Jak odróżnić szkarlatynę od anginy?

Najważniejsze informacje

• Angina paciorkowcowa to infekcja wywołana przez Streptococcus pyogenes, powodująca silny ból gardła, gorączkę oraz białe lub żółte naloty na migdałkach. Objawy szkarlatyny pojawiają się w wyniku zakażenia tym samym patogenem, ale dodatkowo obserwuje się drobnoplamistą wysypkę, malinowy język oraz łuszczenie skóry po ustąpieniu wysypki.
• W diagnostyce anginy i szkarlatyny istotne są badania, takie jak wymaz z gardła i szybki test antygenowy (Strep test), które pozwalają potwierdzić obecność paciorkowca i wykluczyć infekcje wirusowe, takie jak mononukleoza.
• Leczenie obu chorób polega na zastosowaniu antybiotyku, takiego jak penicylina, amoksycylina lub makrolidy w przypadku alergii na penicylinę. Leczenie objawowe obejmuje stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych oraz nawilżanie skóry w przypadku szkarlatyny.
• Nieleczone infekcje mogą prowadzić do poważnych powikłań, takich jak gorączka reumatyczna, zapalenie nerek, ropnie okołomigdałkowe, zapalenie ucha środkowego, a także inne powikłania skórne i stawowe.

Angina paciorkowcowa i szkarlatyna to infekcje bakteryjne wywołane przez paciorkowca Streptococcus pyogenes, które często są mylone ze względu na podobne objawy początkowe. W obu przypadkach pojawiają się ból gardła, gorączka oraz powiększone migdały, co sprawia, że na pierwszy rzut oka trudno je rozróżnić. Jednak szkarlatyna to w rzeczywistości angina paciorkowcowa z typową wysypką przypominającą papier ścierny. Sprawdź, jak rozpoznać anginę paciorkowcową i szkarlatynę, a także na czym polega ich leczenie.

Angina a szkarlatyna – czym różnią się te choroby?

Angina paciorkowcowa i szkarlatyna to dwie infekcje bakteryjne wywołane przez bakterie Streptococcus pyogenes, które często mylone są ze sobą, ponieważ wykazują podobne objawy. W tym przypadku istotne są jednak różnice, które pozwalają na ich rozróżnienie.

Jak przebiega angina paciorkowcowa (ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych)?

Angina paciorkowcowa to ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych spowodowane zakażeniem paciorkowcami.

• Charakteryzuje się nagłym początkiem z bardzo silnym bólem gardła, który sprawia trudności w przełykaniu, a także wysoką gorączką (często powyżej 38,5°C).
• W trakcie tej choroby migdałki stają się mocno przekrwione, a na ich powierzchni mogą pojawić się biało-żółte naloty ropne.
• Często towarzyszą temu również powiększone, bolesne węzły chłonne na szyi, brak kaszlu i kataru, ogólne osłabienie, ból brzucha oraz bóle głowy.
• Co ważne, infekcja wywołana przez bakterie Streptococcus pyogenes wywołuje nie tylko zapalenie gardła, ale może prowadzić także do powikłań, takich jak ropnie okołomigdałkowe, zapalenie ucha środkowego, zapalenie skóry czy nawet zapalenie mięśnia sercowego lub gorączka reumatyczna.
• W przypadku anginy paciorkowcowej zaleca się leczenie antybiotykami, które skutecznie eliminują bakterie i zapobiegają powikłaniom.

Jak przebiega szkarlatyna (płonica)?

Szkarlatyna, znana również jako płonica, to infekcja wywołana przez ten sam szczep paciorkowca, jednak w tym przypadku bakteria produkuje toksynę erytrogenną, która powoduje charakterystyczną wysypkę. Poza objawami typowymi dla anginy, takimi jak mocno zaczerwienione gardło, gorączka i przekrwienie migdałków, w przypadku szkarlatyny dochodzi również do pojawienia się drobnoplamistej wysypki przypominającej papier ścierny.

Dodatkowymi charakterystycznymi objawami szkarlatyny są:

• malinowy język – na początku obłożony białym nalotem, a następnie intensywnie czerwony;
• trójkąt Fiłatowa – blada skóra wokół ust na tle zaczerwienionej twarzy;
• linie Pastii – drobne pęknięcia skóry w zgięciach łokciowych, pachwinach, czy pod kolanami;
• łuszczenie skóry – po kilku dniach od ustąpienia wysypki skóra może zacząć się łuszczyć, szczególnie w miejscach, gdzie występowała wysypka.

Podobnie jak w przypadku anginy zakaźność trwa do 24 godzin po rozpoczęciu skutecznego leczenia antybiotykami.

Objawy szkarlatyny vs. objawy anginy – jak odróżnić?

Obie choroby przenoszą się drogą kropelkową i mogą dawać podobne objawy, ale istnieją również wyraźne różnice, które pomagają w diagnostyce. 

Diagnostyka różnicowa – jakie badania wykonać, aby odróżnić szkarlatynę od anginy?

Rozpoznanie chorób wywoływanych przez paciorkowce może być trudne, ponieważ często dają zbliżone objawy. Bardzo ważne jest tu zatem badanie kliniczne, czyli dokładna obserwacja objawów i stanu pacjenta. Aby potwierdzić podłoże infekcji, lekarz przeprowadza zwykle również dodatkowe badania.

Wymaz z gardła

Jednym z podstawowych testów diagnostycznych w przypadku podejrzenia objawów choroby jest wymaz z gardła. Próbka pobrana z migdałków i tylnej części gardła pozwala na wykrycie obecności paciorkowca Streptococcus pyogenes, który jest odpowiedzialny za obie choroby. Test może również wskazać, czy infekcja jest bakteryjna, czy ma podłoże wirusowe.

Szybki test antygenowy (Strep test)

W przypadku wątpliwości dotyczących diagnozy lekarz może zlecić wykonanie szybkiego testu antygenowego (tzw. Strep test), który umożliwia szybkie wykrycie antygenów paciorkowca w próbce pobranej z gardła. Test jest szczególnie pomocny w przypadkach, gdy pojawiają się wątpliwości, czy infekcja jest bakteryjna, czy wirusowa.

Diagnostyka różnicowa z zakażeniami wirusowymi

Ważnym elementem diagnostyki różnicowej jest również wykluczenie infekcji wirusowych, które mogą dawać podobne objawy. Do najczęstszych chorób wirusowych o podobnych objawach zalicza się:

• mononukleozę zakaźną, zwaną chorobą pocałunków;
• infekcje wywołane przez adenowirusy, które także mogą powodować ból gardła, gorączkę i powiększenie węzłów chłonnych.

W takich przypadkach lekarz może zdecydować o przeprowadzeniu dodatkowych testów, takich jak badania serologiczne, które pomogą potwierdzić obecność wirusa.

Leczenie anginy bakteryjnej vs. leczenie szkarlatyny

Zarówno angina paciorkowcowa, jak i szkarlatyna wymagają odpowiedniej terapii, aby uniknąć rozwoju poważnych powikłań.

Antybiotykoterapia – leczenie podstawowe

Leczenie anginy paciorkowcowej oraz szkarlatyny opiera się głównie na antybiotykoterapii, ponieważ obie te choroby mają podłoże bakteryjne, wywołane przez bakterie paciorkowce. Najczęściej stosowane leki to:

• penicylina fenoksymetylowa – standardowy wybór w leczeniu obu chorób. Jest bardzo skuteczna w walce z paciorkowcami, eliminując bakterie odpowiedzialne za ostre zapalenie gardła oraz wysypkę towarzyszącą szkarlatynie;
• amoksycylina – lek stosowany w przypadku, gdy penicylina nie jest dostępna lub w przypadku większego spektrum bakterii, które mogą być obecne w organizmie;
• makrolidy (np. klatromycyna, azytromycyna) – wskazane w przypadku alergii na penicylinę.

Antybiotyki należy przyjmować przez 10 dni, aby uniknąć nawrotu choroby i powikłań. Ważne jest też, aby pacjent przestrzegał zaleceń lekarskich i nie przerywał leczenia, nawet gdy objawy, takie jak silny ból gardła czy wysoka gorączka, ustąpią.

Leczenie objawowe

Oprócz antybiotykoterapii leczenie anginy paciorkowcowej i szkarlatyny wymaga zastosowania leczenia objawowego, które pozwala złagodzić uciążliwe dolegliwości, takie jak ból gardła, gorączka czy wysypka.

• Do leczenia gorączki i bólu gardła stosuje się paracetamol lub ibuprofen.
• Środki odkażające i spraye z ektoiną mogą pomóc złagodzić ból gardła i podrażnienie spowodowane ostrym zapaleniem gardła.
• Istotnym elementem leczenia szkarlatyny jest też pielęgnacja skóry. Ważne jest stosowanie odpowiednich preparatów nawilżających oraz kremów łagodzących świąd skóry.
• W trakcie leczenia antybiotykami należy stosować probiotyki, które wspomagają odbudowę mikroflory jelitowej, zaburzoną w wyniku długotrwałego stosowania leków. Probiotyki pomagają również zapobiegać efektom ubocznym antybiotykoterapii, takim jak biegunki.

Angina i szkarlatyna – możliwe powikłania

Nieleczona lub niewłaściwie leczona angina i szkarlatyna mogą prowadzić do poważnych powikłań, które mogą mieć długotrwałe konsekwencje zdrowotne.

Gorączka reumatyczna

Jest to jedno z najpoważniejszych powikłań, które może wystąpić po anginie paciorkowcowej. Powoduje zapalenie stawów, uszkodzenie serca (zwłaszcza zastawek) oraz problemy neurologiczne. Wymaga długotrwałego leczenia i kontroli.

Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek

Po infekcjach paciorkowcowych, w tym anginie i szkarlatynie, może wystąpić kłębuszkowe zapalenie nerek. Objawia się to obrzękami, podwyższonym ciśnieniem krwi oraz zmianami w moczu. Taki stan może prowadzić do trwałego uszkodzenia nerek, jeśli nie jest odpowiednio leczone.

Zapalenie ucha środkowego i ropień okołomigdałkowy

Infekcje bakteryjne mogą powodować rozwój zapalenia ucha środkowego oraz ropnia okołomigdałkowego, które wymagają intensywnego leczenia i mogą prowadzić do dalszych komplikacji, takich jak uszkodzenie słuchu czy ropienie.

Pozostałe powikłania

W przypadku braku leczenia mogą wystąpić także inne groźne powikłania, takie jak:

• przewlekłe zapalenie stawów;
• powikłania ropne w obrębie skóry;
• zapalenie spojówek;
• zapalenie węzłów chłonnych;
• zapalenie zatok przynosowych;
• w skrajnych przypadkach nawet zespół wstrząsu toksycznego.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące różnic między anginą a szkarlatyną