Czy próchnica boli – ubytki a ból zęba

Najważniejsze informacje:

• Próchnica nie zawsze przebiega z bólem zęba. Początkowo pacjent może nie zdawać sobie sprawy z toczącego się procesu chorobowego i obecności ubytków.
• Pojawienie się dolegliwości bólowych świadczy o zaawansowaniu problemu, dlatego zawsze wymaga konsultacji ze stomatologiem.
• Wyróżnia się kilka rodzajów próchnicy, a leczenie  obejmujące m.in. oczyszczanie zęba i uzupełnianie ubytków, łagodzi dolegliwości i zapobiega postępowi choroby.

Próchnica jest jednym z najczęściej występujących problemów stomatologicznych. Choroba może pojawić się bardzo wcześnie – tuż po wyrżnięciu się pierwszych zębów mlecznych. Początkowo przebiega bezobjawowo. Pierwsze dolegliwości występują dopiero, gdy proces chorobowy dosięgnie głębszych tkanek. Dowiedz się, czy próchnica boli i jak można zatrzymać postęp choroby.

Próchnica – objawy i przyczyny

Próchnica zębów to choroba o charakterze zakaźnym i przewlekłym, która rozwija się w wyniku tworzenia się na zębach biofilmu składającego się z bakterii. Mikroorganizmy intensywnie przetwarzają cukry proste pochodzące z diety. W efekcie następuje demineralizacja szkliwa zębów, której intensywność przeważa nad procesami remineralizacji.

W początkowej fazie próchnicy na zdrowym, błyszczącym szkliwie pojawia się matowa, kredowobiała zmiana, znana jako plama próchnicowa. Z czasem staje się szorstka i ciemnieje, a cienka warstwa odwapnionego szkliwa ulega załamaniu, co prowadzi do powstania ubytku próchnicowego. Nieleczona próchnica postępuje i powoduje nasilenie objawów.

Głębokość ubytku jest jednym z kryteriów klasyfikacji przypadłości. Dzięki temu można wyróżnić:

• próchnicę powierzchowną – dotyczy jedynie szkliwa,
• próchnicę średnią – rozszerza się na szkliwo oraz zębinę,
• próchnicę głęboką – sięga prawie do miazgi zęba.

Próchnica zębów mlecznych i stałych jest wynikiem działania wielu czynników. Wśród nich kluczową rolę odgrywają bakterie (głównie z gatunku Streptococcus mutans), które są naturalnym składnikiem mikroflory jamy ustnej. Mikroorganizmy po spożyciu cukrów przekształcają je w kwasy atakujące i niszczące szkliwo zębów. Ważna jest tu nie tylko ilość cukrów dostarczanych wraz z dietą, ale także czas ekspozycji.

Istotnym czynnikiem jest też indywidualna podatność zębów na próchnicę. Może wynikać z predyspozycji genetycznych, które wpływają na jakość mineralizacji zębów, ale również z czynników środowiskowych i socjalnych, które determinują stan zdrowia jamy ustnej.

Próchnica wczesna

Próchnica wczesna pojawia się niedługo po tym, gdy u dziecka zaczynają pojawiać się pierwsze zęby mleczne. Początkowo dotyka siekaczy w górnej szczęce, ale z czasem rozprzestrzenia się na pozostałe zęby. Charakterystyczna jest lokalizacja procesów chorobowych w okolicach szyjek zębów oraz na powierzchniach żujących zębów trzonowych.

Rozwój próchnicy u dzieci odbywa się w bardzo szybkim tempie. W krótkim okresie może dojść do zniszczenia całej korony zęba, co prowadzi do bólu, a w konsekwencji do obumarcia i zgorzeli miazgi zęba. Proces ten jest intensywny i trudny do zahamowania, nawet przy zastosowaniu leczenia. Szczególnie narażone na próchnicę wczesną są dzieci, które wcześnie zaczynają ząbkować, a także te, które mają słabo zmineralizowane szkliwo zębów mlecznych.

Próchnica butelkowa

Próchnica butelkowa to schorzenie dotykające dzieci w wieku do trzech lat, które są karmione za pomocą butelki – szczególnie w nocy, gdy zmniejsza się produkcja śliny i jej zdolność do neutralizowania kwasów. W efekcie cukry obecne w pożywieniu przez długi czas pozostają na powierzchni zębów powodując ich demineralizację. Proces chorobowy może obejmować również te zęby, które jeszcze się nie wyrżnęły.

Próchnica przewlekła

Próchnica przewlekła to schorzenie, które najczęściej diagnozuje się u osób w wieku dorosłym oraz seniorów. Charakteryzuje się powolnym tempem rozwoju, co jest efektem działania naturalnych mechanizmów obronnych organizmu. W procesie tym dochodzi do tworzenia się tzw. zębiny wtórnej, która stanowi rodzaj ochrony przed dalszym postępem uszkodzeń.

Próchnica wtórna

Jest to próchnica pod plombą lub wokół niej. Przyczyną może być nieprawidłowe opracowanie ubytku lub nieszczelne wykonanie wypełnienia. Ponownemu rozwojowi choroby sprzyjają brak odpowiedniej higieny jamy ustnej oraz obecność dużej ilości cukrów prostych w diecie.

Próchnica a ból zęba

Należy zdawać sobie sprawę, że próchnica nie zawsze powoduje ból zębów. Choroba może rozwijać się przez długi czas bez żadnych objawów. Pierwsze dolegliwości bólowe pojawiają się, gdy proces chorobowy dosięgnie szkliwa. Zęby stają się wrażliwe na spożywane pokarmy lub temperaturę. Wraz z postępem próchnicy ból nasila się, a także wydłuża się czas jego trwania.

Warto również pamiętać, że niekiedy nawet zaawansowana próchnica przebiega bez bólu. Zdarza się także, że silne dolegliwości bólowe powodują relatywnie małe ubytki próchnicowe.

Jak boli ząb przy próchnicy?

Próchnica między zębami lub przy szyjce zęba objawia się nadwrażliwością na zimne, ciepłe, kwaśne lub słodkie pokarmy. Dolegliwości utrzymują się krótko i ustępują samoistnie po zaprzestaniu działania czynnika wyzwalającego.

Próchnica na zaawansowanym etapie może być przyczyną intensywnego i nieustającego bólu. Dzieje się tak, ponieważ miazga zębowa, będąca już w znacznym stopniu odsłonięta, podlega ciągłemu podrażnieniu. Dolegliwości najczęściej są opisywane jako pulsujące lub kłujące. Mogą promieniować do innych struktur – w tym ucha lub głowy.

Próchnica – jak poradzić sobie z bólem zęba?

Ulgę w bólu zęba spowodowanego próchnicą mogą przynieść środki przeciwbólowe i przeciwzapalne dostępne bez recepty, które zawierają np. paracetamol, ketoprofen lub ibuprofen. Przed ich użyciem należy zapoznać się z treścią ulotki dołączonej do opakowania. Pomocne są także domowe sposoby, które obejmują m.in. zimne okłady na policzek po stronie bolącego zęba lub płukanie jamy ustnej naparem z szałwii lekarskiej.

Należy pamiętać, że domowe sposoby i środki przeciwbólowe dostępne bez recepty łagodzą nieprzyjemne dolegliwości, ale nie usuwają przyczyny problemu. Ból zęba zawsze wymaga konsultacji stomatologicznej i leczenia pod okiem specjalisty.

Próchnica – jak uniknąć bólu zęba?

Struktura zęba, która uległa zniszczeniu, nie ma zdolności do samoregeneracji. W związku z tym, istotne jest podjęcie odpowiednich działań terapeutycznych, które mają na celu zahamowanie rozwoju próchnicy. Priorytetem w leczeniu jest ocalenie zęba przed dalszymi uszkodzeniami oraz uniknięcie poważniejszych komplikacji.

Próchnica początkowa jest odwracalna. W leczeniu można zastosować remineralizację. Po dokładnym oczyszczeniu zęba, lekarz aplikuje na niego żel lub lakier zawierający związki fluoru co sprzyja regeneracji szkliwa.

Ubytki próchnicowe wymagają wypełnienia. Stomatolog oczyszcza je z bakterii i nieprawidłowych tkanek, a następnie umieszcza w ich miejscu materiał zastępczy. Najczęściej jest to kompozyt światłoutwardzalny.

W sytuacjach, gdy próchnica osiągnęła bardzo zaawansowany etap, może dojść do infekcji miękkich tkanek wewnątrz zęba. Wówczas niezbędne jest przeprowadzenie leczenia endodontycznego. W skrajnych przypadkach konieczne jest usunięcie chorego zęba.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące bólu zęba przy próchnicy.