Endobelly – brzuch w endometriozie – co to, objawy, jak się pozbyć?

Najważniejsze informacje:

• Endobelly to termin stosowany w przypadku bolesnych i widocznych wzdęć, które pojawiają się u pacjentek z endometriozą.
• Mechanizmy wywołujące endobelly są związane z obecnością ektopowych ognisk endometrium, przewlekłego stanu zapalnego oraz zaburzenia mikrobiomu jelitowego.
• Objawy nasilają się w wyniku wahań poziomu estrogenów i progesteronu, które wpływają na procesy zapalne i funkcjonowanie jelit.
• Zastosowanie diety FODMAP oraz zasad diety przeciwzapalnej może złagodzić objawy wzdęć i poprawić jakość życia pacjentek z endometriozą.

Najczęstsze objawy endometriozy związane są nie tylko z problemami ginekologicznymi, ale także z dolegliwościami ze strony układu pokarmowego. Najbardziej doskwierającym z nich jest endobelly (tzw. brzuch w endometriozie). Jak go rozpoznać i jak sobie z nim radzić?

Co to endobelly – charakterystyczny objaw endometriozy

Endometrioza jest chorobą ginekologiczną, która ma niespecyficzne i trudne do zdiagnozowania objawy. Wiele kobiet nie jest świadomych prawdziwych przyczyn przewlekle wzdętego brzucha, chronicznego bólu w trakcie menstruacji, nieregularnych cyklów czy problemów z zajściem w ciążę. 

Wśród typowych symptomów endometriozy to wymienia się: obfite krwawienia miesiączkowe, bolesne miesiączki, przewlekłe zmęczenie, dolegliwości bólowe w dolnej części brzucha niezależnie od dnia cyklu, bolesne oddawanie moczu, uczucie parcia na pęcherz moczowy czy zaburzenia płodności. Osobną grupą objawów, której warto przyjrzeć się z bliska, są nieprzyjemne objawy jelitowe.

Endobelly to termin, który odnosi się do epizodów nagłego, silnego wzdęcia dolnej części brzucha, która staje się wtedy wyraźnie powiększona i twarda. Dolegliwości te mogą być bardzo bolesne, a sam wygląd podbrzusza często wzbudza dodatkowy stres i dyskomfort psychiczny.

Endobelly nie jest wyłącznie wynikiem gromadzenia gazów w jelitach. To złożony objaw, którego patogeneza dotyczy zarówno mechanizmów fizjologicznych, jak i hormonalnych. Nasilenie objawów występuje w zależności od stopnia zaawansowania endometriozy i często pojawia się w określonych momentach cyklu menstruacyjnego lub w reakcji na konkretne czynniki, takie jak dieta, stres czy aktywność fizyczna.

Co jest przyczyną wzdętego i dużego brzucha w endometriozie?

Przyczyną endobelly jest szereg procesów, które nakładają się na siebie w organizmie kobiety z endometriozą. Jedną z głównych przyczyn jest stan zapalny wywołany obecnością ektopowych ognisk endometrium nie tylko w okolicy narządów rodnych, ale także w pobliżu jelit czy pęcherza moczowego.

Komórki endometrium – tkanki, która naturalnie występuje w jamie macicy – w endometriozie lokalizowane są w obrębie innych narządów miednicy mniejszej. Ich obecność prowadzi do lokalnych stanów zapalnych.

Patologiczne zmiany wywołują miejscowe reakcje zapalne, które mogą prowadzić do zatrzymania płynów w jamie brzusznej, podrażnienia narządów oraz zwiększenia przepuszczalności naczyń krwionośnych. Wszystko to skutkuje obrzękiem i uczuciem ciężkości.

Nasilenie objawów może być związane z wahaniami hormonalnymi, przewlekłym stanem zapalnym oraz współistnieniem zespołu jelita drażliwego (IBS), który występuje u wielu pacjentek z endometriozą.

Nie bez znaczenia są także wahania hormonalne, zwłaszcza zmiany poziomu estrogenów i progesteronu w trakcie cyklu menstruacyjnego. Wysoki poziom estrogenów może nasilać procesy zapalne i obrzęk tkanek, a w konsekwencji prowadzi do powstania wzdęć. Progesteron, który wykazuje działanie rozluźniające na mięśnie gładkie, może spowalniać perystaltykę jelit, powodując zaleganie treści pokarmowej i gromadzenie się gazów.

Szukając przyczyn endobelly u pacjentek cierpiących na endometriozę coraz częściej zwraca się także uwagę na zaburzenia związane z mikrobiomem jelitowym. U pacjentek z endometriozą obserwuje się często dysbiozę – brak równowagi między korzystnymi a patogennymi bakteriami w jelitach. Dysbioza może nasilać procesy fermentacyjne, prowadzić do nadmiernej produkcji gazów w przewodzie pokarmowym oraz nasilać stan zapalny w jelitach.

Jak wygląda brzuch w endometriozie? Objawy

Wzdęty brzuch w endometriozie (endobelly) charakteryzuje się widocznym obrzękiem, który najczęściej występuje w dolnej części jamy brzusznej. Objawom tym towarzyszą dolegliwości bólowe, które mogą promieniować do pleców lub bioder.

U niektórych kobiet wzdęcie osiąga taką intensywność, że zmusza je do noszenia luźniejszej odzieży, a uczucie napięcia może przypominać ból po bardzo obfitym posiłku.

Do typowych objawów endobelly należą:

• uczucie ciężkości w dolnej części brzucha, często nasilające się w godzinach popołudniowych lub wieczornych;
• wyraźne wzdęcia, które mogą powodować widoczne uwypuklenie brzucha;
• ból brzucha, który jest cykliczny i może nasilać się podczas menstruacji;
• problemy trawienne – zaparcia, biegunki lub częste uczucie parcia na stolec;
• trudności z oddawaniem gazów;
• bolesne wypróżnienia;
• nudności i ogólne złe samopoczucie towarzyszące nasilonym epizodom wzdęć.

Epizody endobelly są zmienne – mogą pojawić się nagle i równie szybko ustąpić. To zjawisko jest związane z cyklicznością hormonów, które regulują procesy zachodzące w układzie rozrodczym i pokarmowym. Objaw może pojawić się nagle, trwać kilka godzin lub dni, a następnie ustąpić – co dodatkowo utrudnia przewidywanie i radzenie sobie z tym problemem.

Jak się pozbyć endobelly?

Chociaż całkowite pozbycie się endobelly może być trudne, istnieje wiele metod, które mogą pomóc w złagodzeniu objawów. Wiele z nich opiera się na domowych sposobach oraz modyfikacji stylu życia.

Endobelly – wpływ spożywanych posiłków

Kluczowe jest monitorowanie diety i zawartości spożywanych posiłków.

• Niektóre produkty spożywcze (np. rośliny strączkowe, kapusta czy napoje gazowane) mogą nasilać wzdęcia. W przypadku występowania endometriozy wraz z objawami jelitowymi zaleca się ograniczenie spożycia produktów wzdymających.
• W leczeniu objawów endometriozy u pacjentek z zaburzeniami jelitowymi zaleca się przestrzeganie zasad diety FODMAP (po wcześniejszym zidentyfikowaniu problematycznych produktów).
• Dodatkowo warto stosować techniki, które sprzyjają poprawie trawienia, na przykład spożywanie mniejszych porcji w regularnych odstępach czasu.

Przydatne może okazać się picie naparów ziołowych. Mięta pieprzowa, koper włoski czy rumianek mogą działać rozkurczowo i łagodzić uczucie pełności. Warto jednak skonsultować ich stosowanie z lekarzem, zwłaszcza jeśli pacjentka przyjmuje inne leki.

Aktywność fizyczna pomocna w łagodzeniu endobelly

Aktywność fizyczna może pomóc w złagodzeniu napięcia w obrębie jamy brzusznej. Delikatne ćwiczenia – joga, nordic walking czy spacerowanie – sprzyjają poprawie perystaltyki jelit, a tym samym zmniejszają skłonności do nadmiernego gromadzenia się gazów w dolnym odcinku układu pokarmowego.

Redukcja stresu

Ważnym elementem jest także umiejętność regulacji psychicznego napięcia – stres nasila stan zapalny i może prowadzić do napięcia mięśniowego. Techniki oddechowe oraz medytacja mogą być skutecznym naprawdę skutecznym (choć niedocenianym) wsparciem.

Duży brzuch w endometriozie – leczenie

Najskuteczniejszą metodą łagodzenia objawów endobelly jest wdrożenie kompleksowego leczenia endometriozy, które obejmuje terapię hormonalną, leczenie chirurgiczne oraz dietoterapię. Ta choroba przewlekła wymaga kompleksowego podejścia, które powinno obejmować zarówno terapię skupiającą się na ogniskach endometriozy, jak i na łagodzeniu objawów jelitowych.

Lekarze często zalecają farmakoterapię. W pierwszej linii stosuje się doustne tabletki antykoncepcyjne (DTA, leki hormonalne), które regulują poziom hormonów i zmniejszają dolegliwości związane z cyklem menstruacyjnym. Rodzaj zastosowanego leczenia hormonalnego zależy od stopnia zaawansowania choroby. Farmakoterapia obejmuje ponadto stosowanie takich leków, jak: progestageny, danazol, analogi gonadoliberyny, inhibitory aromatazy, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) – w leczeniu bólu.

Endometrioza to choroba przewlekła. Żadna z wymienionych metod postępowania farmakologicznego nie prowadzi do jej całkowitego wyleczenia. Przyjmowanie leków służy poprawie zdrowia pacjentek i możliwemu wyciszeniu przewlekłego stanu zapalnego.

W przypadku bardziej zaawansowanej endometriozy, która prowadzi do znacznego nasilenia objawów, może być konieczne leczenie chirurgiczne w celu usunięcia ognisk chorobowych (zachowawcze leczenie chirurgiczne lub radykalne leczenie chirurgiczne).

W perspektywie występowania endometriozy z pojawiającym się endobelly skierować diagnostykę także w kierunku zespołu jelita drażliwego (IBS) – często współistniejącej dolegliwości. Objawy te mogą się nakładać, dlatego leczenie powinno obejmować odpowiednią dietę oraz leki wspierające perystaltykę jelit.

Endobelly – dieta, co jeść?

Jednym z najbardziej rekomendowanych sposobów żywienia jest protokół diety FODMAP. To dieta eliminacyjna, która polega na ograniczeniu spożycia fermentujących oligosacharydów, disacharydów, monosacharydów i polioli – związków, które mogą powodować wzdęcia.

Protokół diety FODMAP składa się z trzech etapów: eliminacji, stopniowego wprowadzania oraz personalizacji. W pierwszym etapie wyklucza się produkty zawierające FODMAP. Następnie, w kontrolowany sposób, wprowadza się te produkty ponownie, aby określić, które z nich są dobrze tolerowane. Ostatni etap polega na opracowaniu spersonalizowanego jadłospisu, który minimalizuje objawy.

Produkty bogate w FODMAP należy wykluczać z diety.  Dzielą się one na kilka kategorii w zależności od rodzaju fermentujących węglowodanów: 

• oligosacharydy: warzywa (cebula, czosnek, brokuły, kalafior, kapusta, szparagi), strączki (fasola, soczewica, ciecierzyca);
• disacharydy (laktoza): nabiał (mleko, jogurty, sery twarogowe, serki homogenizowane); 
• monosacharydy (fruktoza w nadmiarze w stosunku do glukozy): owoce (jabłka, gruszki, mango, czereśnie, arbuz), słodziki (miód, syrop kukurydziany, syrop fruktozowy, syrop glukozowo-fruktozowy);
• poliole (sorbitol, mannitol, maltitol, ksylitol): owoce (śliwki, morele, brzoskwinie, jabłka, gruszki, wiśnie), warzywa (kalafior, grzyby, brukselka), produkty zawierające słodziki (gumy do żucia, produkty o obniżonej zawartości cukru).

Dieta FODMAP nie wymaga od pacjentek wykluczenia wszystkich produktów z listy, a zidentyfikowanie tych, które są dla nich problematyczne. Dopiero po przejściu przez wszystkie etapy (czasami kilkukrotnie w celu dokładnej identyfikacji) układa się jadłospis, wykluczając konkretne składniki. Takie postępowanie pozwala zminimalizować ryzyko rozwoju powikłań (m.in. niedoborów pokarmowych) związanych z nieuzasadnionymi restrykcjami.

Poza dietą low-FODMAP w endometriozie zaleca się codzienne praktykowanie diety śródziemnomorskiej z ukierunkowaniem na włączenie do jadłospisu produktów o najwyższym potencjale przeciwzapalnym.

Zaliczamy do nich:

• produkty bogate w kwasy tłuszczowe omega-3 (głównie tłuste ryby morskie),
• produkty o niskim indeksie glikemicznym,
• oliwę z oliwek,
• owoce jagodowe,
• zielone warzywa liściaste,
• niskotłuszczowy nabiał (zwłaszcza fermentowane produkty mleczne).

Dodatkowo zaleca się ograniczenie spożycia produktów wysokoprzetworzonych, rafinowanych, z dużą zawartością tłuszczów nasyconych, cukru i soli oraz spożycia mięsa czerwonego na rzecz wartościowych źródeł roślinnego białka.

Dieta przeciwzapalna, choć mniej restrykcyjna niż dieta FODMAP, także może znacząco wspierać terapię, zmniejszając nasilenie procesów zapalnych. Błędem jest myślenie, że codzienna dieta pacjentki z endometriozą powinna opierać się na eliminacjach. W niektórych przypadkach wystarczy większa uważność na kwestie związane z komponowaniem posiłków.

FAQ