Nystatyna

Nystatyna (łac. Nystatinum) jest to antybiotyk polienowy, nazywany również zamiennie mykostatyną, marcostatyną lub fungicydyną. Powstaje w efekcie hodowli promienic o nazwie Streptomyces nursei. 

Chociaż antybiotyki utożsamiane są z działaniem przeciwbakteryjnym, to nystatyna pozbawiona jest tego rodzaju właściwości. Ta substancja czynna działa przeciwgrzybiczo (grzybobójczo i grzybostatycznie). Niewielkie stężenia nystatyny mają właściwości fungistatyczne (grzybostatyczne, hamujące rozwój grzyba), z kolei większe - grzybobójcze. 

Działanie nystatyny polega na wiązaniu się z błoną komórkową grzyba wywołującego zakażenie w organizmie. Antybiotyk, jakim jest nystatyna, zwiększa przepuszczalność błony dla jonów potasu i aminocukrów, co prowadzi do zaburzenia metabolizmu komórki grzyba. 

Nystatyna w aptekach jest dostępna w postaci:

• granulatu do sporządzenia zawiesiny i tabletek dojelitowych - stosowanych w przebiegu infekcji przewodu pokarmowego,
• globulek (tabletki dopochwowe) oraz maści - stosowanych w infekcjach dróg rodnych (grzybica pochwy).

Działanie lecznicze nystatyny obserwowane jest po ok. 24-72 godzinach od przyjęcia leku z tą substancją czynną.

Nystatyna znajduje zastosowanie w przypadku zakażeń drożdżakowych przewodu pokarmowego i dróg rodnych, wywołanych przez takie grzyby, jak: Candida spp., Blastomyces dermatitidis, Coccidioides immitis, Cryptococcus neoformans, Histoplasma capsulatum, Aspergillus fumigatus, Rhodotula spp.

Nystatyna nie działa na wirusy, bakterie i pierwotniaki. Praktycznie nie wchłania się z przewodu pokarmowego, dlatego też stosowana jest przede wszystkim na błony śluzowe jamy ustnej, dziąsła, język i czerwień wargową. W przypadku kobiet lek z nystatyną wykorzystuje się również w przebiegu grzybicy pochwy. 

Profilaktycznie nystatynę można stosować też u osób przyjmujących duże ilości kortykosteroidów bądź będących w trakcie lub po długotrwałej kuracji antybiotykowej.

Stosowanie nystatyny zależy od infekcji grzybiczej, którą ma ona zwalczać. Ponieważ leki z nystatyną bez recepty nie są dostępne, to lekarz ustala dawkę i częstotliwość, z jaką powinna być przyjmowana ta substancja czynna. 

Nystatyna na grzybice przewodu pokarmowego

Zwykle zalecana dawka dla dorosłych wynosi 500 000 j.m. - 1 mln j.m. (co 6 godzin, 4 razy na dobę, tabletki lub zawiesina), dla dzieci i niemowląt - 200 000 j.m. - 2 mln j.m. na dobę w podzielonych dawkach (tylko w formie zawiesiny - zewnętrznie: 2-3 razy na dobę pędzlować jamę ustną). Profilaktycznie (podczas antybiotykoterapii - zawiesina lub tabletki) zalecana jest dawka 500 000 j.m. (2-3 razy na dobę, co 8 godzin). 

Nystatyna na infekcje intymne

W leczeniu grzybicy pochwy wykorzystywane są tabletki dopochwowe. Zwykle lekarz zaleca ich aplikację 1-2 dziennie, przez ok. 2 tygodnie. Korzystnie na skuteczność nystatyny wpływa jej regularne stosowanie o stałej porze.

Przeciwwskazaniem do stosowania nystatyny jest nadwrażliwość lub alergia na tę substancję czynną lub którąkolwiek z substancji pomocniczych wymienionych w ulotce leku. 

Szczególną ostrożność podczas przyjmowania nystatyny powinni zachować pacjenci, u których występują:

• dziedziczne zaburzenia związane z nietolerancją fruktozy, zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy lub niedoborem sacharazy-izomaltazy,
• wrażliwość na kwas benzoesowy i jego pochodne,
• niewydolność nerek - pomimo aplikacji miejscowej nystatyna może przeniknąć do krwi (w niewielkim stężeniu).

Nystatyny nie należy stosować w leczeniu grzybic układowych i ogólnoustrojowych.

Nystatyna dla dzieci

Nie zaleca się stosowania leku z nystatyną w postaci tabletek u dzieci. Produkt dla dzieci można podawać w postaci granulatu - zawiesiny doustnej.

Nystatyna w ciąży i okresie karmienia piersią

Stosowanie nystatyny w ciąży i okresie karmienia piersią wymaga wcześniejszej konsultacji lekarskiej. 

Obecnie nie są znane interakcje pomiędzy nystatyną a innymi lekami. Mimo to przed zastosowaniem leku należy poinformować lekarza prowadzącego o wszystkich dotąd przyjmowanych preparatach, w tym tych wydawanych bez recepty.

Nystatyna to lek dobrze tolerowany przez organizm, również przy długotrwałych kuracjach. Jednocześnie, jak każdy preparat leczniczy, może wywołać pewne działania niepożądane. Nie wystąpią one jednak u wszystkich pacjentów. Możliwymi skutkami ubocznymi nystatyny są:

• nudności,
• wymioty,
• biegunka,
• wysypka, pokrzywka,
• bardzo rzadko - zespół Stevensa-Johnsona (syndrom SJS).

Odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące nystatyny.