Najważniejsze informacje:
- Insulinooporność i cukrzyca typu 2 to przypadłości związane z wydzielaniem insuliny oraz metabolizmem glukozy, które mogą prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych.
- Insulinooporność, związana ze zmniejszeniem wrażliwości tkanek na insulinę, jest zwykle prekursorem cukrzycy typu 2, czyli choroby metabolicznej spowodowanej niedostateczną produkcją insuliny przez trzustkę.
- W obu przypadłościach obserwuje się podwyższony poziom glukozy we krwi. Insulinoopornośc charakteryzuje się również wysokim stężeniem insuliny, której brakuje w przypadku cukrzycy typu 2.
- Insulinooporność poprzedza cukrzycę o ok. 10–15 lat. W przeciwieństwie do niej zaburzenie jest odwracalne, wymaga jednak wdrożenia działań profilaktycznych, które koncentrują się głównie na zmianie stylu życia.
Insulinooporność i cukrzyca typu 2 to dwa problemy zdrowotne, za które odpowiadają zaburzenia gospodarki glukozowo-insulinowej. Obniżona wrażliwość tkanek na insulinę prowadzi do zbyt wysokiego stężenia glukozy we krwi. Ma to poważne konsekwencje dla funkcjonowania całego organizmu. Dowiedz się, jaki jest związek insulinooporności z cukrzycą typu 2 i czy można uniknąć zachorowania.
Czy insulinooporność to cukrzyca?
Chociaż insulinooporność i cukrzyca typu 2 mają wiele wspólnego, są to dwa różne zaburzenia. Oba charakteryzują się nieprawidłowościami ze strony gospodarki glukozowo-insulinowej i wymagają wdrożenia działań zapobiegających powikłaniom groźnym dla zdrowia i życia. Insulinooporność nie jest jednoznaczna z zachorowaniem na cukrzycę, ale jest uznawana za jej główną przyczynę.
Zaburzenie charakteryzuje się zmniejszoną wrażliwością komórek organizmu na insulinę. Aby utrzymać prawidłowe stężenie glukozy we krwi, trzustka musi produkować większą ilość hormonu. Jeżeli taki stan utrzymuje się przez dłuższy czas, dochodzi do obciążenia i zaburzenia funkcji komórek beta trzustki.
Cukrzyca typu 2 jest chorobą metaboliczną o postępującym przebiegu. Charakteryzuje się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi spowodowanym opornością tkanek na insulinę oraz niedoborem tego hormonu, co wynika z jego niedostatecznej produkcji przez komórki trzustki. Przyczyny schorzenia są ściśle związane ze stylem życia oraz otyłością.
Insulinooporność a cukrzyca – różnice
W przeciwieństwie do cukrzycy typu 2, przy insulinooporności obserwuje się zwiększoną produkcję insuliny. Jest to skutek niewrażliwości tkanek na ten hormon. Potrzeba go coraz więcej, aby komórki mogły odpowiednio reagować. W efekcie następuje stopniowe wyczerpanie komórek beta trzustki.
Przy cukrzycy typu 2 trzustka nie jest w stanie dłużej produkować wystarczającej ilości insuliny. Niski poziom hormonu skutkuje wzrostem glukozy we krwi. Jest to bardzo niebezpieczny stan, ponieważ hiperglikemia stopniowo uszkadza nerwy, naczynia krwionośne i narządy wewnętrzne.
Insulinooporność jest stanem, który można odwrócić. Po zastosowaniu odpowiednich działań terapeutycznych (obejmujących głównie zmianę stylu życia i redukcję masy ciała) zwiększa się wrażliwość tkanek na insulinę. Natomiast cukrzyca typu 2 wymaga leczenia do końca życia.
Insulinooporność a cukrzyca typu 2 – ryzyko zachorowania
Insulinooporność znacznie zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2, jeżeli nie zostaną podjęte żadne działania terapeutyczne i profilaktyczne. Stale nasilająca się produkcja insuliny uszkadza trzustkę, co skutkuje wzrostem stężenia glukozy we krwi i brakiem możliwości jego fizjologicznego obniżenia. Szacuje się, że niewrażliwość tkanek na insulinę pojawia się około 10–15 lat przed zachorowaniem na cukrzycę typu 2.
Pozostałe czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 to:
- nadwaga i otyłość,
- niski poziom aktywności fizycznej,
- nadmiar cukru w diecie,
- zwiększone spożycie tłuszczów nasyconych i trans,
- cukrzyca ciążowa,
- występowanie cukrzycy typu 2 u członków najbliższej rodziny,
- niektóre choroby (m.in. zespół Cushinga, nadczynność tarczycy).
Objawy charakterystyczne dla insulinooporności i cukrzycy typu 2
Insulinooporność i cukrzyca typu 2 mogą przez długi czas przebiegać bez żadnych dolegliwości. Nieprawidłowości można wykryć jedynie w badaniach laboratoryjnych krwi. Objawy wskazujące na zmniejszoną wrażliwość tkanek na insulinę to:
- przybieranie na wadze,
- napady głodu,
- zwiększony apetyt na słodycze,
- brak energii,
- nadmierna senność po jedzeniu (zwłaszcza po posiłkach zawierających węglowodany proste),
- problemy z koncentracją,
- rozdrażnienie.
Natomiast objawy, które można zaobserwować przy cukrzycy typu 2 to:
- zwiększone pragnienie,
- zwiększone oddawanie moczu,
- zwiększony apetyt,
- spadek masy ciała,
- pogorszenie wzroku,
- częste infekcje układu moczowo-płciowego,
- świąd skóry,
- osłabienie.
Rozpoznanie insulinooporności i cukrzycy typu 2
Insulinooporność i cukrzyca typu 2 mogą zostać rozpoznane w badaniach laboratoryjnych krwi. Aby wykryć zmniejszoną wrażliwość tkanek na insulinę, należy wykonać krzywą insulinową. Badanie polega na oznaczeniu poziomu insuliny na czczo, a następnie po 1 i 2 godzinach od spożycia roztworu 75 g glukozy. Normy przedstawiają się następująco:
- insulina na czczo – poniżej 10 mU/ml,
- insulina po 1 godzinie – poniżej 50 mU/ml,
- insulina po 2 godzinach – poniżej 30 mU/ml.
Innym sposobem jest wyliczenie wskaźnika HOMA-IR na podstawie stężenia glukozy i insuliny na czczo. Insulinooporność rozpoznaje się, gdy jego wartość przekracza 2,5.
Cukrzycę typu 2 można rozpoznać, wykonując pomiar glukozy na czczo. Diagnoza jest stawiana, jeżeli w dwóch niezależnych badaniach (lub tylko jednym przy występowaniu objawów cukrzycy) wynik przekracza 126 mg/dl.
Aby rozpoznać cukrzycę typu 2, wykonuje się także doustny test tolerancji glukozy. Badanie polega na zmierzeniu glukozy na czczo, a następnie po 60 i 120 minutach od wypicia roztworu 75 g glukozy. Diagnozę stawia się, gdy wynik w ostatnim pomiarze przekracza 200 mg/dl.
Insulinooporność a profilaktyka cukrzycy typu 2
Insulinooporność nie musi prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2, jeżeli zostaną wdrożone odpowiednie działania. Profilaktyka obejmuje:
- normalizację masy ciała,
- zmianę diety z ograniczeniem węglowodanów prostych i produktów wysoko przetworzonych,
- regularne spożywanie 4–5 posiłków dziennie,
- regularną aktywność fizyczną,
- picie minimum 2 litrów wody dziennie,
- ograniczenie stresu,
- zadbanie o odpowiednią ilość snu (optymalnie 7–8 godzin na dobę).
U niektórych osób przy nieprawidłowej tolerancji glukozy konieczne jest zastosowanie farmakoterapii, aby zmniejszyć ryzyko cukrzycy typu 2. Lekiem pierwszego wyboru jest metformina, która poprawia wrażliwość tkanek na insulinę i opóźnia wchłanianie glukozy w jelitach.
FAQ
Odpowiedzi na najczęstsze pytania dotyczące związku między insulinoopornością a cukrzycą typu 2.
Czym różni się insulinooporność od cukrzycy typu 2?
Przy insulinooporności trzustka produkuje zwiększoną ilość insuliny, dlatego początkowo poziom glukozy we krwi na czczo utrzymuje się na prawidłowym poziomie (poniżej 100 mg/dl). Stan ten jest odwracalny. Narastająca insulinooporność prowadzi do stanu przedcukrzycowego, w którym glikemia utrzymuje się na poziomie 100-125 mg/dl. Na tym etapie również możliwe jest wycofanie zaburzenia. Natomiast cukrzyca typu 2 charakteryzuje się wysokim poziomem cukru: powyżej 126 mg/dl na czczo lub powyżej 200 mg/dl w 120. minucie krzywej cukrowej. Choroba jest nieodwracalna. Jednym z powodów rozwinięcia się cukrzycy jest postępująca niewrażliwość tkanek na insulinę i wyczerpanie komórek beta trzustki.
Czy insulinooporność prowadzi do cukrzycy?
Postępująca insulinooporność może prowadzić do cukrzycy typu 2, ponieważ wyczerpane komórki trzustki nie są w stanie produkować wystarczającej ilości insuliny.
Czy insulinooporność zawsze prowadzi do cukrzycy?
Insulinooporność nie zawsze skutkuje rozwinięciem się cukrzycy typu 2. Zachorowaniu można zapobiec poprzez wdrożenie działań profilaktycznych, do których zalicza się: unormowanie masy ciała, regularną aktywność fizyczną, dietę z ograniczeniem cukrów prostych, przesypianie odpowiedniej liczby godzin. Zdarza się, że przy nieprawidłowej tolerancji glukozy trzeba zastosować leki.
Od jakiego poziomu insuliny jest insulinooporność, a od jakiego cukrzyca?
Poziom insuliny ma znaczenie przy insulinooporności. Prawidłowe poziomy tego hormonu to: poniżej 10 mU/ml na czczo, poniżej 50 mU/ml po 60 minutach badania krzywej insulinowej i poniżej 30 mU/ml po 120 minutach od wypicia roztworu glukozy. W diagnostyce insulinooporności ma znaczenie również wskaźnik HOMA-IR, czyli stosunek poziomu insuliny na czczo do poziomu glukozy na czczo. Oporność na insulinę rozpoznaje się, gdy wartość przekracza 2,5. Z kolei cukrzycę typu 2 diagnozuje się na podstawie podwyższonego stężenia glukozy. Rozpoznanie stawia się, gdy poziom cukru we krwi przekracza 126 mg/dl na czczo lub 200 mg/dl w 120. minucie krzywej cukrowej.
Czy krzywa cukrowa i insulinowa mają znaczenie w diagnostyce insulinooporności i cukrzycy?
Krzywa cukrowa służy do oceny stężenia glukozy we krwi na czczo oraz po 60 i 120 minutach od wypicia roztworu 75 g glukozy. Dzięki niej można rozpoznać cukrzycę. W przypadku krzywej insulinowej badanie przebiega podobnie, ale oznaczany jest poziom insuliny. Test służy do oceny wrażliwości tkanek na insulinę.
Jak obniżyć poziom insuliny we krwi?
W obniżaniu poziomu insuliny kluczowe znaczenie ma dieta. Jadłospis powinien być pozbawiony produktów wysoko przetworzonych, które zawierają m.in. cukier. Wskazane jest zmniejszenie ilości przyjmowanych węglowodanów prostych (m.in. białe pieczywo i makarony), na rzecz węglowodanów złożonych (produkty pełnoziarniste). Wrażliwość tkanek na insulinę poprawia również regularna aktywność fizyczna.
Insulinooporność a cukrzyca typu 2 – jak zapobiegać?
Aby zmniejszyć ryzyko cukrzycy typu 2, osoby z insulinoopornością powinny zmienić styl życia, czyli unormować masę ciała, uprawiać regularną aktywność fizyczną, stosować dietę z ograniczeniem cukrów prostych, spać 7–8 godzin na dobę. Niekiedy przy nieprawidłowej tolerancji glukozy konieczne jest zastosowanie leków.
Rozpocznij e-konsultację lekarską
z opcją Recepty Online
bez wychodzenia z domu.
