Najważniejsze informacje:
Lidokaina to substancja czynna o działaniu znieczulającym miejscowo. Jej wpływ na organizm związany jest z odwracalnym zmniejszaniem przepuszczalności błony komórkowej dla jonów sodowych, co uniemożliwia jej depolaryzację wynikającą z dotarcia określonego bodźca. Zablokowane komórki nerwowe nie przekazują sygnałów bólowych.
Lidokaina słabo rozpuszcza się w wodzie, dlatego wykorzystywana jest w postaci soli, zazwyczaj chlorowodorku lidokainy wyróżniającego się trwałością, dobrą rozpuszczalnością i długim czasem przydatności do użycia.
W przypadku preparatów z lidokainą czas działania, szybkość wchłaniania i reakcji organizmu zależy od dawki, unaczynienia, stanu skóry oraz sposobu podania leku, np.:
Zastosowanie preparatów zawierających lidokainę z adrenaliną wydłuża działanie znieczulające o ok. 50 proc.
W przypadku stosowania lidokainy dla wyregulowania pracy serca, efekt podania dożylnego uzyskuje się po ok. 45 sekundach (max. stężenie po 1-2 min) i trwa od 10 do 20 minut. Po podaniu dotchawiczym jest jeszcze szybszy (10-15 sekund) i utrzymuje się dłużej (30-50 min).
Lidokaina słabo wchłania się z przewodu pokarmowego (w 30-40%). Dodatkowo w przypadku tej drogi podania, rozprowadzanie substancji trwa około 30 min, a biologiczny okres półtrwania (czas, w którym stężenie leku zmniejsza się do połowy stężenia maksymalnego) wynosi 10 minut.
Lidokaina jest substancją znieczulającą szeroko wykorzystywaną w medycynie ze względu na stosunkowo szybki czas działania i profil bezpieczeństwa. Jej działanie znajduje zastosowanie m.in. przy:
Substancja może być stosowana u osób dorosłych i dzieci. Wśród wskazań do znieczulenia lidokainą można wyróżnić:
Lidokaina wykazuje również działanie przeciwarytmiczne. Zmniejsza automatyzm serca poprzez oddziaływanie na błony mięśniowe komór serca i włókna Purkiniego. Substancja może być wykorzystywana przy przeciwdziałaniu częstoskurczom lub przedwczesnym skurczom komorowym (zwłaszcza w trakcie zawału serca) przy ograniczeniu dostępności do innych leków.
Zastosowanie i dawka lidokainy uzależnione jest od konkretnych wskazań, postaci leku, rodzaju znieczulenia oraz masy pacjenta.
Substancja występuje w kilku postaciach:
Leki należy przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza. W przypadku preparatów z lidokainą bez recepty należy przestrzegać zaleceń z ulotki lub skonsultować się z lekarzem, lub farmaceutą.
Przykładowe dawki lidokainy:
Nie należy stosować leków u pacjentów z uczuleniem lub nadwrażliwością na lidokainę. Przeciwwskazania zależne są również od postaci leku zawierającego lidokainę i sposobu podania:
Należy zachować ostrożność u pacjentów:
U dzieci należy dopasowywać dawki leku do wieku, masy ciała i ogólnego stanu zdrowia.
Stosowanie lidokainy w ciąży dopuszczalne jest tylko w przypadku, gdy potencjalne korzyści dla matki przewyższają zagrożenie dla płodu. W badaniach na zwierzętach nie zauważono negatywnego wpływu substancji na rozwój płodu. Dotychczasowe badania przeprowadzone wśród ciężarnych kobiet nie pozwalają na jednoznaczne potwierdzenie bezpieczeństwa stosowania lidokainy w okresie ciąży.
Równoczesne stosowanie lidokainy z niektórymi lekami lub środkami może doprowadzić do wystąpienia interakcji. Dlatego pacjenci powinni poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych środkach leczniczych, również tych dostępnych bez recepty.
Zachowanie ostrożności konieczne jest w przypadku stosowania:
Jak wszystkie leki lidokaina może powodować skutki uboczne, które mogą, ale nie muszą pojawić się u każdego pacjenta. Na rodzaj i nasilenie objawów niepożądanych w dużym stopniu wpływa droga podania i dawka leku oraz indywidualne reakcje organizmu.
Skutki uboczne po zastosowaniu lidokainy:
Przedawkowanie wywołuje objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego i układu krążenia. Ich nasilenie związane jest ze stężeniem lidokainy we krwi: od senności i zawrotów głowy do niewydolności krążeniowo-oddechowej. Ponieważ nie ma antidotum, stosuje się jedynie leczenie objawowe.
Odpowiedzi na pytania pacjentów dotyczące lidokainy.
Tak. W aptekach jest wiele produktów zawierających lidokainę, które można kupić bez recepty. Są to leki o mniejszym stężeniu substancji przeznaczone do krótkotrwałego leczenia dolegliwości bólowych o mniejszym nasileniu (np. lidokaina — spray bez recepty na ból gardła, lidokaina — żel bez recepty przeznaczony dla ząbkujących dzieci, lidokaina — maść bez recepty na hemoroidy). Wszystkie leki znieczulające o wyższym stężeniu substancji dostępne są wyłącznie na receptę.
Podobnie, jak inne leki zawierające lidokainę, bez recepty dostępne są tylko plastry zawierające niewielkie stężenie substancji. Charakteryzują się krótkotrwałym zmniejszeniem czucia. Produkt może być wykorzystany do znieczulenia skóry przed pobraniem krwi, albo szczepieniem u osób dorosłych i dzieci.
W plastrach dostępnych na receptę, wykorzystywanych do leczenia bólu neuropatycznego po zakażeniu wirusem Herpes zoster, stężenie lidokainy jest znacznie wyższe (np. 28 razy więcej w porównaniu z plastrami dostępnymi bez recepty).
Zewnętrzne stosowanie lidokainy na skórę lub błony śluzowe rzadko powoduje jakiekolwiek skutki uboczne. Działania niepożądane związane są zwykle ze zwiększonym stężeniem lidokainy we krwi i obserwowane są niemal wyłącznie w przypadku zastosowania substancji w postaci roztworu do wstrzykiwań.
Lidokaina jest uważana za lek bezpieczny, dlatego może być stosowana nawet u małych dzieci.
Na polskim rynku jest wiele preparatów zawierających lidokainę, występujących w kilku postaciach (żel, maść, aerozol, proszek, roztwór do wstrzykiwań) i różnych stężeniach. Ceny leków mieszczą się w granicach od 4,50 do 80 zł.
Substancja przenika do kobiecego mleka w niewielkich ilościach i nie wykazano negatywnego wpływu na rozwój karmionego nim dziecka. Dlatego uznaje się za bezpieczne stosowanie lidokainy w okresie karmienia piersią.
Lidokaina często nazywana jest lignokainą. Różnica pomiędzy lignokainą a lidokainą polega na tym, że lidokaina to substancja czynna wykorzystywana do produkcji leku o nazwie Lignocainum (lignokaina).
Lidokaina wykazuje działanie przeciwbólowe i przeciwarytmiczne i nie ma działania narkotycznego. Zdarza się, że lidokaina (proszek) wykorzystywana jest przez handlarzy narkotykami. Stosują ja do rozcieńczania kokainy, co pozwala uzyskać większe wpływy ze sprzedaży.
Na polskim rynku dostępnych jest wiele leków zawierających lidokainę. W przypadku większości możliwe jest zastosowanie odpowiedniego zamiennika.
W przypadku miejscowego zastosowania preparatów zawierających lidokainę nie ma przeciwwskazań do spożywania alkoholu. Należy pamiętać, że alkohol może osłabiać działanie znieczulające lidokainy.