Astma jest chorobą dróg oddechowych, dlatego szczególnie uzasadnione wydaje się stosowanie leków podawanych drogą wziewną – także u dzieci. Leczenie inhalacyjne astmy, czyli ogólnie mówiąc aerozoloterapia, jest metodą stosowaną coraz częściej.
Żeby osiągnąć maksymalną efektywność leczenia konieczne jest zastosowanie odpowiedniej metody wytworzenia aerozolu i doprowadzenia go do dróg oddechowych pacjenta. Chociaż nazwy metod rozpraszania leków i rodzajów aparatury inhalacyjnej są takie same jak przed laty, to obecnie zarówno aparatura, jak i same metody zostały znacznie udoskonalone. Nowoczesne aparaty inhalacyjne mogą być używane w domu chorego, a nawet w czasie podróży samochodem. Ma to szczególnie duże znaczenie w leczeniu dzieci.
W praktyce klinicznej stosowane są zazwyczaj trzy podstawowe metody rozpraszania: turbinowa, ultradźwiękowa i pneumatyczna
Rozpraszanie turbinowe – cząsteczki aerozolu wytwarzane są za pomocą działania siły odśrodkowej w nawilżaczach. Wytwarzają one przede wszystkim aerozol średnio- i grubocząsteczkowy. Nie używa się ich do rozpraszania leków, a jedynie do nawilżania układu oddechowego u dzieci z objawami zalegania gęstej wydzieliny oskrzelowej. Do nawilżania powietrza w pomieszczeniach, w których przebywają dzieci chore na alergię i astmę powinno się używać wody bez dodatku jakichkolwiek substancji aromatyzujących.
Rozpraszanie ultradźwiękowe – ten sposób rozpraszania, jest jeszcze dosyć często stosowany. Jego zalety to wytwarzanie drobnocząsteczkowego, trwałego aerozolu o dużej gęstości i nie obniżonej temperaturze. Wadą jest stwierdzony ostatnio wpływ ultradźwięków na strukturę chemiczną niektórych leków, np. niektórych steroidów.
Rozpraszanie pneumatyczne – jest to metoda najstarsza, ostatnio znacznie udoskonalona. Dotychczasowe, klasyczne nebulizatory wytwarzały aerozol o bardzo zróżnicowanej wielkości cząsteczek, dlatego używane były przede wszystkim do leczenia górnych dróg oddechowych. Nowe konstrukcje umożliwiają wytwarzanie aerozolu drobnocząsteczkowego, porównywalnego z aerozolem otrzymywanym przy rozpraszaniu ultradźwiękowym. Umożliwia to leczenie chorób drzewa oskrzelowego, a nawet rejonu pęcherzykowego.
Często stosowane jest termostatowanie aerozolu. Termoaerozole o temp. 28-37°C są niezbędne dla niemowląt, małych dzieci i dzieci z nadrektywnością drzewa oskrzelowego. W przypadku zastosowania tzw. zimnych aerozoli można spodziewać się u nich skurczowej reakcji dróg oddechowych.
Inną techniką dodatkową jest wytwarzanie tzw. wibroaerozoli. Cząsteczki wibroaerozoli są bardzo ruchliwe – osadzają się nawet w tak trudno dostępnych miejscach jak zatoki oboczne nosa i zatoki czołowe, gdzie klasyczne aerozole praktycznie nie docierają. Ta bezpieczna, nieinwazyjna metoda leczenia zapalenia zatok obocznych nosa jest szczególnie zalecana w pediatrii.
Inhalatory ciśnieniowe
Najbardziej popularne są indywidualne inhalatorki ciśnieniowe. Uważa się jednak, że ok. 50% dzieci nie potrafi prawidłowo skoordynować wdechu z naciśnięciem inhalatorka – konieczny jest w takich przypadkach odpowiedni trening pod kontrolą rodziców. Depozycja płucna aerozolu z inhalatorków ciśnieniowych jest niska – ok. 10-12%. Inną wadą jest drażniące działanie gazu nośnikowego (freonu) na śluzówkę narządu oddechowego. Niektóre z tych niedogodności eliminuje użycie spejsera, który umożliwia wdychanie aerozolu w czasie kilku spokojnych, głębokich wdechów. Urządzenie ogranicza drażniące działanie freonu, zwiększa osadzanie się aerozolu w płucach przy jednoczesnym zmniejszeniu osadzania w jamie ustnej i gardle, co np. przy stosowaniu wziewnych kortykosteroidów zmniejsza ryzyko wystąpienia kandydozy. Szczególne znaczenie w terapii niemowląt i małych dzieci mają spejsery wyposażone w niskooporowe zaworki i miękkie maseczki dostosowane do małych twarzy.
Inhalatory sproszkowane
Od kilku lat – jako metodę alternatywną wobec inhalatorków ciśnieniowych – proponuje się nie zawierające gazu nośnikowego inhalatorki z preparatami sproszkowanymi . To rozwiązanie eliminuje trudności związane z koordynacją wdechową w czasie podawania leku. Nowe konstrukcje inhalatorków do podawania leków sproszkowanych różnią się znacznie od swoich pierwowzorów i umożliwiają wygodną aplikację preparatów.
