Najważniejsze informacje:

• IMO (przerost metanogenów w jelicie cienkim) to choroba polegająca na nadmiernym rozwoju mikroorganizmów produkujących metan (tzw. archeonów) w jelicie cienkim, co z kolei zaburza prawidłowe trawienie i wchłanianie składników odżywczych.
• IMO różni się od SIBO, które jest spowodowane nadmiernym rozwojem bakterii w jelicie cienkim, IMO dotyczy głównie metanogenów.
• Główne objawy IMO to: wzdęcia, gazy, zaparcia oraz uczucie pełności, co może prowadzić do problemów z trawieniem i wchłanianiem składników odżywczych. Objawy SIBO mogą być podobne, jednak wynikają z innych mechanizmów.
• Leczenie IMO opiera się na wielokierunkowym działaniu: antybiotykoterapii, diecie elementarnej oraz modyfikacji mikrobioty jelitowej.

Celiakia, IBS i SIBO (przerost bakterii w jelicie cienkim) to najczęściej omawiane problemy związane z kondycją przewodu pokarmowego. Mimo to w ostatnich latach coraz więcej mówi się o IMO, czyli przeroście metanogenów w jelicie cienkim, które również wpływa na trawienie i wchłanianie składników odżywczych. W efekcie to zaburzenie motoryki jelit może prowadzić do wzdęć, bólu brzucha, zaparć oraz przewlekłego zmęczenia. Sprawdź, jak rozwija się IMO, jak odróżnić je od SIBO oraz na czym polega leczenie tej dolegliwości.

IMO – co to jest przerost metanogenów w jelicie cienkim?

IMO (ang. intestinal methanogen overgrowth) to stan, w którym dochodzi do nadmiernego rozwoju metanogenów, czyli mikroorganizmów należących do grupy archeonów, które produkują metan w jelicie cienkim w procesie fermentacji. Choć często bywa mylony z SIBO (przerostem bakterii w jelicie cienkim), IMO jest specyficznym przypadkiem, w którym winne są właśnie metanogeny, a nie bakterie.

Metanogeny są naturalną częścią mikrobioty jelitowej, jednak ich nadmierny rozwój może prowadzić do poważnych zaburzeń trawienia. Co ważne, metanogeny różnią się od bakterii obecnych w jelitach, ponieważ ich działanie prowadzi do produkcji metanu – gazu, który w dużych ilościach może powodować rozregulowanie równowagi mikrobioty jelitowej. Przerost metanogenów może również prowadzić do zaburzeń w motoryce jelit, czego efektem są zaparcia oraz inne problemy ze strony układu pokarmowego.

SIBO a IMO – różnice

SIBO i IMO to dwie różne, choć na pozór dosyć podobne do siebie choroby ze strony przewodu pokarmowego, które dotyczą jelita cienkiego i prowadzą do problemów trawiennych. Różnią się jednak pod względem mechanizmu powstawania.

• W przypadku SIBO w jelicie cienkim dochodzi do nadmiernego rozwoju bakterii, które normalnie występują głównie w jelicie grubym. Bakterie zaczynają kolonizować jelito cienkie, co zakłóca prawidłowy proces trawienia i wchłaniania składników odżywczych. W wyniku ich fermentacji wytwarzane są różne gazy, takie jak wodór i dwutlenek węgla, które prowadzą do typowych objawów, takich jak wzdęcia, bóle brzucha i biegunki.
• W przypadku IMO głównym problemem jest nadmierny przerost archeonów – mikroorganizmów, które produkują metan. Choć metanogeny są naturalnym elementem mikrobioty jelitowej, ich przerost w jelicie cienkim prowadzi do zaburzenia równowagi i może powodować trudności w trawieniu, szczególnie poprzez wpływ na motorykę jelit. W rezultacie pacjenci z IMO często skarżą się na zaparcia, wzdęcia i uczucie pełności.

IMO w jelitach – przyczyny przerostu metanogenów

Przyczyny IMO mogą być różnorodne, jednak większość z nich wiąże się z czynnikami, które sprzyjają zaburzeniu równowagi mikrobioty jelitowej. Najczęściej są to:

• infekcje jelitowe, głównie „jelitówki”, które najczęściej kojarzymy z rozrostem bakteryjnym jelita cienkiego (SIBO). W wyniku infekcji dochodzi do zaburzenia równowagi mikroflory jelitowej, co sprzyja rozwojowi metanogenów;
• leki zmieniające pH żołądka, takie jak leki z grupy inhibitorów pompy protonowej (IPP), które obniżają kwasowość żołądka;
• choroby autoimmunologiczne, w których organizm atakuje własne komórki, co z kolei prowadzi do zaburzeń w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego;
• zaburzenia pracy tarczycy, w tym niedoczynność tarczycy, która prowadzi do spowolnienia motoryki jelit;
• infekcja Helicobacter pylori, która często prowadzi do problemów żołądkowych;
• anatomiczne nieprawidłowości w jelitach, jak np. przepukliny czy problemy z zastawką krętniczo-kątniczą, które mogą prowadzić do nieprawidłowego przepływu treści jelitowej i sprzyjać stagnacji;
• operacje brzuszne, w tym cesarskie cięcie, mogą wpływać na mikrobiotę jelitową, szczególnie gdy dochodzi do ingerencji w układ pokarmowy;
• przewlekły stres, który ma ogromny wpływ na pracę układu pokarmowego, zaburzając funkcjonowanie nerwu błędnego, który kontroluje motorykę jelit;
• zakażenie COVID-19, które może powodować długotrwałe problemy z układem pokarmowym, w tym nawracające problemy jelitowe, takie jak SIBO i IMO.

Choroba IMO – objawy

Przerost metanogenów w jelicie cienkim może prowadzić do szeregu nieprzyjemnych objawów, które wpływają na codzienne funkcjonowanie. Najczęściej są to:

• wzdęcia i uczucie pełności, spowodowane są produkcją metanu przez metanogeny, które zakłócają naturalny proces trawienia i wchłaniania składników odżywczych;
• zaparcia, które w porównaniu do innych problemów jelitowych (np. SIBO) częściej wiążą się też z biegunkami;
• bóle brzucha i skurcze – przerost metanogenów może prowadzić do stanów zapalnych i dyskomfortu w obrębie jamy brzusznej. Pacjenci często skarżą się na bóle brzucha, które mogą być skurczowe lub tępe, a także na uczucie dyskomfortu;
• uczucie niepełnego wypróżnienia – z powodu zaparć i zaburzeń motoryki jelit osoby z IMO mogą mieć wrażenie, że nie opróżniają w pełni jelit, nawet po wypróżnieniu;
• zmniejszone wchłanianie składników odżywczych – w wyniku zaburzeń trawienia, które towarzyszą IMO, może dochodzić do ograniczenia wchłaniania witamin i minerałów. Objawy niedoborów składników odżywczych to m.in. zaburzenia nastroju, zmęczenie, osłabienie czy problemy ze skórą;
• spadek energii i zmęczenie – zaburzone trawienie i wchłanianie składników odżywczych sprawia, że osoby z IMO często skarżą się na chroniczne zmęczenie i brak energii;
• nadmierna produkcja gazów – produkcja metanu w jelicie cienkim prowadzi do zwiększonej ilości gazów, które mogą powodować uczucie dyskomfortu, odbijanie się i wzdęcia;
• uczucie mdłości – często towarzyszy IMO, szczególnie po posiłkach. Zaburzone trawienie może prowadzić do uczucia nieprzyjemnego napełnienia i niechęci do jedzenia.

Test na IMO – diagnostyka

Odpowiednia diagnostyka IMO jest niezbędna, aby móc podjąć skuteczne leczenie choroby, ponieważ objawy mogą być podobne do innych problemów trawiennych. Należy jednak pamiętać, że podczas gdy w rozpoznawaniu SIBO stosuje się różne rozwiązania, diagnoza IMO bazuje wyłącznie na teście oddechowym na IMO, ponieważ metanogenów nie można hodować w tradycyjnych laboratoriach.

Oddechowy test wodorowo-metanowy na IMO

Wodorowy test oddechowy (WTO) jest służy do wykrywania nadmiaru metanogenów w jelicie cienkim. Podobnie jak w przypadku testów wykorzystywanych do diagnozy SIBO test polega na pomiarze gazów wydychanych przez pacjenta po spożyciu substancji fermentowalnej, takiej jak glukoza lub laktoza. Gdy metanogeny w jelicie cienkim metabolizują te substancje, produkują metan, który jest wykrywany w wydychanym powietrzu.

Choć w teście stwierdza się obecność metanu, wynik może również ujawnić nadmierną produkcję wodoru, co wskazuje na możliwość współistniejącego SIBO. Wyniki wodorowego testu oddechowego mogą pomóc lekarzowi w ocenie stopnia przerostu metanogenów i ustaleniu dalszego planu leczenia, takiego jak terapia antybiotykowa lub zmiany dietetyczne.

Test jest prosty do wykonania i nieinwazyjny, a jego wyniki mogą dostarczyć cennych informacji na temat równowagi mikrobioty jelitowej pacjenta. Warto jednak pamiętać, że dokładność testu może być zależna od wielu czynników, dlatego w przypadku niejednoznacznych wyników lekarz może zalecić dodatkowe badania.

IMO – leczenie

Leczenie przerostu metanogenów w jelicie cienkim (IMO) wymaga holistycznego podejścia, które może przybierać dwie formy: antybiotykoterapię i nowoczesne leczenie naturalne.

• Antybiotykoterapia ma na celu tzw. przepłukanie układu pokarmowego. Najczęściej stosowanymi antybiotykami są ryfaksymina i neomycyna, a także metronidazol, który może być stosowany w przypadku cięższego przebiegu choroby. Największą skutecznością cieszy się ryfaksymina, która nie wchłania się do krwioobiegu, dzięki czemu jej działanie koncentruje się na jelicie cienkim. Proces leczenia antybiotykami ma na celu zniszczenie nadmiernie rozwiniętych mikroorganizmów i stworzenie przestrzeni do ponownego zasiedlenia przez pożyteczne bakterie.
• Alternatywą dla standardowego leczenia antybiotykami jest podejście oferowane przez medycynę naturalną. W tym przypadku proces leczenia wiąże się ze stosowaniem naturalnych substancji, takich jak np. allicyna zawarta w czosnku. Substancje te eliminują metanogeny, które odpowiadają za produkcję metanu w jelitach, co umożliwia leczenie przyczyny choroby. Po zakończeniu fazy eliminacji metanogenów następuje etap ponownego zasiedlania jelit przez zdrowe bakterie, gojenia i zapobiegania nawrotom choroby. Na koniec pacjent przechodzi kontrolny test wodorowo-metanowy, aby upewnić się, że problem został całkowicie rozwiązany.

Choroba IMO – dieta

Dieta pełni niezwykle ważną rolę w leczeniu przerostu metanogenów w jelicie cienkim. Odpowiednio dobrana dieta pomaga w zmniejszeniu objawów, poprawia trawienie oraz wspiera regenerację jelit. Zmiany w diecie mają na celu eliminację pokarmów, które mogą sprzyjać rozrostowi metanobakterii, a także dostarczenie składników odżywczych wspierających mikrobiotę jelitową. Co ważne, lista produktów dozwolonych i zakazanych jest zbliżona do diety SIBO Specific Diet.

IMO – co jeść? Zalecane żywienie

Podczas leczenia IMO warto skupić się na wprowadzeniu do diety pokarmów wspierających zdrowie jelit, takich jak:

• błonnik pokarmowy;
• stosowanie probiotyków i prebiotyków;
• fermentowane produkty mleczne (np. kefir czy jogurt), które wspomagają rozwój korzystnych bakterii;
• niektóre warzywa i owoce (np. kiwi, mandarynki, pomarańcze, truskawki, ziemniaki, cykoria, ogórek, pomidory, dynia);
• chude białko;
• zdrowe tłuszcze, które nie obciążają układu pokarmowego i sprzyjają regeneracji jelit.

IMO – czego nie jeść? Produkty niewskazane

W leczeniu IMO, podobnie jak w przypadku SIBO, istotne jest wyeliminowanie produktów, które mogą sprzyjać rozrostowi patogenów w jelicie cienkim. Należy unikać:

• żywności wysokoprzetworzonej, bogatej w cukry proste i tłuszcze trans;
• alkoholu, który mogą powodować zaburzenia równowagi mikrobioty jelitowej;
• węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym;
• produktów, które mogą wywoływać stany zapalne, takich jak gluten czy nabiał, w zależności od indywidualnych reakcji organizmu.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące bakteryjnego przerostu metanogenów w jelicie cienkim (IMO).