Świerzb u dziecka – jak wygląda, początkowe stadium, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Świerzb to choroba zakaźna skóry, przenoszoną przez bezpośredni kontakt ze skórą osoby zakażonej roztoczem – świerzbowcem drążącym.
• Grupą osób szczególnie narażonych na zarażenie świerzbem są dzieci, które uczęszczają do żłobka, przedszkola lub szkoły.
• Świerzb u dziecka wiąże się z nieprzyjemnymi objawami, jak np. uporczywe swędzenie, nasilone zmiany skórne, rozdrażnienie, brak koncentracji.
• W leczeniu świerzbu u dziecka stosuje się leki eliminujące pasożyty z organizmu i zmniejszające świąd, jak również preparaty zapobiegające ponownemu zakażeniu.

Świerzb jest powszechną chorobą zakaźną skóry, która jest spotykana nie tylko w praktyce dermatologicznej, ale też w praktyce lekarza pediatry. To schorzenie pasożytnicze często dotyka dzieci, które funkcjonują w grupach rówieśniczych, takich jak żłobki, przedszkola i szkoły. Delikatna skóra dziecka jest bowiem idealnym środowiskiem dla rozwoju świerzbowca ludzkiego. Dowiedz się, jak wygląda świerzb u dzieci i na czym polega jego leczenie.  

Co to jest świerzb u niemowlaka i starszego dziecka?

Świerzb u dzieci jest infekcją skórną wywoływaną przez drobne pasożyty – świerzbowce ludzkie (patogeny gatunku Sarcoptes scabiei var. Hominis). Przypadłość ta może wystąpić u osób w różnym wieku, ale to niemowlęta i małe dzieci są na nią szczególnie podatne. Wynika to z częstego i bliskiego kontaktu z rodzicami oraz innymi osobami w gospodarstwie domowym. Ponadto delikatna skóra najmłodszych tworzy optymalne warunki dla rozwoju i rozmnażania się tych mikroskopijnych organizmów. Szacuje się, że najwięcej zachorowań na świerzb odnotowuje się u dzieci poniżej 2. roku życia.

Zakażenie u dzieci – świerzb u starszych dzieci i małych dzieci

Występowanie świerzbu nie jest wynikiem niewystarczającej higieny lub złych warunków sanitarnych. Zarażenie może nastąpić w każdych warunkach, głównie poprzez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną. Aby pasożyt przeniósł się na nowego gospodarza, potrzebuje on zaledwie 15 do 20 minut. Wśród młodzieży roztocza często przenoszą się w trakcie kontaktu seksualnego. Natomiast małe dzieci zwykle łapią świerzb od swoich opiekunów. Mimo to nie zaleca się rezygnowania z bliskości z dzieckiem – przytulania i noszenia go na rękach. Ważne jest jednak, aby w przypadku wystąpienia u siebie symptomów świerzbu niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą znacząco zredukować ryzyko przekazania infekcji dziecku.

Pasożyt świerzbowca jest w stanie przetrwać poza ciałem żywiciela przez okres od 24 do 36 godzin. W związku z tym istnieje ryzyko zakażenia poprzez dotykanie przedmiotów, które mogą być zanieczyszczone przez roztocza, takich jak ręczniki, pościel czy odzież. Objawy choroby zwykle ujawniają się w okresie od 3 do 6 tygodni po ekspozycji na patogen.

Objawy świerzbu u dziecka

Początkowe stadium świerzba u dzieci najmłodszych, w tym m.in. niemowląt, manifestuje się poprzez charakterystyczne zmiany dermatologiczne, które widoczne są głównie jako:

• świerzb w obszarze tułowia;
• świerzb na dłoniach u dziecka;
• świerzb na pośladkach u dziecka;
• świerzb na podeszwach stóp u dziecka.

Z czasem zmiany mogą rozprzestrzenić się na inne części ciała. Charakterystyczne dla tego stanu są różnego rodzaju wykwity skórne takie jak krosty, pęcherze oraz ślady zadrapań, które mogą być widoczne na skórze dziecka. Nie należy także pomijać obszarów takich jak podeszwy stóp czy skóra głowy, które również mogą być miejscem występowania zmian.

Jak wygląda świerzb u dzieci w starszym wieku? W ich przypadku pierwsze objawy świerzbu mogą przyjmować nieco inną formę. Zmiany skórne ujawniają się głównie w okolicach brzucha, pod pachami, w rejonie genitaliów i w fałdach skórnych, na wewnętrznej stronie nadgarstków, w zgięciach łokciowych, między palcami rąk oraz na zewnętrznych partiach stóp.

Objawy zakażenia świerzbem u dziecka mogą obejmować nie tylko zmiany skórne. Inne charakterystyczne symptomy to m.in.:

• niepokój u dziecka;
• zwiększona płaczliwość;
• rozdrażnienie;
• częste pocieranie ciała i głowy o różne powierzchnie;
• problemy ze spaniem;
• brak apetytu;
• ogólne pogorszenie samopoczucia dziecka.

Rozpoznanie świerzbu – jak rozpoznać świerzb u dzieci?

Świerzb norweski, jedna z najczęstszych odmian tej choroby, może przypominać atopowe zapalenie skóry (AZS), liszajca zakaźnego, pokrzywkę, łojotokowe zapalenie skóry oraz kontaktowe zapalenie skóry. Aby dokładnie zdiagnozować problem, konieczne jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu lekarskiego oraz zastosowanie badań specjalistycznych, takich jak dermatoskopia (oglądanie skóry w dużym powiększeniu) oraz badanie zeskrobin z naskórka pod mikroskopem, które umożliwia bezpośrednie uwidocznienie świerzbowca ludzkiego.

Leczenie świerzbu u dziecka

W leczeniu świerzbu u dzieci kluczowe jest nie tylko wyeliminowanie pasożytów, ale również łagodzenie objawów oraz zapobieganie ponownemu zakażeniu. Warto pamiętać, że wszystkie osoby, które miały bliski kontakt z dzieckiem, u którego zdiagnozowano świerzb, powinny poddać się leczeniu, nawet jeżeli nie wykazują one żadnych symptomów.

Najbardziej efektywne leki stosowane w leczeniu świerzbu u dzieci to permetryna w stężeniu 5%, stosowana miejscowo. Aplikuje się ją na skórę po kąpieli trwającej co najmniej 10 minut. Alternatywne leki na świerzb dla dzieci to benzoesan benzylu, krotamiton lub stosowanie maści siarkowej. Jak do tej pory w Polsce nie wprowadzono doustnych leków na świerzb.

Podczas aplikacji leku ważne jest, aby pokryć nim skórę całego ciała, w tym również na owłosionej skórze głowy, z wyjątkiem okolic oczu i ust. Niezbędne jest powtórzenie kuracji po upływie tygodnia, bez względu na to, czy objawy nadal się utrzymują. Jeśli dojdzie do nadkażenia bakteryjnego skóry, konieczne jest zastosowanie antybiotyków. Zazwyczaj wykorzystuje się do tego celu mupirocynę w maści 2%, aplikowaną trzykrotnie dziennie przez okres 5 dni. Aby złagodzić silny świąd, który często towarzyszy świerzbowi, można zastosować leki przeciwhistaminowe, jednak należy pamiętać, aby nie podawać ich dziecku bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem. W przypadku nawrotu objawów świerzbu niezbędna jest ponowna wizyta u specjalisty.

Domowe sposoby na świerzb u dziecka

W przypadku zakażenia świerzbem u dziecka konieczne jest podjęcie kroków mających na celu eliminację pasożytów z otoczenia. Zaleca się pranie odzieży, pościeli oraz ręczników w wysokiej temperaturze, nie niższej niż 60°C. Następnie wszystkie rzeczy należy wyprasować gorącym żelazkiem. W okresie 2 tygodni od rozpoczęcia leczenia powinno się także unikać używania ubrań, które były w kontakcie z ciałem przed eliminacją świerzbowców.

W przypadku przedmiotów, które nie nadają się do prania, zaleca się ich hermetyczne zapakowanie w worki foliowe na minimum 72 godziny lub alternatywnie ich zamrożenie przez okres 12 godzin. Jest to niezbędne, aby zniszczyć pasożyty, które mogłyby przetrwać w środowisku domowym. Ponadto dokładne odkurzanie dywanów i mebli tapicerowanych jest kluczowe, ponieważ świerzbowce mogą przetrwać w tych miejscach, żywiąc się ludzkim naskórkiem. W celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się świerzbu zaleca się też stosowanie klapek podczas korzystania z basenów publicznych. To proste działanie może znacząco zmniejszyć ryzyko zakażenia u dziecka w miejscach, gdzie ludzie są narażeni na bliski kontakt z powierzchniami, które mogą być skażone.

Zakażenia świerzbowcem ludzkim u dziecka – powikłania

Świerzb, jeśli nie zostanie poddany odpowiedniej terapii lub zyska charakter przewlekły, może stać się przyczyną poważnych komplikacji zdrowotnych. Do takich należą infekcje bakteryjne, które obejmują zapalenie mieszków włosowych, czyraczność, a także zapalenie tkanki łącznej i węzłów chłonnych.

Należy podkreślić, że zaniedbane infekcje bakteryjne, które nie są leczone, mogą prowadzić do jeszcze bardziej poważnych stanów. Przykładem takiego powikłania jest kłębuszkowe zapalenie nerek, które stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia. Dlatego też niezwykle ważne jest, aby w przypadku wystąpienia objawów świerzbu niezwłocznie zasięgnąć porady lekarskiej i rozpocząć leczenie.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące świerzbu u dzieci.