e-Konsultacja z Receptą Online

Zespół jelita drażliwego: poznaj objawy, przyczyny, leczenie farmakologiczne i dietę

Wypełnij formularz medyczny, aby
rozpocząć e-konsultację lekarską
bez wychodzenia z domu.

skonsultuj się z lekarzem Nasz lekarz będzie wymagał przeprowadzenia konsultacji w formie telefonicznej lub za pośrednictwem czatu.

Zespół jelita drażliwego: poznaj objawy, przyczyny, leczenie farmakologiczne i dietę

Zespół jelita drażliwego jest jedną z najczęściej występujących dolegliwości, które dotyczą układu pokarmowego. Częste wzdęcia czy zmiana rytmu wypróżnień to tylko jedne z wielu objawów towarzyszących temu schorzeniu. Choroba bardzo często wyklucza osoby z codziennych aktywności i powoduje znaczne pogorszenie ogólnego samopoczucia. W jaki sposób możesz z nią skutecznie walczyć?

Zespol Jelita Drazliwego
Zespół jelita drażliwego

Co to jest i czego dotyczy zespół jelita drażliwego? 

Zespół jelita drażliwego (IBS) to przewlekła choroba jelita cienkiego i grubego, objawiająca się cyklicznymi bólami brzucha, wzdęciami oraz zaburzeniami cyklu wypróżnień. Zmiany te nie są w żaden sposób uwarunkowane uszkodzeniami jelit lub zaburzeniami przemiany materii. 

Prawidłowa czynność jelit polega na naprzemiennym i cyklicznym kurczeniu się oraz rozkurczaniu. Ma to za zadanie przesunąć treść pokarmową od żołądka do końca jelita grubego. Proces ten odbywa się bez naszej świadomości, a za jego prawidłową pracę odpowiada układ nerwowy i hormonalny. W zespole jelita drażliwego perystaltyka ulega zaburzeniu, co przejawia się biegunką (przy zbyt szybkiej perystaltyce) lub zaparciami stolca (przy zwolnionej perystaltyce). Organizm osób zmagających się z zespołem jelita drażliwego wykazuje znacznie większą wrażliwość na różnego rodzaju bodźce. Chorzy czują, że ich brzuch jest wzdęty, nawet pomimo wypróżnienia. Należy również zwrócić uwagę na aspekt psychiczny — szacuje się, że prawie połowa chorych osób zmaga się z depresją, lękami oraz poczuciem wstydu. 

Zespół jelita drażliwego może przebiegać w kilku wariantach: 

  • ZJD w postaci z biegunką ‒ przejawia się oddawaniem luźnego, wodnistego stolca częściej niż 3 razy na dobę, 
  • ZJD w postaci z zaparciem – chory oddaje twardy i grudkowaty stolec, z częstotliwością mniejszą niż 3 razy w tygodniu,
  • ZJD w postaci mieszanej – wówczas biegunki i zaparcia pojawiają się naprzemiennie,
  • ZJD w postaci nieokreślonej – zmiany nie spełniają kryteriów 3 powyższych postaci.
Kobieta Trzyma Sie Za Brzuch
Kobieta trzyma się za brzuch

Objawy zespołu jelita drażliwego 

Osoby zmagające się z zespołem jelita drażliwego najczęściej skarżą się na silne, kurczowe bóle brzucha, trudności w wypróżnianiu oraz zmianę ich rytmu. Dolegliwości występują z różnym stopniem nasilenia. 

Bóle brzucha

Najbardziej charakterystyczny objaw w zespole jelita drażliwego. Bóle mogą być zróżnicowane pod względem intensywności i częstotliwości. Zazwyczaj przybierają przewlekłą formę. Pacjenci opisują ból jako tępy, kłujący, zlokalizowany w lewym dole biodrowym. Najczęściej pojawia się on po spożyciu posiłku. 

Problemy z wypróżnianiem i zaburzenia rytmu wypróżnień 

Problemom tym często towarzyszą biegunki i zaparcia. Pacjenci skarżą się na ciągłe uczucie niepełnego wypróżnienia oraz nagłe parcie na stolec. W kale może pojawić się gęsty śluz. 

Uczucie wzdęcia brzucha 

U wielu osób występują nieprzyjemne wzdęcia i częste oddawanie gazów. Muszą oni rozpinać guzik, bo mają wrażenie, że ubranie zaczyna uwierać. Często dokucza im również nieprzyjemne burczenie w brzuchu. 

Objawy pozajelitowe

Chorzy na IBS mogą też zgłaszać szereg dolegliwości niezwiązanych z czynnością jelit, takich jak: uczucie senności, bóle głowy i pleców, częstsze oddawanie moczu oraz nieprzyjemny smak w ustach. Zespołowi mogą także towarzyszyć objawy niedotyczące przewodu pokarmowego, przykładowo choroba lokomocyjna czy zaburzenia miesiączkowania.

Objawy innego typu

Ważnymi cechami zespołu jelita drażliwego są: brak krwi w stolcu oraz ustępowanie objawów choroby podczas snu. Ponadto u chorych nie obserwuje się utraty wagi mimo przewlekłego procesu chorobowego.

Przyczyny zespołu jelita drażliwego 

Przyczyna zespołu jelita drażliwego nie jest do końca znana. Uważa się, że głównym powodem są zaburzenia motoryki jelit, nieodpowiednia dieta oraz czynniki psychospołeczne. Badania dowiodły, że jelita osób cierpiących na tę przypadłość są zdecydowanie bardziej ruchliwe i wrażliwe niż u zdrowych osób. Istotną rolę przypisuje się również czynnikom psychicznym. Przewlekły stres oraz stresujące przeżycia mogą doprowadzić do rozwoju choroby. Wśród innych przyczyn wymienia się bakteryjne infekcje przewodu pokarmowego, długotrwałe stosowanie antybiotyków oraz przebyte zabiegi operacyjne w obrębie jamy brzusznej. 

Diagnostyka zespołu jelita drażliwego 

Podstawowym narzędziem diagnostycznym jest badanie podmiotowe, które opiera się na wywiadzie z pacjentem. Wśród pytań powinny zostać uwzględnione: 

  • objawy kliniczne, z którymi boryka się pacjent – charakter bólu (ostry, kłujący, tępy, ciągnący),
  • częstotliwość wypróżnień – zaparcia – stolec nie częściej niż 3 razy w tygodniu lub biegunka – stolec przynajmniej 3 razy dziennie, 
  • wygląd stolców – kształt, konsystencja, 
  • obserwacja pod kątem nasilenia dolegliwości poprzez nieprawidłową dietę bogatą w produkty, które uczulają system trzewny np. mleko, sery, jaja, 
  • pytanie o styl życia i wpływ stresu, 
  • czynniki psychologiczne – należy zapytać pacjenta, czy choruje na depresję, nerwicę lub inne choroby, 
  • rak jelita grubego, a także nieswoiste zapalne choroby jelit wśród członków rodziny.

Następnym etapem w diagnozowaniu choroby jest wykonanie badań diagnostycznych w celu wykluczenia innych schorzeń. Ocena powinna zawierać: 

  • morfologię krwi, OB oraz badania poziomu TSH, by wykluczyć stan zapalny w organizmie oraz zaburzenia pracy tarczycy, 
  • USG brzucha i badanie ginekologiczne u kobiet, 
  • test na krew utajoną w stolcu – na podstawie próbki kału, 
  • kolonoskopię – badanie weryfikujące jelito grube. Polega na wprowadzeniu przez odbyt wziernika z kamerą, 
  • jeśli ZDJ przebiega wraz z częstą biegunką, należy również wykonać badanie parazytologiczne stolca w celu wykluczenia obecności pasożytów i lamblii oraz posiew stolca pod kątem zakażenia salmonellą, 
  • w niektórych przypadkach lekarz może zalecić badanie histopatologiczne wycinka błony śluzowej odbytnicy, aby wykluczyć zmiany nowotworowe,
  • jeśli wynik diagnozy jest niejednoznaczny lub pojawią się alarmujące sygnały w postaci utraty masy ciała, krew w stolcu czy wysokie OB, konieczne będzie wykonanie gastroskopii. Jest to badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego, poprzez wprowadzenie do niego cienkiego, giętkiego przewodu ze światłem i urządzeniem rejestrującym. 

Leczenie zespołu jelita drażliwego 

W leczeniu schorzenia głównym celem jest edukacja chorego oraz zmiana codziennych nawyków. Bardzo ważne jest zrozumienie istoty choroby. W pierwszej kolejności należy krok po kroku przeanalizować czynniki, których wyeliminowanie z codziennej diety i życia może skutecznie poprawić stan zdrowia i podnieść komfort życia chorego. Podstawą leczenia jest przywrócenie prawidłowego współdziałania ośrodkowego układu nerwowego z autonomicznym. Osobom, które doświadczają na co dzień przewlekłego stresu oraz cierpią na nerwice i zaburzenia lękowe zalecana jest pomoc psychologiczna. Wsparciem dla mikroflory organizmu jest przyjmowanie probiotyków, które mają za zadanie wspomóc pracę jelit i namnażać pożądane bakterie. Wiele osób zastanawia się, czy możliwe jest całkowite wyleczenie? Zespół jelita drażliwego ma charakter przewlekły. Choroba przebiega z okresami nawrotów i remisji. Osoby cierpiące na schorzenie powinny nauczyć się żyć z objawami choroby i robić wszystko, aby je zminimalizować. 

Sposób leczenia farmakologicznego zespołu jelita drażliwego jest zależny od postaci występujących zaburzeńW przypadku wariantu mieszanego oraz z biegunkami stosuje się leki przeciwbiegunkowe. Ich mechanizm działania polega na zahamowaniu perystaltyki jelit. W wariancie z zaparciami zalecane są leki o działaniu przeczyszczającym. Ze względu na możliwość przechodzenia jednej postaci choroby w drugą taki sposób leczenia jest dla pacjentów uciążliwy. Trimebutyna zawarta w wielu preparatach dostępnych na rynku cechuje się wszechstronnym działaniem. Dzięki regulacji zaburzeń motorycznych przewodu pokarmowego może być stosowana zarówno w postaci z towarzyszącymi biegunkami, jak i zaparciami.

Dieta w zespole jelita drażliwego

Odpowiednio zbilansowana dieta może okazać się sukcesem w walce z zespołem jelita drażliwego. Opiera się głównie na wykluczeniu z jadłospisu składników nasilających dolegliwości. Należy stosować lekkostrawną dietę składającą się z 4 lub 5 posiłków dziennie. Ważne jest spożywanie jedzenia bez pośpiechu, powoli oraz dokładne przeżuwanie kęsów. Wskazane jest używanie łagodnych przypraw, które mają działanie przeciwzapalne. Są nimi między innymi: sok z cytryny, koperek, pietruszka, majeranek, bazylia, zioła prowansalskie, tymianek oraz kminek. 

Dieta zależy od typu schorzenia. Jeśli ZJD przebiega z częstymi zaparciami, należy stawiać na produkty bogate w błonnik pokarmowy. W codziennej diecie nie powinno zabraknąć pełnoziarnistego pieczywa, razowego makaronu, otrąb owsianych oraz kaszy. Korzystne dla organizmu będzie ograniczenie spożywania tłustych mięs oraz żółtych serów. Jeśli zespół jelita nadwrażliwego przebiega z nadwrażliwością na laktozę (cukier mleczny), ważne jest ograniczenie spożycia produktów mlecznych. Gdy przeważa postać biegunkowa, zaleca się ograniczenie błonnika. Działania dietetyczne opierają się na spożywaniu oczyszczonych produktach zbożowych – pszennym pieczywie, białym ryżu i makaronie. Należy podkreślić, że dieta w zespole jelita drażliwego ma charakter indywidualny i zawsze należy dobierać ją na podstawie dolegliwości. Z tego powodu powyższe zalecenia należy stosować odpowiednio do rodzaju występujących objawów i czasu ich trwania.

Podobne wpisy o zespole jelita drażliwego:

e-Konsultacja z Receptą Online
Zespół jelita drażliwego: poznaj objawy, przyczyny, leczenie farmakologiczne i dietę

Wypełnij formularz medyczny, aby
rozpocząć e-konsultację lekarską
bez wychodzenia z domu.

skonsultuj się z lekarzem Nasz lekarz będzie wymagał przeprowadzenia konsultacji w formie telefonicznej lub za pośrednictwem czatu.