Najważniejsze informacje:
Metronidazol jest substancją czynną z grupy pochodnych nitroimidazolu. Działa bakteriobójczo względem większości bakterii beztlenowych i niektórych pierwotniaków o metabolizmie beztlenowym. Nie wykazuje aktywności wobec drobnoustrojów tlenowych.
Beztlenowce są częścią flory fizjologicznej błon śluzowych u ludzi. Na skutek ich szybkiego namnażania może dojść do zakażenia i rozwoju infekcji. W bakteriach i pierwotniakach beztlenowych znajduje się białko (ferrodyksyna) wchodzące w reakcję z pochodnymi nitroimidazolu, takimi jak metronidazol. Grupa nitrowa z metronidazolu ulega w mikroorganizmie redukcji do toksycznych pochodnych, które uszkadzają DNA i blokują jego syntezę. W efekcie następuje obumarcie drobnoustroju.
Metronidazol występuje w postaci tabletek, globulek, roztworu do infuzji, żelu, emulsji, a także pasty. Najczęściej wykorzystywany jest w leczeniu miejscowym – w monoterapii lub w skojarzeniu z innymi substancjami. Ma zastosowanie w różnych gałęziach medycyny: dermatologii, ginekologii, stomatologii, chirurgii. Metronidazol charakteryzuje się wysokim profilem bezpieczeństwa i szerokim zakresem działania. Jest przeznaczony dla osób w każdym wieku (podaje się go nawet noworodkom urodzonym przed 40. tygodniem ciąży).
Leki z metronidazolem są bardzo obszerną grupą farmaceutyków. Wykazują skuteczność w leczeniu m.in.:
Metronidazol zwalcza takie drobnoustroje jak np. Entamoeba histolytica, Trichomonas vaginalis, Gardnerella vaginalis, Giardia lamblia, Helicobacter pylori oraz bakterie i pierwotniaki z rodzajów: Bacteroides, Clostridium, Fusobacterium, Eubacterium, Trichomonas, Balantidium.
Leki z tą substancją czynną wprowadzane są nie tylko w kuracjach leczniczych, ale również profilaktycznie. Pozwalają zapobiegać np. zakażeniom pooperacyjnym wywołanym bakteriami beztlenowymi oraz zakażeniom jelit w chorobie Leśniowskiego-Crohna.
Metronidazol należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza. Sposób użycia leku zależy od jego postaci farmaceutycznej, a także od czynnika zakaźnego i stopnia nasilenia infekcji. W poszczególnych zakażeniach stosuje się różne dawki (jednorazowe lub podzielone). Indywidualnie dobiera się również schemat leczenia i czas trwania kuracji.
Metronidazol w formie doustnej można przyjmować niezależnie od posiłków. W przypadku podawania leku dziecku zaleca się rozkruszenie tabletki. Preparat z metronidazolem w postaci maści, żelu bądź kremu – jeśli producent w ulotce dla pacjenta wyraźnie nie wskazuje na możliwość użycia na błony śluzowe – należy aplikować tylko zewnętrznie na wcześniej oczyszczoną skórę (cienką warstwą).
Dopochwowe stosowanie metronidazolu jest możliwe pod warunkiem, że preparat zawierający tę substancję czynną ma postać przeznaczonych do tego globulek lub żelu/kremu dopochwowego. W formie tabletek dopochwowych występują np. leki Arilin Rapid i Metronidazol Polpharma.
Metronidazol jest przeciwwskazany dla osób z nadwrażliwością na substancję czynną, inne pochodne nitroimidazolu lub jakąkolwiek substancję pomocniczą zawartą w leku. Nie powinny przyjmować go również kobiety w I trymestrze ciąży.
Interakcje metronidazolu z innymi lekami w dużym stopniu zależą od postaci farmaceutycznej, w jakiej jest przyjmowany. W przypadku preparatów do stosowania miejscowego (na skórę) prawdopodobieństwo oddziaływania na siebie substancji czynnych określa się jako nieznaczne. Ryzyko wystąpienia niepożądanej interakcji jest większe u osób przyjmujących doustne preparaty metronidazolu, które mogą wpłynąć na działanie albo metabolizm:
Metronidazol – jak każdy lek – może wywołać skutki uboczne. Nie wystąpią one jednak u każdego pacjenta. Najczęściej pojawiają się reakcje skórne po miejscowym użyciu metronidazolu, tj. podrażnienie, suchość, pieczenie i świąd skóry, rumień, kontaktowe zapalenie skóry oraz nasilenie objawów trądziku różowatego. Możliwe są też zaburzenia czucia i smaku oraz nudności.
Więcej działań niepożądanych niesie za sobą stosowanie leków z metronidazolem o działaniu ogólnoustrojowym. Są to:
Ciężkie działania niepożądane zdarzają się bardzo rzadko, jeśli zastosowany zostanie zalecany schemat leczenia.
Poznaj odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące metronidazolu.
Metronidazol wykazuje działanie podobne do antybiotyków i potocznym rozumieniu może być do nich zaliczany. Przynależy jednak do grupy chemioterapeutyków, które – w przeciwieństwie do antybiotyków – nie mają swojego odpowiednika w przyrodzie. Powstają w 100% metodą syntezy chemicznej.
Wszystkie leki z metronidazolem są w Polsce dostępne wyłącznie za okazaniem ważnej recepty lekarskiej. Nie ma innej substancji czynnej o właściwościach takich samych jak metronidazol. Inne chemioterapeutyki i antybiotyki, które stosuje się w tych samych wskazaniach, również można kupić tylko na receptę.
Ceny leków z metronidazolem są zróżnicowane, zależne w głównej mierze od postaci farmaceutycznej preparatu i dawki substancji czynnej. Tabletki firmy Polpharma (10 szt. po 500 mg lub 20 szt. po 250 mg) można kupić za ok. 12–17 zł. Żel firmy Jelfa (15 g, 1% metronidazolu) kosztuje ok. 15 zł. Za krem Rozex o większej pojemności (30 mg, zawartość metronidazolu: 7,5 mg/g) trzeba zapłacić ok. 33 zł. Na podobnym poziomie utrzymują się ceny globulek dopochwowych Alirin Rapid (2 globulki po 1 g).
Metronidazol przenika przez łożysko i może stwarzać zagrożenie dla płodu. Jego stosowanie jest przeciwwskazane w I trymestrze ciąży. W pozostałych trymestrach dopuszcza się leczenie metronidazolem kobiety w ciąży tylko jeśli lekarz uzna, że korzyści z kuracji będą większe niż ryzyko związane z potencjalnie szkodliwym działaniem na płód.
Podczas leczenia preparatami zawierającymi metronidazol ani przez co najmniej 48h od zakończenia kuracji nie należy spożywać napojów alkoholowych. Metronidazol nasila toksyczne działanie alkoholu, który w interakcji z tą substancją czynną powoduje powstanie tzw. reakcji disulfiramowej związanej z nagromadzeniem w organizmie aldehydu octowego. Zatrucie aldehydem octowym objawia się m.in. pulsującym bólem głowy, nudnościami, obfitymi wymiotami, dusznościami, tachykardią, a nawet zapaścią sercowo-naczyniową. Taką reakcję mogą wywołać nawet niewielkie ilości alkoholu, już w ciągu 10 minut od spożycia.