Rwa barkowa (rwa ramienna) – objawy, leczenie, ćwiczenia

Najważniejsze informacje:

• Rwa barkowa (inaczej ramienna) to ostry ból w okolicy barku, promieniujący do ramienia, często też dłoni i palców, spowodowany uciskiem na nerwy szyjne.
• Poza rwącym bólem schorzenie objawia się ograniczeniem ruchomości, drętwieniem, mrowieniem i osłabieniem siły mięśniowej w ręce. Może prowadzić do niedowładu mięśni.
• Najczęstszymi przyczynami rwy są urazy, przewianie, dyskopatia szyjna, stany zapalne lub zmiany zwyrodnieniowe w odcinku szyjnym kręgosłupa.
• W leczeniu stosuje się leki przeciwbólowe, fizjoterapię, masaże i techniki manualne, a w cięższych przypadkach zastrzyki lub operację.
• Zalecane są również ćwiczenia na rwę barkową– delikatne rozciąganie i wzmacnianie mięśni barku i szyi.

Rwa barkowa to bolesne schorzenie wynikające z podrażnienia lub ucisku na nerwy, które dotyka coraz większą liczbę osób, prowadząc do ograniczenia ruchomości i znacznego dyskomfortu. Objawy rwy, jak ostry ból promieniujący do ramienia czy drętwienie w ręce, mogą znacząco wpłynąć na codzienne funkcjonowanie. Istnieje wiele sposobów łagodzenia dolegliwości bólowych: od leczenia farmakologicznego, przez rehabilitację, po ćwiczenia w domu, które pomagają w przywróceniu sprawności. 

Co to jest rwa barkowa?

Rwa barkowa (kod ICD-10: M54.12, ang. cervical radiculopathy), inaczej rwa ramienna lub neuralgia barkowa, to schorzenie powstające w wyniku podrażnienia lub ucisku na nerwy wychodzące z rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym kręgosłupa. Jest ono zaliczane do bólów korzeniowych kręgosłupa i ma charakter nawracający.

Dolegliwości typowe dla rwy są skutkiem uszkodzenia korzeni nerwowych, które biegną z kręgosłupa szyjnego do ramion i dłoni. Kiedy nerwy te są uciskane lub podrażniane, powoduje to charakterystyczny, rwący ból, nieprzyjemne parestezje, a niekiedy również niedowłady.

Rwa ramienna, podobnie jak rwa kulszowa, może dotknąć osoby w różnym wieku, ale najczęściej pojawia się u osób w średnim i starszym wieku. Szczególnie tych, które prowadzą siedzący tryb życia, wykonują prace wymagające długotrwałego siedzenia lub intensywnie trenują, co może prowadzić do przeciążenia mięśni i nerwów w okolicach barku i szyi.

Przyczyny rwy barkowej

Przyczyny rwy barkowej mogą być różnorodne. Najczęściej dolegliwości wynikają z różnych problemów zdrowotnych, zarówno tych związanych z układem nerwowym, jak i z mięśniowo-szkieletowym.

Wśród możliwych przyczyn rwy barkowej wyróżnia się:

• Ucisk na korzenie nerwowe w wyniku zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego – zmiany zwyrodnieniowe mogą prowadzić do ucisku na korzenie nerwowe, co skutkuje bólem promieniującym do barku i ramienia. Wraz z wiekiem krążki międzykręgowe mogą tracić swoją elastyczność, co sprzyja powstawaniu ucisków.
• Dyskopatia – rwa może być wynikiem problemów z krążkami międzykręgowymi w odcinku szyjnym kręgosłupa. Ich wysunięcie lub zniszczenie mogą prowadzić do ucisku na nerwy wychodzące z rdzenia kręgowego, co wywołuje ból promieniujący w kierunku barku i ramienia.
• Przewianie barku – przewianie lub narażenie na zimno może prowadzić do zapalenia mięśni i tkanek w obrębie barku, co z kolei powoduje ból i napięcie w tym obszarze.
• Urazy – związane z kontuzjami sportowymi czy wypadkami komunikacyjnymi również mogą wywoływać ból w okolicy barku i prowadzić do wystąpienia rwy barkowej.
• Stany zapalne, np. zapalenie splotu barkowego – odpowiada za przesyłanie impulsów nerwowych do barku, ramienia i dłoni, może być źródłem bólu i innych objawów neurologicznych. Stan zapalny w tym obszarze najczęściej wynika z przeciążeń, urazów lub infekcji.

Rwa barkowa a stres

Napięcie mięśniowe wywołane stresem emocjonalnym lub fizycznym może prowadzić do przeciążenia mięśni w okolicach szyi i barku, co w konsekwencji powoduje rwący ból. Nagromadzone napięcia mogą przyczyniać się do trwałego skurczu mięśni, a ich nadmierna aktywność może wywoływać stan zapalny w obrębie nerwów i tkanek.

Rwa barkowa a nowotwór

Chociaż rzadko, nowotwory mogą powodować objawy podobne do tych związanych z rwą barkową. Niektóre guzy mogą naciskać na nerwy w okolicach barku, powodując ból, drętwienie, mrowienie i osłabienie siły w ręce. 

Ból i inne neurologiczne objawy rwy barkowej 

Głównym objawem rwy barkowej jest silny ból, który może obejmować nie tylko sam bark, ale również ramię i dłoń. Niekiedy promieniujące dolegliwości dotyczą całej kończyny górnej, w tym palców dłoni. 

W przypadku rwy barkowej ból jest zazwyczaj ostry i nagły, a jego nasilenie może zmieniać się w zależności od pozycji ciała i wykonywanych ruchów. Ból nasila się szczególnie przy obracaniu szyi, unoszeniu ręki lub przy ruchach, które angażują mięśnie barku. W niektórych przypadkach ból może występować również podczas snu, szczególnie jeśli chory przyjmuje niewłaściwą pozycję lub przeciąża bark.

Objawy neurologiczne rwy barkowej są często jednym z najistotniejszych elementów, które wskazują na problem z nerwami. Występować mogą:

• drętwienie – uczucie sztywnienia lub zaburzenia czucia w ręce, szczególnie w obrębie palców rąk lub dłoni;
• mrowienie – charakterystyczne pieczenie w ręce, które może występować w połączeniu z bólem;
• osłabienie odruchów – trudności w utrzymaniu przedmiotów lub wykonywaniu codziennych czynności z powodu osłabienia siły mięśni ręki.

Osoby cierpiące na rwę barkową mogą zauważyć ograniczenie zakresu ruchu w stawie barkowym. Z powodu bólu staw może być mniej elastyczny, a wykonywanie podstawowych ruchów, takich jak unoszenie ręki czy obracanie barku, staje się trudniejsze i towarzyszy temu ból.

W przypadku długotrwałych objawów lub ich nasilenia, warto jak najszybciej podjąć diagnostykę, aby zapobiec dalszym komplikacjom, takim jak przewlekłe uszkodzenie nerwów czy utrata sprawności kończyny.

Jak rozpoznać rwę ramienną?

Diagnostyka rwy barkowej zwykle rozpoczyna się od wywiadu lekarskiego i badania fizykalnego, które pozwala ocenić zakres ruchu i lokalizację bólu. 

W celu dokładniejszego określenia przyczyny, lekarz może zlecić badania obrazowe, jak rezonans magnetyczny (MRI) lub prześwietlenie RTG. Umożliwiają one analizę stanu kręgosłupa szyjnego.

Czasem konieczne są także badania neurologiczne, aby ustalić, czy doszło do uszkodzenia nerwów. Wykonywana jest wtedy elektromiografia (EMG) lub badanie przewodnictwa nerwowego.

Leczenie rwy barkowej – leki, rehabilitacja, zabiegi

Leczenie rwy barkowej zależy od przyczyny problemu, stopnia zaawansowania objawów i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Można zastosować różne metody leczenia, które pomagają złagodzić ból, przywrócić pełną sprawność i zapobiegać nawrotom problemu.

Środki przeciwbólowe bez recepty 

Leki przeciwbólowe dostępne bez recepty, jak np. ibuprofen czy paracetamol, mogą pomóc w łagodzeniu bólu i/lub zmniejszaniu stanu zapalnego. Odpoczynek w początkowej fazie leczenia jest również istotny – umożliwia regenerację tkanek i pozwala minimalizować ryzyko pogłębienia problemu.

Maść na rwę barkową

W leczeniu pomocne mogą być maści na rwę barkową, które działają miejscowo, przynosząc ulgę w bólu. Zawarte w nich substancje, jak mentol, kamfora, kapsaicyna czy olejek eukaliptusowy mają działanie rozluźniające i wspomagają krążenie krwi w obrębie chorego obszaru. Dzięki temu, mogą łagodzić ból barku oraz zmniejszać sztywność mięśni i stawów.

Okłady rozgrzewające

Okłady rozgrzewające mogą być szczególnie skuteczne w przypadku bólu mięśniowego lub napięcia mięśniowego, które często towarzyszą rwie barkowej. Ciepło poprawia krążenie, co przyspiesza procesy regeneracyjne tkanek i zmniejsza ból. Należy jednak pamiętać, że okłady rozgrzewające powinny być stosowane tylko wtedy, gdy nie występuje stan zapalny, ponieważ w takim przypadku ciepło może nasilić objawy.

Silne leki przeciwzapalne i przeciwbólowe

Jeśli ból jest bardziej intensywny i nie ustępuje po zastosowaniu leków dostępnych bez recepty, leki przeciwzapalne (niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. diklofenak, ibuprofen) mogą być zalecane przez lekarza. Pomagają one zmniejszyć stan zapalny, który jest często przyczyną bólu w przypadku rwy barkowej.

W przypadkach bardzo silnego bólu, lekarz może również zdecydować o zastosowaniu silniejszych leków przeciwbólowych na receptę, jak opioidy lub zlecić zastrzyki ze steroidów w okolice stawu barkowego, które mają na celu zmniejszenie stanu zapalnego i bólu.

Rehabilitacja barku

W przypadku rwy barkowej bardzo ważnym elementem leczenia jest rehabilitacja, która pozwala na poprawę zakresu ruchu i przywrócenie prawidłowej funkcji barku. Rehabilitacja obejmuje ćwiczenia rozciągające oraz wzmacniające mięśnie barku, szyi i ramienia. 

Metoda McKenziego w leczeniu rwy ramiennej polega na stosowaniu specjalistycznych ćwiczeń mających na celu poprawę postawy, zmniejszenie bólu o przywrócenie prawidłowego ruchu w stawach. Ćwiczenia te pomagają w redukcji ucisku na nerwy i poprawiają zakres ruchu w obrębie szyi i ramienia.

Masaż na rwę barkową

Masaż tkanek głębokich pozwala na rozluźnienie napiętych mięśni karku i szyi, przez co pomaga złagodzić ból i poprawić krążenie w okolicy ramienia. Polega na wykonywaniu powolnych ruchów oraz wywieraniu nacisku na konkretne punkty mięśniowe i powięziowe. Terapeuta pracuje na głębszych warstwach tkanek, stosując techniki rozcierania, ugniatania i uciskania, aby uwolnić napięcie, poprawić elastyczność mięśni oraz usprawnić przepływ krwi i limfy.

Operacja chirurgiczna

W sytuacjach, gdy inne metody leczenia nie przynoszą ulgi, a objawy rwy barkowej stają się przewlekłe i nie ustępują, konieczna może być operacja. 

Zabieg chirurgiczny polega na usunięciu przyczyny ucisku nerwów, np. pozbyciu się przepukliny dyskowej lub naprawie uszkodzenia kręgów.

Rwa barkowa – ćwiczenia w domu (gotowy zestaw)

Regularne ćwiczenia w domu pomagają w poprawie zakresu ruchu, wzmocnieniu mięśni wokół barku i zmniejszeniu napięcia w okolicznych mięśniach, co z kolei zmniejsza ból.

Delikatne rozciąganie szyi i barku

• Rozciąganie szyi
  1. Usiądź w wygodnej pozycji, utrzymuj plecy proste.
  2. Powoli pochyl głowę w kierunku jednego ramienia, starając się dotknąć uchem do barku. Poczuj delikatne rozciąganie po bokach szyi.
  3. Utrzymaj tę pozycję przez 15-30 sekund, a następnie powróć do pozycji wyjściowej.
  4. Powtórz ćwiczenie na drugą stronę.
• Rozciąganie mięśni karku i barku
  1. Stojąc lub siedząc w prost, chwyć rękoma tylną część głowy.
  2. Powoli pociągnij głowę w kierunku klatki piersiowej, starając się poczuć rozciąganie w okolicach karku.
  3. Utrzymaj pozycję przez 15-30 sekund.
  4. Powróć do wyprostowanej pozycji i powtórz ćwiczenie.

Ćwiczenia wzmacniające mięśnie ramion i pleców

• Unoszenie ramion
  1. Stań prosto, ręce utrzymuj wzdłuż ciała.
  2. Powoli unieś ręce w bok, aż osiągną poziom ramion.
  3. Zatrzymaj ruch na kilka sekund, a następnie powoli opuść ręce.
  4. Powtórz ćwiczenie 10-15 razy.
• Wzmacnianie mięśni rotatorów
  1. Stań prosto, trzymając w dłoniach lekkie hantle.
  2. Ugnij łokcie pod kątem 90 stopni.
  3. Obróć ręce w kierunku zewnętrznym, unosząc przedramiona na wysokość barków.
  4. Wróć powoli do pozycji wyjściowej.
  5. Powtórz ćwiczenie 10-15 razy.

Mobilizacje stawu barkowego

• Krążenia ramion
  1. Stań prosto, ręce trzymaj wzdłuż ciała.
  2. Powoli wykonuj krążenia ramionami do przodu, starając się jak najbardziej rozciągnąć staw barkowy.
  3. Wykonuj 10-15 krążeń w jedną stronę, a następnie zmień kierunek.
  4. Możesz stopniowo zwiększać zakres ruchu, nie przekraczając granicy bólu.
• Podciąganie ramion do uszu
  1. Stań prosto, ręce trzymaj opuszczone wzdłuż ciała.
  2. Unieś ramiona do uszu, napinając mięśnie barków.
  3. Utrzymaj tę pozycję przez 5-10 sekund, a następnie powoli opuść ramiona.
  4. Powtórz ćwiczenie 10-15 razy.

Ćwiczenie na poprawę postawy

• Otwieranie klatki piersiowej
  1. Stań prosto z rękami uniesionymi na wysokość ramion, z dłońmi skierowanymi do przodu.
  2. Powoli otwieraj ramiona na boki, starając się maksymalnie rozciągnąć klatkę piersiową i mięśnie barków.
  3. Utrzymaj pozycję przez 10-15 sekund, a następnie wróć do pozycji wyjściowej.
  4. Powtórz ćwiczenie 10 razy.

Ćwiczenia na rwę barkową powinny być wykonywane regularnie, ale z zachowaniem ostrożności. Zbyt intensywne mogą pogorszyć stan, dlatego ważne jest, aby stopniowo zwiększać trudność i zakres ćwiczeń. Ważna jest też rozgrzewka, która pozwala uniknąć urazów i kontuzji.

FAQ 

Najczęstsze pytania dotyczące rwy barkowej (ramiennej).