RSV

Najważniejsze informacje:

• RSV, czyli syncytialny wirus oddechowy, należy do grupy patogenów wywołujących infekcje dróg oddechowych. Rozprzestrzenia się głównie drogą kropelkową – poprzez kaszel, kichanie oraz kontakt z zakażonymi powierzchniami. Wirus może przetrwać na powierzchniach przez dłuższy czas, co ułatwia jego transmisję, zwłaszcza w miejscach o dużej koncentracji ludzi, takich jak: żłobki, przedszkola czy szpitale. 
• Syncytialny wirus oddechowy jest jedną z głównych przyczyn zapaleń oskrzelików i zapaleń płuc u dzieci poniżej 2. r.ż. Na infekcję RSV narażeni są również dorośli – szczególnie osoby starsze lub chore na astmę czy przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP), a także pacjenci z osłabionym układem odpornościowym. 
• Objawy infekcji wirusem RSV obejmują: katar, kaszel (początkowo suchy, następnie mokry), ból gardła, stan podgorączkowy lub gorączkę, trudności w oddychaniu oraz świszczący oddech. U dzieci mogą pojawić się dodatkowo trudności z zasypianiem, brak apetytu, apatia oraz objawy problemów z oddychaniem (retrakcje). 
• W zaawansowanych przypadkach infekcja wirusem RSV może prowadzić do niewydolności oddechowej, co wymaga hospitalizacji, a czasem także intubacji i zastosowania wentylacji mechanicznej.

RSV (syncytialny wirus oddechowy) to patogen, który może prowadzić do poważnych infekcji dróg oddechowych. Choć wielu dorosłych przechodzi zakażenie jak zwykłe przeziębienie, dla niemowląt, małych dzieci, seniorów oraz osób z obniżoną odpornością RSV może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia. Wirus przenosi się drogą kropelkową – przez kontakt z osobą zakażoną lub skażonymi powierzchniami. Objawy infekcji różnią się w zależności od wieku i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. RSV jest najczęstszą przyczyną hospitalizacji dzieci z powodu zapalenia oskrzelików i zapalenia płuc. 

Co to jest wirus RSV?

RSV, czyli syncytialny wirus oddechowy (ang. respiratory syncytial virus), to powszechnie występujący patogen wywołujący infekcje dróg oddechowych. Zakaża głównie nabłonek układu oddechowego i może powodować zarówno łagodne infekcje przypominające przeziębienie (np. katar, kaszel), jak i ciężkie choroby dolnych dróg oddechowych, takie jak zapalenie oskrzelików (bronchiolitis) czy zapalenie płuc. RSV u niemowląt i małych dzieci jest również przyczyną zapalenia ucha środkowego.

Szczyt zachorowań na RSV występuje zazwyczaj w sezonie jesienno-zimowym (od późnej jesieni do wczesnej wiosny), kiedy warunki środowiskowe, m.in. niska temperatura oraz częstszy kontakt międzyludzki w zamkniętych pomieszczeniach, sprzyjają rozprzestrzenianiu się wirusa. 

Jak długo trwa infekcja RSV w konkretnych przypadkach? 

• Zdrowe dzieci i dorośli – objawy utrzymują się zwykle 5–7 dni (kaszel niekiedy dłużej, nawet do 2–3 tygodni). 
• Niemowlęta i małe dzieci z grup ryzyka – objawy mogą być bardziej nasilone i utrzymywać się 7–14 dni, a w cięższych przypadkach nawet dłużej. Hospitalizacja (jeśli jest konieczna) trwa zazwyczaj 3–5 dni, ale w przypadku powikłań może się wydłużyć.
• Osoby starsze oraz pacjenci z osłabionym układem odpornościowym – przebieg choroby bywa cięższy, z przedłużonym okresem objawowym (często przekraczającym 10 dni) i zwiększonym ryzykiem zapalenia płuc lub zaostrzenia chorób współistniejących.

RSV w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10

RSV nie ma unikalnego kodu jednostkowego w klasyfikacji ICD-10 – przypisuje się go do ogólnego kodu wskazującego na wirusową etiologię infekcji dróg oddechowych. 

Najczęściej stosowany kod ICD-10 w kontekście RSV to B97.4 – syncytialny wirus oddechowy jako przyczyna sklasyfikowanych gdzie indziej chorób.

Kod B97.4 stosuje się jako kod dodatkowy (wtórny), uzupełniający główną diagnozę, np.: J21.0 (ostre zapalenie oskrzelików wywołane przez RSV) lub J12.1 (wirusowe zapalenie płuc wywołane przez RSV). W ten sposób kodowanie uwzględnia zarówno jednostkę chorobową, jak i jej etiologię wirusową.

RSV – przebieg u dorosłych i u dzieci 

Infekcja RSV u dorosłych – m.in. u osób starszych, a także u pacjentów z osłabionym układem odpornościowym – bywa groźna. We wspomnianych grupach istnieje wyższe ryzyko poważnych powikłań, takich jak: 

• zapalenie oskrzelików – stan zapalny małych dróg oddechowych, który utrudnia przepływ powietrza do płuc, prowadząc do trudności w oddychaniu;
• zapalenie płuc – poważne zakażenie, które może prowadzić do uszkodzenia płuc, a w niektórych przypadkach do niewydolności oddechowej.

Zakażenie wirusem RSV u dorosłych z chorobami nowotworowymi, po przeszczepach lub w trakcie leczenia immunosupresyjnego może przebiegać w sposób szczególnie ciężki. W takich przypadkach układ odpornościowy jest osłabiony, co utrudnia skuteczne zwalczanie infekcji i znacząco zwiększa ryzyko powikłań. 

Z kolei infekcja RSV u małych dzieci, które mają słabo rozwinięty układ oddechowy, może prowadzić do problemów z oddychaniem i wymagać interwencji medycznej. W skrajnych przypadkach mali pacjenci wymagają hospitalizacji i leczenia wspomagającego – tlenoterapii czy intensywnej opieki medycznej. 

RSV jest jedną z najczęstszych przyczyn hospitalizacji niemowląt i małych dzieci poniżej 2. r.ż., zwłaszcza w grupach wysokiego ryzyka przywołanych poniżej. 

Pobierz aplikację

Receptomat w telefonie!

Dbaj o zdrowie tak jak Ci wygodnie!

Aplikacja Receptomat to innowacyjne rozwiązanie telemedyczne, które pozwala dbać o ciągłość leczenia w prosty sposób. Usługi medyczne są dostępne dla Ciebie przez 7 dni w tygodniu! Umów się na teleporadę, prześlij dokumentację medyczną, ustaw powiadomienia o lekach. Wygodnie, szybko, niezawodnie.

Pobierz naszą aplikację

• Wcześniaki – dzieci urodzone przed czasem mają niedojrzały układ oddechowy, przez co są bardziej podatne na infekcje.
• Dzieci z wrodzonymi wadami serca – problemy z mięśniem sercowym mogą wpływać na zdolność organizmu do walki z infekcjami.
• Dzieci z dysplazją oskrzelowo-płucną – stan, który dotyczy najczęściej dzieci urodzonych przedwcześnie. Charakteryzuje się niepełnym rozwojem płuc i ich funkcji, co zwiększa podatność na infekcje dróg oddechowych, w tym RSV. 

Drogi zakażenia – jak można zarazić się RSV?

RSV przenosi się przede wszystkim drogą kropelkową. Oznacza to, że do zakażenia może dojść podczas bliskiego kontaktu z osobą chorą, gdy ta kaszle, kicha lub mówi – wówczas do otoczenia uwalniane są drobne kropelki wydzieliny z dróg oddechowych. Wirus może przedostać się do organizmu osoby zdrowej przez błony śluzowe nosa, ust lub oczu.

Do infekcji RSV dochodzi również poprzez:

• kontakt pośredni z zanieczyszczonymi powierzchniami – wirus może przetrwać na przedmiotach codziennego użytku (np. zabawkach, klamkach, blatach) przez kilka godzin; dotknięcie takiej powierzchni, a następnie nosa, oczu lub ust, zwiększa ryzyko zakażenia; 
• bliski kontakt z osobami zakażonymi – RSV łatwo rozprzestrzenia się w miejscach o dużym zagęszczeniu ludzi, takich jak: żłobki, przedszkola, szkoły; szczególnie narażone są dzieci, które mają częsty i bliski kontakt z rówieśnikami; 
• transmisję w środowisku domowym – dzieci zakażone RSV mogą zarażać innych domowników – niemowlęta, osoby starsze lub przewlekle chore. 

Zakaźność RSV jest największa w pierwszych dniach infekcji (zazwyczaj utrzymuje się od 3 do 8 dni). Z kolei osoby z osłabionym układem odpornościowym – niemowlęta, seniorzy lub pacjenci z chorobami przewlekłymi – mogą zakażać znacznie dłużej – nawet do 4 tygodni. 

Czy wirusem RSV można zarazić się ponownie?

Syncytialnym wirusem oddechowym można zarazić się ponownie. Choć niemal wszystkie dzieci do ukończenia 2. r.ż. nabywają przeciwciała świadczące o przebytej infekcji RSV, nie zapewniają one trwałej odporności. 

Przypadki ponownych zakażeń RSV są dość powszechne i mogą występować zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. U osób zdrowych wtórne zakażenie zwykle przebiega łagodnie i przypomina przeziębienie, jednak u niemowląt, osób starszych oraz pacjentów z obniżoną odpornością może prowadzić do zapalenia oskrzelików lub zapalenia płuc oraz powikłań wymagających hospitalizacji.

RSV – objawy

Przebieg zakażenia RSV oraz nasilenie objawów zależą od wieku pacjenta i jego ogólnego stanu zdrowia.

Objawy zakażenia wirusem RSV u dorosłych

Zakażenie wirusem RSV u dorosłych (zwłaszcza bez chorób przewlekłych) ma zazwyczaj łagodniejszy przebieg niż u dzieci. 

Infekcja często przypomina zwykłe przeziębienie, a objawy obejmują: 

• wodnisty katar, który z czasem może gęstnieć i prowadzić do zatkania nosa;
• suchy kaszel, który następnie przechodzi w mokry (z towarzyszącym odkrztuszaniem wydzieliny); 
• ból gardła i głowy;
• stan podgorączkowy lub gorączkę;
• ogólne osłabienie;
• świszczący oddech, m.in. u osób ze współistniejącymi chorobami układu oddechowego.

Objawy ustępują zwykle po kilku dniach odpoczynku i leczenia objawowego. W większości przypadków infekcja przebiega bez powikłań i nie wymaga hospitalizacji. Trzeba jednak podkreślić, że u osób starszych oraz pacjentów z astmą, POChP czy niewydolnością serca może dojść do rozwoju zapalenia oskrzeli lub zapalenia płuc. W takich przypadkach pojawia się duszność, a także przyspieszony, nasilony i świszczący oddech, co może wymagać intensywniejszego leczenia, a niekiedy hospitalizacji.

Zakażenie RSV u dzieci – objawy

Zakażenie wirusem RSV u niemowląt i małych dzieci może przebiegać znacznie ciężej. Choć początkowo objawy często przypominają przeziębienie, infekcja może rozwijać się szybko, prowadząc do poważniejszych problemów z oddychaniem.

Do najczęstszych objawów RSV u dzieci należą:

• katar i zatkany nos, dolegliwości uciążliwe dla niemowląt, które nie potrafią oddychać przez usta;
• suchy lub mokry kaszel, może być intensywny; 
• świszczący oddech spowodowany zwężeniem dróg oddechowych w wyniku stanu zapalnego i nagromadzenia wydzieliny;
• podrażnienie gardła;
• gorączka, która może utrzymywać się przez kilka dni;
• drażliwość, apatia;
• trudności w synchronizacji ssania, połykania i oddychania, co sprawia, że karmienie piersią jest mniej efektywne; 
• sinica warg lub palców (objaw niedotlenienia, który wymaga pilnej oceny lekarskiej).

W miarę postępu infekcji mogą wystąpić poważniejsze objawy – trudności w oddychaniu, przyspieszony i spłycony oddech, a także retrakcje, czyli zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych oraz nadobojczykowych podczas wdechu, co wskazuje na zwiększony wysiłek oddechowy. 

Infekcja wirusem RSV prowadzi czasami do zapalenia oskrzelików lub płuc, co w niektórych przypadkach wymaga hospitalizacji. W poważniejszych sytuacjach konieczne może być zastosowanie tlenoterapii, która polega na podawaniu pacjentowi dodatkowego tlenu w celu zwiększenia jego stężenia we krwi. 

Nieswoiste objawy RSV

W przebiegu RSV u części dzieci mogą pojawić się mniej specyficzne objawy wynikające zarówno z samego zakażenia, jak i z reakcji organizmu na wdrożone leczenie.

• Wysypka – w przebiegu RSV występuje rzadko, ale może pojawić się jako reakcja na gorączkę lub jako objaw samej infekcji wirusowej. Czasami wysypka bywa skutkiem ubocznym wdrożonego leczenia (np. alergia na lek). 
• Wymioty i biegunka – nie należą do typowych objawów zakażenia RSV, ale mogą wystąpić. Objawy żołądkowo-jelitowe, zwłaszcza u niemowląt, mogą być reakcją ogólnoustrojową na infekcję wirusową lub wynikać z połykania zwiększonej ilości śluzu. Warto też rozważyć możliwość koinfekcji z innym wirusem, np. rotawirusem czy norowirusem.

Bibliografia

1. Chrobak E., Przebieg zakażeń RSV u hospitalizowanych niemowląt i małych dzieci, „Przegląd Lekarski” 2011, t. 68, nr 1, s. 63–67.
2. Duszczyk E., Zakażenia RSV – objawy, leczenie, powikłania, Medycyna Praktyczna.
3. Siewert B., Małecka I., Talarek E., Rekomendacje dotyczące profilaktyki biernej zakażenia syncytialnym wirusem oddechowym (RSV) w populacji niemowląt w sezonie 2024/2025. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Wakcynologii, „Pediatria po Dyplomie” 2024, nr 4.