Najważniejsze informacje:
- Rwa udowa jest wywołana zapaleniem lub uciskiem nerwu udowego. Zalicza się ją do tzw. zespołów korzeniowych.
- Przyczynami są zmiany zwyrodnieniowe w kręgosłupie lędźwiowym, przepuklina krążka międzykręgowego, urazy mechaniczne lub stany zapalne w okolicy miednicy lub uda.
- Schorzenie objawia się bólem w pachwinie, promieniującym do uda. Charakterystyczne są też mrowienie uda, drętwienie całych nóg, przykurcze i osłabienie mięśni oraz niedowłady.
- Leczenie obejmuje leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, fizjoterapię i odpowiedni zestaw ćwiczeń, a w zaawansowanych przypadkach blokady nerwowe i zabiegi chirurgiczne.

Rwa udowa to schorzenie, które może znacząco wpłynąć na jakość życia, ograniczając swobodę ruchu i codzienną aktywność. Jej przyczyny związane są zwykle z problemami w obrębie kręgosłupa lub stanami zapalnymi, dlatego szybka diagnoza i odpowiednie leczenie są niezbędne. W poniższym artykule omawiamy objawy rwy udowej, sposoby jej leczenia i ćwiczenia, które mogą przynieść ulgę przy tej bolesnej dolegliwości.
Co to jest rwa udowa (biodrowa)?
Rwa udowa, nazywana też rwą biodrową, to schorzenie wynikające z zapalenia lub ucisku nerwu udowego, jednego z głównych nerwów kończyny dolnej. Prowadzi to do silnych dolegliwości bólowych, które mogą obejmować okolice pachwiny, przednią część uda, a czasem nawet kolano.
Odczucia te nasilają się przez ruch, długotrwałe siedzenie lub stanie oraz przez nagłe zmiany pozycji.
Rwa kulszowa a rwa udowa
Nie należy mylić rwy udowej z bardziej znaną rwą kulszową. Obie jednostki chorobowe, choć wywołane uciskiem lub uszkodzeniem nerwów, różnią się lokalizacją bólu.
W rwie udowej ból promieniuje wzdłuż przedniej części uda, często z towarzyszącym mrowieniem lub osłabieniem mięśni uda. Z kolei w rwie kulszowej ból obejmuje tylną część uda, łydkę i może promieniować aż do stopy.
Obie dolegliwości wymagają dokładnej diagnostyki w celu zastosowania odpowiedniego leczenia. Jak odróżnić rwę kulszową od udowej? Jednym z podstawowych elementów diagnostycznych jest przeprowadzenie testu objawu Lasègue’a. Polega on na ocenie zakresu zgięcia nogi w stawie biodrowym przy wyprostowanym kolanie u pacjenta leżącego na plecach. Jeśli wynik testu jest negatywny, wskazuje to na rwę udową, natomiast pozytywny wynik sugeruje rwę kulszową, związaną z uciskiem na nerw kulszowy.
Przyczyny rwy udowej
Rwa udowa to schorzenie, które może mieć różnorodne przyczyny, wynikające z problemów w obrębie kręgosłupa, miednicy lub ogólnego stanu zdrowia.
Do najczęstszych czynników prowadzących do rozwoju tego bolesnego stanu należą:
- Przepuklina jądra miażdżystego – jest najczęstszą przyczyną rwy udowej. Zmiany dyskowe związane z rwą udową są umiejscowione wysoko w odcinku lędźwiowym, na poziomie L2, L3 i L4. Dolegliwości są odczuwane w przedniej części uda, przednio-przyśrodkowej części kolana, obejmują też stronę przyśrodkową łydki i wewnętrzną krawędź stopy.
- Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa lędźwiowego – procesy degeneracyjne krążków międzykręgowych (powiększone stawy międzywyrostkowe kręgosłupa) mogą powodować ucisk na korzenie nerwu udowego, wywołując ból i inne objawy neurologiczne.
- Urazy lub przeciążenia okolicy miednicy i pachwiny – nagły uraz, np. podczas aktywności fizycznej lub przewlekłe przeciążenia związane z niewłaściwą postawą ciała mogą prowadzić do podrażnienia korzeni nerwowych w udzie.
- Zapalenie nerwu udowego – stan zapalny może być wywołany różnymi czynnikami, takimi jak infekcje bakteryjne lub wirusowe, cukrzyca, choroby metaboliczne czy układowe schorzenia autoimmunologiczne.
- Porażenie nerwu udowego – w skrajnych przypadkach rwa udowa może prowadzić do osłabienia funkcji nerwu, co skutkuje trudnościami w poruszaniu się, a nawet częściową utratą kontroli nad kończyną dolną.
- Zmiany nowotworowe w obrębie miednicy lub guz uciskający nerw – w rzadkich przypadkach również one mogą powodować objawy rwy.
- Przewlekłe schorzenia zapalne – takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, które może przyczyniać się do wtórnych zmian w strukturach kręgosłupa i nerwów.
Prawidłowe rozpoznanie przyczyny rwy udowej ma decydujące znaczenie dla wyboru odpowiedniego leczenia. Dlatego w przypadku utrzymujących się dolegliwości bólowych, osłabienia siły mięśniowej lub drętwienia kończyny dolnej należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, który zleci odpowiednie badania diagnostyczne i dobierze właściwą metodę terapeutyczną.
Zapalenie lub uszkodzenie nerwu – objawy rwy udowej
Rwa biodrowa charakteryzuje się szeregiem specyficznych objawów. Mogą się one nasilać w określonych sytuacjach, takich jak ruch, długotrwałe siedzenie czy stanie.
Do najczęściej zgłaszanych symptomów należą:
- ból w pachwinie, który często promieniuje na przednią część uda, czasem sięgając aż do kolana;
- mrowienie uda (prawego lub lewego) – uczucie przypominające „prąd” przebiegający przez nogę, szczególnie w jej przedniej części;
- drętwienie uda – drętwienie kończyny dolnej, niedowład, przykurcze mięśni, odczuwalne po dłuższym unieruchomieniu, np. po siedzeniu w jednej pozycji;
- osłabienie mięśni uda, prowadzące do trudności z prostowaniem nogi w stawie kolanowym, co może wpływać na swobodę ruchu i codzienne funkcjonowanie chorego;
- zaburzenia funkcji wydalniczych, problemy z kontrolowaniem oddawania moczu (mikcji) i kału (defekacji), występują bardzo rzadko i są związane z poważnymi uszkodzeniami struktur nerwowych.
Do objawów rwy udowej zalicza się też wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych, odruchowe skrzywienie w obrębie kręgosłupa lędźwiowego, zniesienie odruchu kolanowego, zanik mięśnia czworogłowego uda oraz objaw Mackiewicza – ból uda pojawiający się podczas biernego zginania stawu kolanowego u osoby leżącej na brzuchu lub boku.
Diagnostyka rwy udowej
Objawy rwy mogą być podobne do innych schorzeń, takich jak neuropatia nerwu udowego, zapalenie mięśnia uda czy problemy z kręgosłupem w odcinku lędźwiowym. Z tego powodu niezwykle istotna jest właściwa diagnostyka.
W przypadku zauważenia powyższych dolegliwości, szczególnie jeśli trwają dłużej lub utrudniają codzienne czynności, należy skonsultować się z lekarzem. Specjalista może zlecić badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny kręgosłupa lędźwiowego oraz dodatkowe testy neurologiczne, aby potwierdzić diagnozę i wdrożyć odpowiednie leczenie.
W przypadku zaburzeń czucia i podejrzenia uszkodzenia nerwów, pomocnym narzędziem diagnostycznym jest badanie przewodnictwa nerwowego EMG. Umożliwia ono ocenę funkcjonowania nerwu udowego i określenie stopnia jego uszkodzenia, co pozwala na precyzyjne dopasowanie leczenia.
Test na rwę udową (test Mackiewicza)
Jednym z badań wykorzystywanych w diagnostyce schorzenia jest test na rwę udową, który pomaga ocenić, czy ból w okolicy uda i pachwiny jest spowodowany uciskiem nerwu udowego. Najczęściej stosuje się tzw. test Mackiewicza, który polega na delikatnym unoszeniu wyprostowanej nogi w pozycji leżącej na brzuchu. W przypadku rwy udowej manewr ten nasila ból w przedniej części uda. Wykonanie testu najlepiej skonsultować z lekarzem lub fizjoterapeutą, aby uzyskać dokładną diagnozę.
Przewlekła rwa udowa
Przewlekła rwa w obrębie uda rozwija się, gdy ucisk na nerw udowy utrzymuje się przez dłuższy czas (kilka miesięcy lub nawet dłużej), prowadząc do trwałych zmian w tkankach nerwowych i otaczających strukturach.
Może to być wynikiem postępujących zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa lędźwiowego, utrzymujących się stanów zapalnych, nieleczonych urazów lub długotrwałego przeciążenia kręgosłupa.
Rozwój przewlekłej formy rwy udowej jest często związany z zaniedbaniem wczesnego leczenia ostrej fazy schorzenia lub nawracającymi epizodami bólu, które stopniowo przechodzą w stan przewlekły. Ważne jest wczesne rozpoznanie i odpowiednia terapia, aby zapobiec utrwaleniu dolegliwości.
Leczenie rwy udowej
Leczenie rwy udowej zależy od nasilenia objawów, ich przyczyny i ogólnego stanu zdrowia chorego. Terapia zazwyczaj obejmuje kombinację różnych metod, które mają na celu złagodzenie bólu, redukcję stanu zapalnego i przywrócenie pełnej sprawności kończyny.
Poniżej przedstawiamy najczęściej stosowane sposoby leczenia.
Leki na rwę udową
W farmakoterapii rwy wykorzystywane są:
- Leki przeciwbólowe – paracetamol i ibuprofen zalecane w celu zmniejszenia bólu lub silniejsze środki przeciwbólowe na receptę, jeśli dolegliwości są bardzo intensywne.
- Leki przeciwzapalne – niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), pomagają redukować obrzęk i zmniejszać ucisk na nerw udowy.
- Leki wspomagające regenerację nerwów – w leczeniu rwy udowej wykorzystuje się np. witaminy z grupy B, szczególnie B1, B6 i B12, które poprawiają funkcjonowanie układu nerwowego.
- Sterydy – w przypadkach zaawansowanego stanu zapalnego lekarz może zastosować sterydy w formie doustnej, iniekcji lub zastrzyków zewnątrzoponowych w okolicy dotkniętego nerwu.
Fizjoterapia rwy udowej
Fizjoterapia rwy udowej może obejmować:
- Terapię manualną – masaże i techniki mobilizacyjne stosowane przez fizjoterapeutę pomagają poprawić ukrwienie, zmniejszyć napięcie mięśni i odciążyć nerw udowy.
- Ćwiczenia wzmacniające i rozciągające – wykonywane pod okiem specjalisty, mają na celu zwiększenie zakresu ruchu, wzmocnienie mięśni stabilizujących kręgosłup i poprawę postawy. Regularna aktywność fizyczna to nieodłączny element rehabilitacji w przypadku rwy udowej.
- Terapię punktów spustowych – pomocna w rozluźnieniu napiętych mięśni, które mogą dodatkowo uciskać nerw.
- Elektroterapię – zabiegi z użyciem prądów TENS lub jonoforezy łagodzą ból i wspomagają regenerację tkanek.
Zabiegi w leczeniu rwy udowej
Leczenie zabiegowe rwy udowej obejmuje najczęściej:
- Blokady nerwowe – zastrzyki nadtwardówkowe z lekiem przeciwbólowym i przeciwzapalnym, przynoszące szybką ulgę. Polegają na podaniu leku bezpośrednio do źródła bólu.
- Leczenie chirurgiczne – stosowane w zaawansowanych przypadkach, gdy przyczyną rwy udowej jest np. przepuklina dyskowa, która nie reaguje na leczenie zachowawcze. Zabieg chirurgiczny polega na usunięciu fragmentu dysku uciskającego nerw.
- Zabiegi ortopedyczne – mogą być konieczne w przypadku zmian zwyrodnieniowych lub urazów miednicy.
Domowe sposoby na rwę udową
W łagodnych przypadkach lub jako uzupełnienie leczenia medycznego, warto sięgnąć po domowe metody łagodzenia objawów. Pomóc mogą zwłaszcza:
- Odpoczynek w odpowiedniej pozycji – np. leżenie na plecach z poduszką pod kolanami, co pomaga odciążyć nerw i zmniejszyć ból.
- Zimne okłady – stosowane w początkowej fazie stanu zapalnego, pomagają zmniejszyć obrzęk i łagodzić ból.
- Ciepłe okłady – wskazane w przewlekłych dolegliwościach, rozluźniają mięśnie i poprawiają krążenie w obszarze dotkniętym schorzeniem.
- Masaż na rwę udową – może pomóc w złagodzeniu napięcia mięśniowego, poprawie krążenia i redukcji bólu. Terapia manualna, w tym masaż tkanek głębokich w okolicy pachwiny i uda, może zmniejszyć napięcie wokół nerwu udowego i wspomóc regenerację.
- Dieta i suplementacja – wspomagająco w leczeniu rwy udowej warto zadbać o dietę bogatą w składniki przeciwzapalne, takie jak kwasy tłuszczowe omega-3 oraz witaminy wspierające układ nerwowy, w tym witaminę B12, magnez i cynk.
- Zmiana stylu życia – unikanie długotrwałego siedzenia, ergonomiczne stanowisko pracy i aktywność fizyczna mogą pomóc w zapobieganiu nawrotom rwy.
Zestaw ćwiczeń na rwę udową
Regularne ćwiczenia mogą pomóc w łagodzeniu objawów rwy udowej i w zapobieganiu ich nawrotom. Poniżej prezentujemy kilka prostych ćwiczeń, które można bezpiecznie wykonywać w domu.
Rozciąganie mięśnia biodrowo-lędźwiowego
- Usiądź na podłodze z jedną nogą wyprostowaną, a drugą zgiętą w kolanie.
- Delikatnie pochyl się w stronę wyprostowanej nogi, trzymając plecy prosto.
- Wytrzymaj w tej pozycji 20-30 sekund, a następnie zmień stronę.
Wzmacnianie mięśni uda
- Połóż się na plecach na macie.
- Unoś wyprostowaną nogę, utrzymując ją kilka sekund w górze, a następnie powoli opuszczaj.
- Wykonaj 10-15 powtórzeń na każdą nogę.
Delikatne skłony
- Stań prosto, stopy ustaw na szerokość bioder.
- Powoli pochyl się w przód, starając się dotknąć dłońmi podłogi, nie zginając zbytnio kolan.
- Wróć powoli do pozycji wyjściowej. Powtórz 5-10 razy.
Rozciąganie mięśnia czworogłowego uda
- Stań prosto, trzymając się ściany lub krzesła dla równowagi.
- Zegnij jedną nogę w kolanie i przyciągnij piętę do pośladka, chwytając ją dłonią.
- Wytrzymaj 20-30 sekund, rozciągając mięsień uda, a następnie zmień nogę.
Mostek biodrowy
- Połóż się na plecach, z nogami zgiętymi w kolanach i stopami opartymi o podłogę.
- Unoś biodra w górę, aż tułów utworzy linię prostą od kolan do ramion.
- Przytrzymaj w górze przez kilka sekund, a następnie powoli opuść biodra.
- Powtórz 10-15 razy.
Warto skonsultować plan ćwiczeń z fizjoterapeutą, aby upewnić się, że wykonywane ruchy są bezpieczne i dostosowane do stanu zdrowia chorego. Regularność ćwiczeń w połączeniu z innymi metodami leczenia może znacząco poprawić funkcjonowanie i zmniejszyć dolegliwości bólowe.
Co to jest rwa udowa?
Rwa udowa to schorzenie spowodowane uciskiem lub zapaleniem nerwu udowego, objawiające się bólem w pachwinie i mrowieniem uda.
Rwa udowa – gdzie boli?
Ból najczęściej występuje w pachwinie i promieniuje do przedniej części uda.
Jak boli rwa udowa?
Rwa udowa powoduje ostry, piekący lub promieniujący ból w okolicy pachwiny, przedniej części uda i czasami kolana, często nasilający się przy ruchu lub ucisku.
Jak leczyć rwę udową?
Leczenie obejmuje farmakoterapię, fizjoterapię i masaże, a w zaawansowanych przypadkach blokady nerwowe i zabiegi chirurgiczne.
Czym się różni rwa udowa od rwy kulszowej?
Rwa udowa dotyczy nerwu udowego i objawia się bólem w przedniej części uda, a rwa kulszowa obejmuje nerw kulszowy i powoduje ból promieniujący do tylnej części uda i łydki.
Jakie ćwiczenia na rwę udową mogą pomóc?
Regularne ćwiczenia wzmacniające i rozciągające mięśnie są skuteczne w łagodzeniu objawów i poprawie ruchomości.
Jakie leki na rwę udową są najskuteczniejsze?
Stosuje się leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i zwiększające regenerację nerwów.
Ile trwa rwa udowa?
Rwa udowa może trwać od kilku dni do kilku tygodni, w zależności od przyczyny i zastosowanego leczenia. W przypadku braku poprawy warto skonsultować się z lekarzem, aby zapobiec przewlekłym dolegliwościom.
- Brzozowski T., Fizjologia człowieka. Konturek, 2019.
- Kwolek A., Fizjoterapia w neurologii i neurochirurgii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Magiera L., Klasyczny masaż leczniczy, BIO-STYL, Kraków 2006.
Rozpocznij e-konsultację
z opcją Recepty Online
bez wychodzenia z domu.
