Najważniejsze informacje:
Tramadol to opioid o działaniu przeciwbólowym, stosowany u osób dorosłych i dzieci.
Tramadol to silna syntetyczna substancja przeciwbólowa należąca do opioidów, określanych narkotycznymi lekami przeciwbólowymi. Ponieważ ma tzw. depresyjny wpływ na układ oddechowy, wykazuje również działanie przeciwkaszlowe.
Tramadol przyłącza się do receptorów opioidowych w organizmie, co wpływa na ich pobudzenie. Oddziałuje również na przewodzenie bólu w rdzeniu kręgowym, dzięki zwiększeniu stężenia serotoniny i noradrenaliny w synapsach poprzez hamowanie ich zwrotnego wychwytu.
Tramadol znajduje się na drugim szczeblu tzw. drabiny analgetycznej zaprojektowanej przez WHO (Światową Organizację Zdrowia), co oznacza, że jest w II grupie leków przeciwbólowych. Zaleca się, aby po tramadol sięgać dopiero wtedy, gdy dolegliwości bólowe nie ustępują po zastosowaniu substancji z I grupy (paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne). Silniejsza od tramadolu morfina znajduje się na trzecim szczeblu drabiny (II grupa).
Tramadol dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, zarówno po podaniu doustnym, jak i doodbytniczym. Jego dostępność biologiczna wynosi ok. 75%. Substancja działa stosunkowo szybko. Zmniejszanie dolegliwości bólowych zauważalne jest po około 15-30 minutach od przyjęcia leku. Najwyższe stężenie tramadolu występuje po ok. 2 godzinach (lub ok. 5 godzin w przypadku leków o przedłużonym uwalnianiu), a działanie substancji utrzymuje się przez 3-4 godziny (6-8 godzin w przypadku leków o przedłużonym uwalnianiu).
Po podaniu pozajelitowym (iniekcja) biodostępność tramadolu wynosi niemal 100 %, a najwyższe stężenie osiągane jest po ok. 45 minutach.
Biologiczny okres półtrwania (czas, po którym stężenie substancji spada do połowy wartości stężenia maksymalnego) wynosi 5-6 godzin, a u seniorów oraz pacjentów z niewydolnością wątroby lub nerek, dodatkowo się wydłuża.
Tramadol jest substancją przeciwbólową stosowaną w leczeniu umiarkowanego i dużego bólu o charakterze ostrym lub przewlekłym. Tramadol znajduje zastosowanie przy dolegliwościach bólowych:
Działanie substancji wykorzystywane jest w:
Tramadol powinien być stosowany wyłącznie w przypadku wyraźnych wskazań. Decyzję o konieczności zastosowania substancji i odpowiedniej dawki leku podejmuje lekarz sprawujący opiekę nad pacjentem.
Substancja występuje w kilku postaciach:
Tramadol — jakie dawki:
Maksymalna dobowa dawka tramadolu u osób dorosłych wynosi 400 mg. Można ją zwiększyć jedynie w wyjątkowych sytuacjach (np. ból w stadiach terminalnych).
U osób z niewydolnością nerek zaleca się wydłużenie odstępu pomiędzy kolejnymi dawkami.
Bezwzględnym przeciwwskazaniem do przyjmowania preparatów zawierających tramadol jest uczulenie lub nadwrażliwość na działanie substancji.
Nie należy stosować tramadolu u osób:
Należy zachować ostrożność u pacjentów:
Stosowanie tramadolu w ciąży dopuszczalne jest tylko w przypadku, gdy potencjalne korzyści dla matki przewyższają zagrożenie dla płodu. Substancja przenika przez łożysko i może być stosowana jedynie przez krótki czas. W przypadku długotrwałego przyjmowania tramadolu uzależnienie u płodu może spowodować wystąpienie objawów odstawiennych u noworodka.
Tramadol może być stosowany w okresie karmienia piersią. Badania wykazały, że substancja przenika do mleka matki w bardzo małych ilościach, o nieistotnym znaczeniu klinicznym. Nie zaobserwowano skutków ubocznych u noworodków, ani w rozwoju dzieci karmionych mlekiem matek przyjmujących tramadol. Ze względu na możliwe działania niepożądane zaleca się obserwację zachowania oraz samopoczucia u matki i dziecka.
Przyjmowanie tramadolu z niektórymi lekami może doprowadzić do wystąpienia interakcji. Przed przyjęciem leków zawierających tę substancję, należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych preparatach leczniczych, również tych dostępnych bez recepty.
Szczególnie należy zwrócić uwagę na:
Jak wszystkie substancje lecznicze tramadol może powodować działania niepożądane. Ryzyko wystąpienia skutków ubocznych jest kwestią indywidualnej reakcji organizmu, dlatego nie muszą wystąpić u wszystkich pacjentów.
Bardzo częste działania niepożądane po tramadolu (występujące u 1 na 10 pacjentów lub częściej):
Częste działania niepożądane po tramadolu (występujące częściej niż u 1 na 100, ale rzadziej niż u 1 na 10 pacjentów):
Niezbyt częste działania niepożądane po tramadolu (występujące częściej niż u 1 na 1000, ale rzadziej niż u 1 na 100):
Rzadkie działania niepożądane po tramadolu (występujące częściej niż u 1 na 10 000, ale rzadziej niż u 1 na 1000 pacjentów):
Tramadol — działania niepożądane występujące z nieznaną częstotliwością: czkawka, hipoglikemia, zespół serotoninowy, wzrost aktywności enzymów wątrobowych.
Odpowiedzi na pytania pacjentów dotyczące tramadolu.
Nie. Ze względu na silne działanie substancji wszystkie preparaty zawierające tramadol (leki) dostępne są wyłącznie na receptę (również leki łączące działanie dwóch substancji np. tramadol-paracetamol).
Tramadol to syntetyczny opioid stanowiący substancję czynną wielu silnych leków przeciwbólowych, m.in. Tramalu.
Tramadol należy do grupy syntetycznych leków opioidowych, substancji uśmierzających ból. Naturalnie opiaty takie jak opium, morfina i heroina pozyskiwane są z maku lekarskiego i rzeczywiście zazwyczaj wykorzystywane, jako substancje narkotyczne. W przypadku syntetycznego tramadolu działanie narkotyczne oraz ryzyko uzależnienia jest mniejsze, dlatego jest powszechniej (od morfiny) wykorzystywany do leczenia dolegliwości bólowych u pacjentów. Tramadol należy zawsze przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza.
W porównaniu z morfiną tramadol wykazuje słabsze działanie przeciwbólowe, ale jego stosowanie wiąże się z mniejszym ryzykiem uzależnienia. Morfina jest lekiem przeciwbólowym trzeciego wyboru, zalecanym wyłącznie, wtedy gdy zastosowanie leków pierwszego wyboru (paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne) i drugiego wyboru (tramadol, kodeina) nie przynosi oczekiwanych efektów.
Na polskim rynku jest kilkadziesiąt preparatów zawierających tramadol występujący jako jedyna substancja czynna lub w połączeniu z innymi, np. tramadol z paracetamolem, tramadol z dexketoprofenem. Ceny leków zależą od producenta, apteki, zawartości substancji czynnej lub wielkości opakowania, wahają się od 5,50 do 77 zł i mogą ulec zmianie. Większość preparatów z tramadolem jest refundowana (w 30% lub 100%).
Ze względu na duży wybór preparatów zawierających tramadol, stosunkowo łatwo znaleźć zamiennik dla większości leków.
Jednoczesne przyjmowanie tramadolu i spożywanie alkoholu w znaczącym stopniu zwiększa ryzyko wystąpienia silnych działań niepożądanych możliwych po zastosowaniu leku (w tym te stanowiące szczególne zagrożenie — zaburzenia ze strony układu oddechowego i układu krążenia). Alkohol zwiększa również narkotyczne działanie tramadolu.
Maksymalna dawka dobowa tramadolu dla osoby dorosłej wynosi 400 mg. Dotychczas odnotowano zaledwie kilka przypadków śmiertelnego przedawkowania tramadolu i nie określono dawki śmiertelnej dla ludzi. U zwierząt LD50 (miara toksyczności substancji oznaczająca dawkę powodującą zgon u 50 proc. osobników) wynosi 300 mg/kg mc.
Ze względu na ryzyko ciężkich powikłań (w tym zatrzymania krążenia) niektórzy specjaliści uważają za zasadne, aby u pacjentów z objawami zatrucia, którzy spożyli powyżej 150 mg tramadolu/kg mc. stosować profilaktyczną intubację i podawać benzodiazepiny przynajmniej przez pierwsze dziewięć godzin po przedawkowaniu.
Ze względu na możliwe działanie uzależniające tramadolu, po długotrwałym przyjmowaniu mogą występować objawy odstawienne, takie jak: nerwowość, niepokój, pobudzenie, bezsenność, drżenia oraz zaburzenia żołądkowo-jelitowe. W rzadkich przypadkach dochodzi do objawów psychotycznych, napadów paniki i silnych parestezji.
U pacjentów przyjmujących tramadol przedawkowanie objawia się podobnie jak w przypadku przyjęcia zbyt dużej dawki innych opioidów. Może więc występować: zwężenie źrenic, mdłości i wymioty, drgawki, zaburzenia świadomości, zatrzymanie oddechu, zapaść, śpiączka. Konieczne jest podjęcie czynności ratowniczych! Pacjentom należy podać nalokson (antidotum). Hemodializa i hemofiltracja tylko w niewielkim stopniu przyczyniają się do usunięcia substancji z organizmu. Płukanie żołądka i podanie węgla aktywnego ma uzasadnienie tylko w przypadku, gdy nie minęły 2 godziny od doustnego przyjęcia zbyt dużej dawki leku (wyjątek stanowią tabletki o przedłużonym uwalnianiu).