Metronidazol

Metronidazol jest substancją czynną z grupy pochodnych nitroimidazolu. Działa bakteriobójczo względem większości bakterii beztlenowych i niektórych pierwotniaków o metabolizmie beztlenowym. Nie wykazuje aktywności wobec drobnoustrojów tlenowych. 

Beztlenowce są częścią flory fizjologicznej błon śluzowych u ludzi. Na skutek ich szybkiego namnażania może dojść do zakażenia i rozwoju infekcji. W bakteriach i pierwotniakach beztlenowych znajduje się białko (ferrodyksyna) wchodzące w reakcję z pochodnymi nitroimidazolu, takimi jak metronidazol. Grupa nitrowa z metronidazolu ulega w mikroorganizmie redukcji do toksycznych pochodnych, które uszkadzają DNA i blokują jego syntezę. W efekcie następuje obumarcie drobnoustroju.

Metronidazol występuje w postaci tabletek, globulek, roztworu do infuzji, żelu, emulsji, a także pasty. Najczęściej wykorzystywany jest w leczeniu miejscowym – w monoterapii lub w skojarzeniu z innymi substancjami. Ma zastosowanie w różnych gałęziach medycyny: dermatologii, ginekologii, stomatologii, chirurgii. Metronidazol charakteryzuje się wysokim profilem bezpieczeństwa i szerokim zakresem działania. Jest przeznaczony dla osób w każdym wieku (podaje się go nawet noworodkom urodzonym przed 40. tygodniem ciąży). 

Leki z metronidazolem są bardzo obszerną grupą farmaceutyków. Wykazują skuteczność w leczeniu m.in.:

• trądziku różowatego, wyprysku łojotokowego, zapalenia skóry wokół ust, mieszanych zakażeń bakteryjnych skóry,
• zakażeń uszu, nosa, gardła,
• bakteryjnego zapalenia pochwy, rzęsistkowicy układu moczowo-płciowego,
• ostrego wrzodziejącego zapalenia dziąseł i innych ostrych zakażeń okołozębowych,
• rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego,
• pełzakowicy (amebozy),
• zapalenia otrzewnej i innych zakażeń w obrębie jamy brzusznej
• zakażeń ran pooperacyjnych, zakażeń połogowych,
• zachłystowego zapalenia płuc, martwiczego zapalenia płuc, 
• zapalenia wsierdzia,
• zapalenia kości i szpiku kostnego,
• ropni (mózgu, płuc, wątroby, narządów miednicy mniejszej),
• zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych,
• owrzodzenia kończyn dolnych i odleżyn,
• posocznicy (sepsy),
• bakteriemii.

Metronidazol zwalcza takie drobnoustroje jak np. Entamoeba histolytica, Trichomonas vaginalis, Gardnerella vaginalis, Giardia lamblia, Helicobacter pylori oraz bakterie i pierwotniaki z rodzajów: Bacteroides, Clostridium, Fusobacterium, Eubacterium, Trichomonas, Balantidium.

Leki z tą substancją czynną wprowadzane są nie tylko w kuracjach leczniczych, ale również profilaktycznie. Pozwalają zapobiegać np. zakażeniom pooperacyjnym wywołanym bakteriami beztlenowymi oraz zakażeniom jelit w chorobie Leśniowskiego-Crohna. 

Metronidazol należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza. Sposób użycia leku zależy od jego postaci farmaceutycznej, a także od czynnika zakaźnego i stopnia nasilenia infekcji. W poszczególnych zakażeniach stosuje się różne dawki (jednorazowe lub podzielone). Indywidualnie dobiera się również schemat leczenia i czas trwania kuracji. 

Metronidazol w formie doustnej można przyjmować niezależnie od posiłków. W przypadku podawania leku dziecku zaleca się rozkruszenie tabletki. Preparat z metronidazolem w postaci maści, żelu bądź kremu – jeśli producent w ulotce dla pacjenta wyraźnie nie wskazuje na możliwość użycia na błony śluzowe – należy aplikować tylko zewnętrznie na wcześniej oczyszczoną skórę (cienką warstwą). 

Dopochwowe stosowanie metronidazolu jest możliwe pod warunkiem, że preparat zawierający tę substancję czynną ma postać przeznaczonych do tego globulek lub żelu/kremu dopochwowego. W formie tabletek dopochwowych występują np. leki Arilin Rapid i Metronidazol Polpharma.

Metronidazol jest przeciwwskazany dla osób z nadwrażliwością na substancję czynną, inne pochodne nitroimidazolu lub jakąkolwiek substancję pomocniczą zawartą w leku. Nie powinny przyjmować go również kobiety w I trymestrze ciąży. 

Interakcje metronidazolu z innymi lekami w dużym stopniu zależą od postaci farmaceutycznej, w jakiej jest przyjmowany. W przypadku preparatów do stosowania miejscowego (na skórę) prawdopodobieństwo oddziaływania na siebie substancji czynnych określa się jako nieznaczne. Ryzyko wystąpienia niepożądanej interakcji jest większe u osób przyjmujących doustne preparaty metronidazolu, które mogą wpłynąć na działanie albo metabolizm:

• leków przeciwzakrzepowych, np. warfaryny,
• leków zmniejszających lub zwiększających aktywność enzymów wątrobowych, np. cymetydyny, fenytoiny, fenobarbitalu,
• leków przeciwhistaminowych, np. terfenadyny, astemizolu,
• leków przeciwnowotworowych, np. busulfanu, fluorouracylu,
• leków immunosupresyjnych, np. cyklosporyny,
• leków wydłużających odstęp QT, np. amiodaronu, cyprofloksacyny, cyzaprydu, donepezilu, erytromycyny, haloperydolu, ketokonazolu, klarytromycyny, lewofloksacyny, meflokiny, mezorydazyny, pimozydu, sparfloksacyny, tamoksyfenu, tiorydazyny, 
• soli litu,
• disulfiramu.

Metronidazol – jak każdy lek – może wywołać skutki uboczne. Nie wystąpią one jednak u każdego pacjenta. Najczęściej pojawiają się reakcje skórne po miejscowym użyciu metronidazolu, tj. podrażnienie, suchość, pieczenie i świąd skóry, rumień, kontaktowe zapalenie skóry oraz nasilenie objawów trądziku różowatego. Możliwe są też zaburzenia czucia i smaku oraz nudności.

Więcej działań niepożądanych niesie za sobą stosowanie leków z metronidazolem o działaniu ogólnoustrojowym. Są to:

• zaburzenia skóry i tkanki podskórnej (świąd, zaczerwienienie, wysypka, wykwity krostkowe, rumień wielopostaciowy, zespół Stevensa-Johnsona, toksyczne martwicze oddzielanie się naskórka),
• zaburzenia krwi i układu chłonnego (neutropenia, leukopenia, pancytopenia, agranulocytoza, trombocytopenia),
• zaburzenia układu nerwowego (bóle i zawroty głowy, senność, drgawki, napady padaczkopodobne, obwodowa neuropatia czuciowa, encefalopatia, aseptyczne zapalenie opon mózgowych, podostry zespół móżdżkowy), 
• zaburzenia układu immunologicznego (wstrząs anafilaktyczny, gorączka, obrzęk naczynioruchowy),
• zaburzenia mięśniowo-szkieletowe (ból mięśni i stawów),
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe (ból w nadbrzuszu, nudności, wymioty, biegunka, zaburzenia smaku, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, włochaty język), 
• zaburzenia wątroby i dróg żółciowych (zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych, żółtaczka, zapalenie wątroby, uszkodzenie komórek wątroby, zapalenie trzustki),
• zaburzenia metabolizmu i odżywiania (jadłowstręt),
• zaburzenia nerek i dróg moczowych (ciemne zabarwienie moczu),
• zaburzenia układu rozrodczego (ból pochwy, zakażenie drożdżakami),
• zaburzenia psychiczne (nastrój depresyjny, zaburzenia psychotyczne),
• zaburzenia czynności narządu wzroku (pogorszenie widzenia, neuropatia nerwu wzrokowego, zapalenie nerwu wzrokowego).

Ciężkie działania niepożądane zdarzają się bardzo rzadko, jeśli zastosowany zostanie zalecany schemat leczenia. 

Poznaj odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące metronidazolu.