu diety” czy boostera testosteronu. Jest to leczenie hormonalne, które nie ma nic wspólnego z suplementacją ekstraktami roślinnymi, takimi jak korzenia maca, buzdyganka naziemnego (tribulus terrestris), palma sabałowa czy kwas d asparaginowy, traktowanymi jako naturalne boostery testosteronu. Choć mogą mieć pozytywny wpływ na naturalną produkcję testosteronu i poprawić ogólną kondycję (zwłaszcza w połączeniu z odpowiednią dietą, snem i redukcją stresu), to jednak nie zastąpią leczenia farmakologicznego w przypadku poważnych niedoborów.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące leków z testosteronem