Lumbago – co to, objawy, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Lumbago, określane również jako postrzał, w większości przypadków związane jest z uszkodzeniem krążka międzykręgowego, co najczęściej jest konsekwencją procesów zwyrodnieniowych. 
• Objawy lumbago obejmują m.in. silny ból w dolnym odcinku kręgosłupa, uczucie sztywności, osłabienie mięśni nóg, drętwienie i mrowienie w kończynach dolnych, a także zaburzenia czucia.
• Leczenie obejmuje zarówno metody farmakologiczne, jak i fizjoterapeutyczne. Rehabilitacja w przypadku lumbago uzupełnia leczenie konwencjonalne, zmniejsza dolegliwości bólowe oraz sprzyja poprawie zdrowia i powrotowi do sprawności fizycznej.

Lumbago, inaczej postrzał, to częsta dolegliwość stanowiąca zespół bólowy w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa. Przyczyny lumbago mogą być wieloczynnikowe, jednak najczęściej związane są z przeciążeniem kręgosłupa i wysunięciem krążka międzykręgowego. Objawy lumbago, zwłaszcza silny ból, potrafią znacznie utrudnić normalne funkcjonowanie i doprowadzić do m.in. zaburzenia czucia.

Czym jest lumbago?

Słowo lumbago pochodzi od łacińskiego lumbalis i oznacza lędźwiowy odcinek kręgosłupa w dole pleców. W praktyce klinicznej mianem tym określa się zespół dolegliwości bólowych prowadzący do wzmożonego napięcia mięśni przykręgosłupowych.

Wyróżnia się trzy rodzaje lumbago:

• ostre – dolegliwości bólowe utrzymują się maksymalnie do 6 tygodni;
• podostre – ból w odcinku lędźwiowym wraz z innymi objawami może trwać dłużej niż 6 tygodni, jednak krócej niż 3 miesiące;
• przewlekłe – symptomy zespołu bólowego utrzymują się dłużej niż 3 miesiące.

Lumbago bywa często mylone z rwą kulszową. W rzeczywistości jednak to dwa, zupełnie odmienne stany. Rwa kulszowa objawia się bólem promieniującym często do pośladków, kończyn dolnych, kolan, a nawet stopy. Natomiast ból w przypadku lumbago ma charakter miejscowy. Co więcej, w przypadku rwy kulszowej podłoże schorzenia może być bardziej złożone. 

Przyczyny lumbago

Nie ma jednego czynnika, który prowadzi do rozwoju stanów bólowych dolnych części kręgosłupa. Uważa się jednak, że większość przypadków dotyczy procesów zwyrodnieniowych dysków międzykręgowych. Sam proces rozpoczyna się już w wieku dojrzewania i jest naturalnym, czyli fizjologicznym następstwem starzenia się organizmu. Zmiany te nasilają się pod wpływem dużych przeciążeń kręgosłupa, co może powodować pękanie struktury pierścienia włóknistego, a w następstwie przesunięcie jądra miażdżystego. To ostatnie jest przyczyną pojawienia się silnych dolegliwości bólowych.

Czynnikami ryzyka, które predysponują do rozwoju lumbago są:

• nadwaga i otyłość,
• siedzący tryb życia,
• mała aktywność fizyczna,
• wady kręgosłupa,
• wykonywanie pracy polegającej na dźwiganiu ciężarów,
• uszkodzenia mechaniczne kręgosłupa.

Objawy lumbago

Zespół bólowy, jakim jest lumbago, daje dość charakterystyczne objawy. Mogą się one nasilać podczas kichania i kaszlu.

Objawami lumbago są:

• ostry ból kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym – nasila się podczas siedzenia oraz prób schylania się,
• zmniejszenie zakresu ruchów, co uniemożliwia normalne funkcjonowanie,
• wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych,
• uczucie drętwienia i mrowienia w kończynach dolnych,
• boczne skrzywienie,
• sztywność w dolnej części pleców.

Często zdarza się, że dolegliwości bólowe związane z lumbago ustępują już po kilku dniach. Ważne jest jednak, aby w tym czasie nie nadwyrężać kręgosłupa, co można osiągnąć poprzez odpoczynek w pozycji leżącej oraz unikanie dźwigania ciężkich przedmiotów.

Leczenie lumbago

Lekarz zazwyczaj rozpoznaje schorzenie na podstawie charakterystycznych symptomów. Jeżeli sytuacja tego wymaga, specjalista może zlecić wykonanie dodatkowych badań np. obrazowych (RTG kręgosłupa lub tomografia komputerowa). Ich celem jest dokładne umiejscowienie bólu, a także ocena stanu sąsiadujących struktur przykręgosłupowych. Jest to szczególnie istotne w przypadku lumbago typu przewlekłego, podejrzeniu przepuklin o dużych rozmiarach lub guzów powodujących ucisk na dysk.

Leczenie farmakologiczne lumbago

W większości przypadków leczenie lumbago jest typowo objawowe. Aby złagodzić dolegliwości bólowe i tym samym poprawić komfort życia chorego, w pierwszej kolejności stosuje się farmakoterapię.

Najczęściej stosowanymi lekami są:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ),
• opioidy, stosowane na ból o bardzo dużej intensywności,
• substancje zwiotczające mięśnie,
• glikokortykosteroidy,
• toksyna botulinowa.

Zarówno glikokortykosteroidy, jak i toksyna botulinowa podawane są w formie zastrzyków zewnątrzoponowych. W zależności od przypadku, w tym także stopnia intensywności bólu, lekarz może podjąć decyzję o wdrożeniu trójpierścieniowych lub czteropierścieniowych leków przeciwdepresyjnych o działaniu wyciszającym na układ nerwowy.

Fizjoterapia i rehabilitacja lumbago

Przywracaniu sprawności fizycznej, wzmocnieniu pracy mięśni i zmniejszaniu dolegliwości bólowych sprzyja odpowiednio dobrana rehabilitacja. Zastosowane metody oraz ćwiczenia fizyczne powinny uwzględniać indywidualne potrzeby osób dotkniętych lumbago.

Fizjoterapia lumbago obejmuje np.:

• ćwiczenia rozciągające i wzmacniające,
• terapię manualną, w tym masaż mięśni głębokich,
• akupunkturę,
• laseroterapię,
• elektrostymulację TENS,
• zastosowanie prądów galwanicznych,
• krioterapię za pomocą pary ciekłego azotu,
• pole magnetyczne.

Istotną, a często pomijaną kwestią jest edukacja chorego. Kluczowe jest to, aby lekarz, fizjoterapeutą i/lub rehabilitant zaznajomił pacjenta z przyczynami pojawienia się lumbago i uświadomił go, jakie czynniki mogą mieć wpływ na zaostrzenie objawów zespołu bólowego.

FAQ

Poniżej znajdują się odpowiedzi na najczęstsze pytania dotyczące lumbago zadawane w przestrzeni internetowej.